Nadżerka szyjki macicy

Schematyczny obraz nadżerki szyjki macicy:
A. przekrój (podłużny) części pochwowej macicy,
B. tarcza szyjki macicy

NADŻERKA

CZĘŚCI POCHWOWEJ SZYJKI MACICY jest to zmiana powstała z różnych przyczyn, polegająca na braku nabłonka wielowarstwowego płaskiego, pokrywającego w warunkach prawidłowych tarczę części pochwowej (tarczą szyjki macicy jest jej część pochwowa widoczna we wzierniku ginekologicznym). Zamiast nabłonka wielowarstwowego płaskiego stwierdza się różne formy morfologiczne błony śluzowej kanału szyjki macicy.

Nadżerka części pochwowej szyjki macicy jest jedną z najczęstszych zmian patologicznych rozpoznawanych u kobiet. Występuje u co czwartej kobiety. Nadżerka może być następstwem zmian zapalnych, poporodowych lub występować jako tzw. nadżerka wrodzona. Nadżerka albo nie daje objawów, albo klinicznie objawia się krwawieniem kontaktowym (po stosunku płciowym) lub upławami (patologiczną, obfitą wydzieliną z pochwy). Nazywana jest stanem przedrakowym, bowiem nie leczona może przekształcić się w raka szyjki.

Nadżerkę rozpoznaje się podczas oglądania szyjki we wziernikach w czasie badania ginekologicznego. Pełna diagnostyka nadżerki polega na wykonaniu badań: kolposkopowego lub kolpomikroskopowego,mikrobiologicznego i cytologicznego rozmazu z pochwy oraz badania histopatologicznego wycinka z miejsca zmienionego patologicznie.

MIĘŚNIAKI MACICY

Mięśniaki to nowotwory łagodne, wywodzące się z włókien mięśniowych macicy. Osiągają różne rozmiary, od bardzo małych do wielkości głowy dorosłego człowieka. Mogą występować pojedynczo bądź jako mięśniaki mnogie, bardzo licznie. Mięśniaki macicy są chorobą dotyczącą około 20% kobiet w różnym wieku. Mięśniaki rozpoznaje się podczas badania ginekologicznego. Wykonuje się także badanie ultrasonograficzne celem określenia ich lokalizacji i rozmiarów. Przed planowym zabiegiem operacyjnym wykonuje się biopsję błony śluzowej jamy macicy (biopsję endometrium).

ENDOMETRIOZA

Endometrioza, zwana także gruczolistością, jest chorobą polegającą na występowaniu skupisk komórek endometrium poza jamą macicy. Istota choroby związana jest z faktem, że fragmenty śluzówki macicy, występujące np. w zagłębieniu odbytniczo-macicznym (podobnie jak w każdym innym miejscu, takim jak np.: ściana jelit, mięsień macicy, ściana pęcherza moczowego, skóra, rana pooperacyjna) podlegają takim samym zmianom hormonalnym jak śluzówka jamy macicy, a więc cyklicznemu rozrostowi, krwawieniu i złuszczaniu. Powoduje to bóle, dyspareunię (bolesne stosunki płciowe), a także wtórne zrosty w jamie brzusznej, mogące doprowadzić do niedrożności jajowodów i niepłodności. W diagnostyce endometriozy, obok badań nieinwazyjnych: ginekologicznego i ultrasonograficznego, najistotniejszym jest badanie laparoskopowe.

NIEPŁODNOŚĆ MAŁŻEŃSKA

Niepłodność oznacza niemożność zajścia w ciąże. Umownie przyjmuje się, że para małżeńska może być niepłodna, jeśli regularne współżycie seksualne w ciągu roku, bez stosowania antykoncepcji, nie doprowadza do wystąpienia ciąży.
Niepłodność małżeńska to szeroki problem nie tylko medyczny, ale także społeczny. Oblicza się, że dotyczy co piątego małżeństwa. Na pojęcie niepłodności małżeńskiej składa się niepłodność kobieca i męska. Dlatego nie można poddawać kobiety diagnostyce inwazyjnej przed wykluczeniem niepłodności ze strony jej partnera, czyli przed oceną jego nasienia. W diagnostyce niepłodności wykonuje się wiele badań. Należy wymienić następujące: rozmaz cytohormonalny pochwy, badanie ultrasonograficzne narządów rodnych kobiety, histerosalpingografia, histerosalpingosonografia, pertubacja, histeroskopia, badanie dopplerowskie naczyń macicznych i jajnikowych, laparoskopia. Wykonuje się także (u kobiety i mężczyzny) badania laboratoryjne krwi.

