EKSPRESJA - to uzewnętrznianie emocji, mówi się że to jak odkorkowanie butelki z substancją(emocją) możemy to zaobserwować na poziomie fizjologicznym i wylanie wypuszczenie na zewnątrz swoich emocji. Ekspresja objawia się na poziomie fizjologicznym, poprzez np. pocenie się, drżenie, łzy, mimikę, i wiele innych, oraz oczywiście werbalizacje emocji która powoduje że często w emocjach mówimy o kilka słów za dużo. Odwołując się do biologii, należy zaznaczyć że działając w emocjach mamy ograniczoną świadomość działania. Nie bez powodu więc w Starożytnym rzymskim sejmie, posłowie bedąc pod wpływem emocji mieli nakazane aby odliczyć do 10 a dopiero potem zabierać głos, aby ochłonąć i spojrzeć na sprawy świeżym racjonalnym okiem. Mimo że sposoby wyrażania emocji są zazwyczaj uwarunkowane społecznie,kulturowo (co jest przedmiotem naszych dzisiejszych zajęć) to możemy wyróżnić tzw EMBLEMATY które są uniwersalne. Paul Ekman odkrył, że ekspresja emocji jest tylko częściowo kulturowo uwarunkowana, gdyż gniew, pogarda, wstręt, strach, radość, smutek i zdziwnienie to emocje uniwersalne, każdy człowiek potrafi je rozpoznać na twarzach ludzi dowolnej rasy.
Opracowany przez niego system kodowania wyrazów twarzy opisuje sposób kurczenia się różnych mięśni, prowadzących do różnych wyrazów twarzy.
Mikroekspersje mięśni twarzy wykorzystuje się to do wykrywania kłamstwa, można się tego nauczyć, łatwiej jest robić obserwacje na wideo w zwolnionym tempie. Na podstawie tych niezmienników jesteśmy w stanie rozpoznawać emocje, a za sprawą postępujących technologii robi to za nas odpowiednio zaprogramowany komputer.
Komputerowe modele twarzy, np. CANDIDE, również wykorzytują wyniki tych badań.
Rysownicy komiksów wykorzystują budowę twarzy i związek napięcia poszczególnych mięśni z emocjami wyrażonymi na twarzy.
Porównanie i skontrastowanie stylu komunikacji niewerbalnej kultury japońskiej i arabskiej powinno okazać się użyteczne przynajmniej z dwóch powodów. W związku z bieżącą polityczną i ekonomiczną rzeczywistością Amerykanie coraz częściej kontaktują się z członkami tych kultur; posiadamy także więcej bardziej szczegółowych informacji na temat komunikacji niewerbalnej, która jest charakterystyczna dla obydwu tych kultur niż na temat jakiejkolwiek z kultur zachodnich1.
Ponieważ Japonia jest w pewnym sensie wyizolowana geograficznie, wartości uznawane za ważne w kulturze japońskiej cechuje wysoki stopień homogeniczności i ujednolicenia. Kulturowe wartości Japończyków zostały ukształtowane przez trzy religijne nurty: konfucjanizm, szintoizm oraz buddyzm (Barnlund, 1989). Jednakże na rozwój japońskich wartości kulturowych szczególnie duży wpływ wywarł buddyzm zen, w którym introspekcja jest aktywnością cenioną wyżej niż działanie. W rezultacie takiej orientacji Japończycy przywiązują dużą wagę do milczenia. Nieoczywista, subtelna czy nawet niebezpośrednia ekspresja jest postrzegana w Japonii jako kulturowy ideał. Patrząc przez pryzmat opisanych wartości, łatwiej jest zrozumieć fenomen zdolności Japończyków do zachowywania tajemniczej i pozbawionej wyrazu twarzy.
Znaczenie sprawowania kontroli nad własnym zachowaniem w miejscach publicznych wymaga świadomego powstrzymywania się od ukazywania tych emocji, które mogą ujawnić naszą słabość. Na przykład w Japonii otwarte wyrażanie emocji jest postrzegane negatywnie, podobnie jak wstydem jest utrata panowania nad mimiką własnej twarzy. Również odraza jest emocją negatywnie ocenianą w Japonii i niepisane reguły komunikacyjne wskazują, że nie powinna być okazywana. Co było do przewidzenia, rezultaty ostatnich badań (Ekman, Friesen, O'Sullivan i Chan, 1987) pokazują, że mieszkańcy Japonii identyfikowali odrazę wyrażaną mimiką twarzy z mniejszą trafnością niż 6 innych emocji. Co więcej, w badaniu tym osoby badane z 9 innych państw (łącznie z Grecją, Włochami, Turcją i Stanami Zjednoczonymi) rozpoznawały odrazę trafniej niż Japończycy. Jak przedstawił to Morsbach (1973), „w Japonii rzadko dopuszcza się swobodne okazywanie przyjemnych emocji w miejscach publicznych. Kobiety mają zwyczaj zakrywania swoich ust kiedy się śmieją, a mężczyźni pokazują prawdziwe rozbawienie (ale także prawdziwą złość) głównie wtedy, gdy kultura przyzwala im na większą swobodę w zachowaniu podczas picia alkoholu” (s. 269).
