3. Dojrzałość i gotowość szkolna

Dojrzałość szkolna-stan rozwoju, pozwalający na podjęcie nauki w szkole. Najwcześniej dojrzałość szkolną kojarzono ze stopniem rozwoju umysłowego a zwłaszcza z poziomem inteligencji dziecka. 

S. Szuman przez pojęcie gotowości szkolnej rozumie „osiągnięcie przez dzieci takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, który czyni je wrażliwymi i podatnymi na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej”. 

INNE UJĘCIE GOTOWOŚCI SZKOLNEJ PREZENTUJE A. BRZEZIŃSKA. Uważa ona, że gotowość dziecka do szkoły rozumiana jest współcześnie w kategoriach interakcyjnych, tzn. ujmuje się ją dynamicznie jako efekt współgry właściwości dziecka i właściwości szkoły ( jej oferty edukacyjnej)”.

OBSZARY DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ

Dojrzałość fizyczna:

- zadowalający stan zdrowia i odporność na zmęczenie;

- nieuszkodzony wzrok i słuch;

- prawidłowo funkcjonujący układ artykulacyjny;

- sprawność ogólna ruchowa i manualna;

- zgrabne, precyzyjne ruchy ciała, sprawne ruchy rąk;

- znajomość orientacji kierunkowo-przestrzennej, stron prawa-lewa

- zrównoważona dynamika procesów nerwowych

Dojrzałość emocjonalno-społeczna:

- chęć i umiejętność nawiązywania kontaktów z rówieśnikami jak również nauczycielem;
- samodzielność i zaradność w podstawowych sprawach codziennych;
-zdolność przystosowania się w nowym środowisku;
-równowaga uczuciowa, zdyscyplinowanie i podporządkowanie się normom współżycia w grupie;

- wrażliwość na potrzeby innych;

- obowiązkowość, wytrwałość, sumienność w zlecanych zadaniach;

- wiara w siebie, niezniechęcanie się trudnościami;

- samokontrola swego zachowania i wykonanej pracy

Dojrzałość intelektualna:

przejawia aktywność poznawczą, zainteresowane jest tym co je otacza;

-wykazuje chęć do nauki czytania, pisania, matematyki;

-posługuje się mową poprawną pod względem gramatycznym artykulacyjnym;

- w sposób zrozumiały logiczny przekazuje swoje myśli;

- wypowiada się na temat swoich przeżyć oraz formułuje poprawne własne sądy;

- koncentruje przez dłuższy czas uwagę na określonym temacie;

- łatwo przyswaja i utrwala nowe pojęcia, informacje;

-wykorzystuje posiadaną wiedzę w praktyce;

różnicuje, porównuje, odtwarza figury geometryczne;

- odróżnia kierunki, położenie, a także proporcje odwzorowywanych form graficznych;

- zapamiętuje proste melodie, rymowanki;

- przeprowadza analizę i syntezę liter/głosek, sylab;

- odwzorowuje, czyta proste wyrazy;

- zna podstawowe pojęcia matematyczne

SPOSOBY DIAGNOZY DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ

• test dojrzałości szkolnej

• badania percepcji wzrokowej

• badania percepcji słuchowej

• badanie lateralizacji

• wywiad z rodzicami

1. Test dojrzałości szkolnej

Zawiera on zadania, które są odpowiednio dobrane. Test ten stosuje się indywidualnie i grupowo. Do badania dojrzałości szkolnej stosuje się m. in. test dojrzałości szkolnej opracowany przez Barbarę Wilgocką-Okoń

2. Badania percepcji wzrokowej

Test Rozwoju Percepcji Wzrokowej jest niewerbalnym, rysunkowym testem, który służy do oceny rozwoju percepcji wzrokowej: koordynacji wzrokowo-ruchowej, spostrzegania figury i tła, kształtu, położenia figur, stosunków przestrzennych.
Przeznaczony do badania dzieci w wieku przedszkolnym i w pierwszych klasach szkoły podstawowej. Badanie indywidualne (u dzieci młodszych) lub grupowe (u dzieci starszych), czas wykonywania testu nieograniczony, badanie indywidualne średnio zajmuje 30-45 minut, a grupowe - 60.