TORBIEL JAJNIKA

Torbielą nazywa się patologiczną jamę otoczoną mniej lub bardziej wyraźnie wykształconą ścianą. Torbiel jajnika jest to często stwierdzana patologia ginekologiczna. Wśród torbieli wyróżnia się: surowicze - tzw. torbiele proste, torbiele endometrialne, tworzące się w przebiegu endometriozy (zwane również torbielami czekoladowymi), torbiele dermatoidalne (tzw. skórzaste), torbiele wypełnione śluzem, torbiele lite bądź zawierające elementy lite. W zależności od pochodzenia torbiel może być, w rozumieniu potocznym, zmianą łagodną (np. nie pęknięty pęcherzyk Graafa, tzw. przetrwały pęcherzyk Graafa), ale może również stanowić zmianę złośliwą (rak jajnika). Dlatego dla rokowania i leczenia bardzo istotne jest wczesne rozpoznanie. Torbiel jajnika jest zmianą, która klinicznie może objawiać się zaburzeniem cyklu miesiączkowego, krwawieniem z dróg rodnych poza terminem miesiączki, bólem podbrzusza.

Podstawą rozpoznania torbieli jest badanie ginekologiczne. Podstawowym badaniami dodatkowymi są ultrasonografia,

bad. ultrasonograficzne dopplerowskie, niekiedy również biopsja torbieli i laparoskopia.

ZESPÓŁ POLICYSTYCZNYCH JAJNIKÓW

Zespół policystycznych jajników (zespół PCO; z angielskiego polycystic ovary syndrome) polega na występowaniu wielotorbielowatych jajników (stąd nazwa). W jajnikach stwierdza się liczne torbielowate pęcherzyki położone podosłonkowo (blisko zewnętrznej powierzchni jajników) oraz pogrubienie osłonki białawej jajników. Zespół PCO jest częstym powodem niepłodności u kobiet. Szczególną postacią tego zespołu jest zespół Steina-Leventhala, przebiegający z brakiem owulacji, nieprawidłowymi krwawieniami miesiączkowymi (brak miesiączki lub rzadkie miesiączkowanie), otyłością i niepłodnością oraz nadmiernym owłosieniem (hirsutyzm).

Badania stosowane dla rozpoznania zespołu PCO to: badanie ginekologiczne, laparoskopia (pelviskopia), a także badania laboratoryjne krwi (oznaczenie stężenia niektórych hormonów).

CHOROBY

NOWOTWOROWE NARZĄDU RODNEGO

Nowotwory narządu rodnego mogą być łagodne (np. mięśniaki macicy) lub złośliwe. Najczęściej występującymi nowotworami złośliwymi narządu rodnego są w kolejności: rak szyjki macicy (60% wszystkich nowotworów narządów płciowych), rak trzonu macicy, rak jajnika, rak sromu, rak pochwy, rak jajowodu.
Rak szyjki macicy może mieć różne postacie nabłonkowe oraz wykazywać różne stopnie zaawansowania. Nadżerka części pochwowej macicy stanowi najczęściej punkt wyjścia dla raka szyjki. Rak ten jest często wykrywany w granicach nadżerek we wczesnej fazie jego rozwoju, kiedy możliwe jest skuteczne leczenie. Bardzo istotne jest zatem poddawanie się regularnym badaniom profilaktycznym. Badania związane z wykrywaniem tej choroby to: badanie ginekologiczne, badanie cytologiczne, badanie kolposkopowe, badanie histopatologiczne wycinka z części pochwowej szyjki macicy. W zależności od sytuacji klinicznej wykonuje się także inne badania, jak np.: łyżeczkowanie kanału i jamy macicy, badanie ultrasonograficzne, urografię, cystoskopię, histerografię, histeroskopię, badanie radiologiczne jelita grubego.
Rak trzonu macicy jest chorobą częściej występującą u kobiet w wieku pomenopauzalnym, kobiet otyłych, o zmniejszonej płodności, ze skłonnością do obfitych krwawień miesiączkowych w okresie klimakterium. We wczesnym wykrywaniu raka trzonu macicy istotną rolę odgrywa regularne badanie ginekologiczne, a ponadto badanie ultrasonograficzne transvaginalne (przezpochwowe), badanie histopatologiczne wyskrobin z kanału szyjki i jamy macicy, badanie histerograficzne lub histeroskopowe.

Rak jajnika jest chorobą częściej występującą u młodych kobiet. Dlatego wszelkie zmiany wykrywane w obrębie jajnika, w tym bardzo częste zmiany czynnościowe, powinny być dokładnie diagnozowane w celu wykluczenia zmian złośliwych. Wczesnemu wykrywaniu raka jajnika służy badanie ginekologiczne, a także badanie ultrasonograficzne i tomografia komputerowa.

---