W Japonii jest niezmiernie ważne, aby znać swoje miejsce (Lebra, 1976). Kosztem rozwoju indywidualności osoby podkreśla się przywiązanie i lojalność do grupy zawodowej i grupy rodzinnej. „Rodzina nie tylko dominuje - jest ona prototypowym modelem społeczeństwa. Wszystkie duże organizacje, od szkoły, przez korporacje, aż po struktury państwa, są modelowane na tej podstawie” (Barnlund, 1989). Indywidualne uzdolnienia człowieka są dużo mniej istotne niż organizacja, do której przynależy (Ouchi, 1981). Interakcja w Japonii musi być dostosowana do drobiazgowo określonych „form”. Znaczenie przypisywane okazywaniu szacunku osobom postawionym wyżej w hierarchii społecznej oraz byciu uprzejmym manifestuje się w kulturowych rytuałach, które otwarcie podkreślają te dwie wartości (Barnlund, 1975a). Nie jest więc zaskoczeniem to, że Japończycy akcentują znaczenie dążenia do porozumienia i unikają konfliktu (Barnlund, 1989).
Ponieważ Japończycy cenią subtelność, opanowanie, niebezpośrednie wyrażanie emocji, szacunek wobec autorytetów oraz uprzejmość, nie budzi naszego zdziwienia to, że powstał bardzo szczegółowy stereotyp japońskiej komunikacji. Japończycy są postrzegani przez Amerykanów i przez samych siebie jako milczący, powściągliwi, oficjalni, uważni, poważni oraz skryci. Z powodu wpływu, jaki opisany stereotyp wywiera na zachowanie i percepcję właściwości te stały się istotnym elementem stylu japońskiej komunikacji w kontekstach publicznych (Barnlund, 1975b).
Dla porównania, wiele spośród wartości dominujących w kulturze arabskiej różni się całkowicie od wartości japońskich. Almaney i Alwan we wnikliwej książce Communicating with the Arabs (1982) podkreślali, że wartościami szczególnie ważnymi dla Arabów są gościnność, duma, honor, rywalizacja oraz zemsta. Japończycy cenią umiejętność prezentowania się jako osoba, która jest wycofana oraz która ukazuje i wyraża niewiele emocji, natomiast dla Arabów ogromną wartość ma niehamowana, spontaniczna ekspresja emocji oraz korzystanie z jak największej ilości doświadczeń zmysłowych oraz kontaktu fizycznego.
Islam stanowi oczywiście ważną siłę kulturową w krajach arabskich. Jedną z bezpośrednich konsekwencji wyznawania tej wiary są surowe zakazy dotyczące tego, czego nie wolno obcokrajowcom w krajach arabskich. Szczególnie w Arabii Saudyjskiej istnieją jasno określone zasady, które dyktują, co jest, a co nie jest akceptowane publicznie.
Kiedy Bob Hope w 1990 roku przyjechał zabawić amerykańskich żołnierzy, artystki estradowe z jego zespołu zostały zmuszone do noszenia obszernych, zakrywających kształty kostiumów. Określano również, jakich produktów nie można przesyłać amerykańskim żołnierzom stacjonującym w Arabii Saudyjskiej - alkoholu, pornografii czy przedmiotów związanych z seksem, żadnych materiałów przedstawiających nagich czy półnagich ludzi, materiałów religijnych sprzecznych z islamem, nieautoryzowanych materiałów politycznych oraz wieprzowiny i jej przetworów („What's OK to Send to U.S. Troops”, 1990).
Ekspansywna gościnność Arabów ma swój wpływ raczej na promowanie interakcji społecznych niż na ich hamowanie. Prawdziwa czy wyimaginowana obraza silnie rozwiniętego poczucia dumy i godności Araba nie spotka się z milczeniem, ale z natychmiastową, emocjonalną reakcją. Zaabsorbowanie Arabów kwestiami honoru, rywalizacją oraz zemstą oznacza, że publiczne okazywanie emocji jest raczej regułą niż wyjątkiem. Almaney i Alwan (1982) zanotowali, że Arabowie „są zatruci przez nadmierne współzawodnictwo, kłótliwość oraz wzajemne obmawianie się” oraz że „morderstwo jako forma zemsty jest sposobem rozwiązywania problemów, które pojawiają się podczas politycznych dysput, i że jest ono nadal powszechne w arabskim świecie” (s. 96).
Prywatność jest wartością wysoko cenioną przez mieszkańców Japonii, natomiast Arabowie wydają się w ogóle nie przywiązywać do niej znaczenia w miejscach publicznych. Popychanie i wpychanie się, tłoczenie oraz ogromny hałas są normą w krajach arabskich. Arabowie czują się obrażeni, gdy w czasie konwersacji nie dochodzi do jakiegokolwiek bliskiego kontaktu. Takie sytuacje charakteryzuje „przenikliwe spojrzenie, dotyk ręki oraz wzajemne zanurzanie się w ciepłym, wilgotnym oddechu oraz rosnące zaangażowanie zmysłowe, które dla wielu Europejczyków byłoby nie do zniesienia” (Hall, 1969, s. 158).