3. Badania percepcji słuchowej

Zdolność percepcji dźwięków mowy rozwija się w ciągu życia dziecka zależnie od stanu centralnego układu nerwowego, a w tym analizatora słuchowego i warunków w jakich rozwija się dziecko .Poziom rozwoju percepcji słuchowej w zasadniczy sposób decyduje o postępach w rozwoju mowy i nauki czytania. Na czynność spostrzegania słuchowego dźwięków mowy składają się czynności: spostrzeganie i odróżnianie od siebie wypowiadanych głosek (np. „ r „ poprawne i tzw. r francuskie) oraz zjawisk prozodycznych (miejsce akcentu intonacji zdania , tempa mowy) to wg B.Rocławskiego słuch fonetyczny.

4. Badanie lateralizacji

Lateralizacja- to przewaga jednej strony podczas czynności ruchowych, rozwija się w ciągu życia dziecka.

Praworęczność ustala się ok. 2-3 r. ż., a leworęczność w wieku 3-4 lat.

Ostatecznie dominacja czynności ruchowych w większości przypadków ustala się do 6 r. ż. Proces ten zostaje zakończony w wieku szkolnym.

DOJRZAŁOŚĆ MATEMATYCZNA

opiera się na zdolności dziecka do rozumowania operacyjnego na poziomie konkretnym. Dziecko musi rozumieć sens kodowania i dekodowania informacji za pomocą umownych symboli. Potrafi przeliczać przedmioty, dodawać i odejmować przy pomocy liczmanów lub palców, posługuje się liczebnikami porządkowymi, posiada prawidłową orientację przestrzenną, rozumie i umie określić stosunki przestrzenne, czasowe i ilościowe w praktycznym działaniu, prawidłowo klasyfikuje obiekty ze względu na 1-2 cechy.

DOJRZAŁOŚĆ DO UCZENIA SIĘ MATEMATYKI

1)Dziecięce liczenie

2) Operacyjne rozumowanie na poziomie konkretnym

3) Zdolność do odrywania się od konkretów i posługiwanie się reprezentacjami symbolicznymi

4) Dojrzałość emocjonalna

5) Zdolność do syntetyzowania oraz zintegrowania funkcji percepcyjno-motorycznych

DOJRZAŁOŚĆ DO NAUKI CZYTANIA I PISANIA

opiera się, podobnie jak dojrzałość matematyczna, na rozumieniu sensu kodowania i dekodowania informacji za pomocą umownych symbol i prawidłowej orientacji przestrzennej. Istotne jest, aby w procesie wspomagania rozwoju doskonalić świadomość fonologiczną, analizę syntezę słuchową i wzrokową, pamięć wzrokową i słuchową, uwagę słuchową i wzrokową, ma pamięć ruchową dzięki czemu możliwe jest przetwarzanie obrazu graficznego na ruch.

DOJRZAŁOŚĆ A GOTOWOŚĆ SZKOLNA

Zdaniem Barbary Wilgockiej - Okoń podstawę zróżnicowania tych pojęć może stanowić zarówno rozumienie istoty i mechanizmów procesu dojrzewania, jak również roli uczenia się w procesie rozwojowym.

DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA wychodzi się z założenia, że dokonujące się w dziecku zmiany rozwojowe mają charakter spontaniczny i wiążą się z dojrzewaniem. Kierowanie rozwojem przypisuje się tu złożonemu mechanizmowi biologicznemu, jakim jest dojrzewanie, dojrzałość zaś traktuje się jako etap w procesie rozwoju utożsamianego z dojrzewaniem, charakteryzujący się wrażliwością na oddziaływania zewnętrzne, które mogą modyfikować i kierunek , i dynamikę zmian, jakie zachodzą w rozwoju.

GOTOWOŚĆ SZKOLNA zakłada się, że istnieje możliwość ćwiczenia, kształtowania pewnych właściwości dziecka, stwarzająca szansę osiągnięcia dojrzałości szkolnej. Tu więc zwraca się uwagę na moment " przygotowania" czy "gotowości" do podjęcia zadań szkolnych.

1

---