R. Jedliński, Metodyka SUM


  1. Publicystyka w szkole

Książka jest z `84 roku, stąd opiewa programy nauczania od `39 do `71 roku, zachwyca się możliwością oddania maszynopisu i korzystania z magnetofonu tudzież magnetowidu.

Autor optymistycznie zakłada też, że w szkole średniej conajmniej dwie lekcje można poświęcić na omawianie danego gatunku publicystycznego.

Pozatym ma (złoOOooo) 200 stron i ....no cóż....nie trzyma w napięciu, że z niecierpliwością przewracasz stronę, choć niecierpliwić się można.

Autor podkreśla (za psychologią zresztą) wagę ćwiczeń w mówieniu i pisaniu, wykraczających poza „tradycyjne” rozprawki.

Urozmaiceniu programu o zajęcia się felietonem, recenzją , reportażem towarzyszyć ma rozbudzenie zainteresowań ucznia, kształcenie kulturowe i literackie.

Ważne jest też by nie tylko uczyć odbioru (np esej, artykuł), ale też wypowiadania się w felietonie czy recenzji , bo tu pisaniu towarzyszy obserwowanie rzeczywistości.

  1. Psychologiczne podstawy kształcenia

Istnieją związki między rozwojem psychologicznym a umiejętnością wypowiadania się w mowie i piśmie, stąd ważne poznawanie nowych form wypowiadania się w których odzwierciedla się rzeczywistość. Z tym związane jest rozwój myślenia logicznego, przyjmowanie postawy krytycznej.

Dojrzewanie to okres:

stąd potrzeba ich werbalizacji, wyrażenia emocji, przeżyć, myśli.

Na podstawie badań wyróżnia się 4 typy twórczości pisarskiej ucznia:

polot, łączenie elementów fikcji i rzeczywistości, płynność, bogate słownictwo;

logiczne rozumowanie, myślenie analityczno-syntetyczne;

przeżycia, nadanie dynamizmu, świadome deformowanie rzeczywistości;

młodzież wrażliwa, chce oddać chwilowy nastrój, odzwierciedla subiektywne wrażenia.

Trudno znaleźć „czysty typ”. Do każdego typu różne ćwiczenia.

  1. Ćwiczenia

- związane z nauką o języku

- ważna umiejętność rozróżniania stylu

- cel to umiejętność dobierania najtrudniejszych wyrażeń na dla wyrażenia treści, wykorzystanie nowopoznanych wyrażeń i zwrotów, np. przy recenzji filmu: gestykulacja, mimika, operator, modulacja głosu itd i wyrazy specjalne, np: sprostać popytowi

-przykładowe ćwiczenia:

- Lektura felietonów, recenzji to też źródło słownictwa

cel: uświadomienie relacji między zdaniami pojedynczymi w złożonych układach syntaktycznych i wyrabianie umiejętności posługiwania się różnymi strukturami składniowymi;

- zależą od gatunku

  1. Przygotowanie bezpośrednie

wytworzyć pozytywne nastawienie, podkreślić celowość; motywy mogą być poznawcze, społeczno-ideowe (przekonanie o potrzebie zaangażowania), ambicyjne

dotyczy wiedzy merytorycznej

Fakty i zdarzenia są najczęściej pretekstem do rozważań, narrator przechodzi najczęściej od faktów do uogólnień.

4 zasadnicze rodzaje:

      1. asocjacyjny

dominuje wiedza skojarzeniowa, krzyżowanie wielu planów narracji

      1. 2. logiczno-dyskursywny

obiektywizm

      1. fabularny

narrator świadomie uwypukla niewspółmierność przyczyn i skutków dla efektu satyrycznego bądź ironii

      1. udramatyzowany

rzadko, monolog wewnętrzny, komentarze

Istotne „wnętrze” - rzadko charakterystyka zewnętrzna

Fikcyjny (urzeczywistnienie typów ludzkich) lub nie

Jeśli fikcja to intelektualna i twórcza, o funkcji pomocniczej; stwarza realnym faktom takie punkty odniesienia, które choć same nieprawdziwe, lepiej pomagają ukazywać prawdę.

Może wyzyskiwać elementy różnych stylów; zróżnicowanie w zależności od nadawcy i odbiorcy (od gazety, dziedziny itp)

Ze wzgl. na techniki realizowania: radiowy, prasowy, telewizyjny

Jest też:

Felieton jest autonomiczny ( samodzielna całość) i cykliczny (stała pozycja w prasie czy programie radia, tv)

Krytyka programu nauczania z `71 :) , bo powinno się było zachęcać do nagrywania na taśmę felietonu radiowego itp

Zawsze omawiając powinno zaczynać się od dekompozycji, a więc lektury, podczas której zwraca się uwagę na formę tekstu, jej związek z całą resztą, by znaleźć cechy analizując.

Potem - ćwiczenie kompetencji nadawczych - przez przygotowanie słownikowe (we wstępie) i przez doskonalenie i poszerzenie sprawozdania.

Byłoby dobrze, gdyby kto może - oddawał prace na arkuszach papieru kancelaryjnego lub maszynopisy :):):) (ku radości ucznia)

Najlepiej żeby nauczyciel przeczytał już poprawione przez uczniów po jego uwagach prace

Ponieważ felietony zakładają indywidualizm jest problem z obiektywną oceną, stąd lepsza wyczerpująca recenzja nauczyciela.

Jedliński jednakże przedstawia sposób oceniania:

Ocenia się każdy element składowy oceną od 1 - 5(bdb) (styl, kompozycja, temat itd) , suma punktów odpowiednio przyporządkowuje się ocenę końcową.

RECENZJA

W Polsce pierwsze recenzje w XVIII w

Kilka nazwisk: Franciszek Dmochowski, Kajetan Koźmian, Mochnacki, w pozytywizmie recenzje o charakterze publicystycznym, w Xxleciu międzywojennym - Boy żeleński, Irzykowski, w Polsce Ludowej w „Nowych Książkach”

Jedliński zwraca uwagę, że po `56 recenzje są impresjonistyczne, nasycone skojarzeniami filozoficznymi i estetycznmi, pozbawione uściśleń metodologicznych, o całkowitej dowolności sądów, zmierzają ku felietonom i osobistym refleksjom.

Forma wypowiedzi zawierająca sprawozdawcze omówienie i krytyczne oceny aktualnych wydarzeń książkowych, tekstów naukowych, spektakli teatralnych i filmowych itd

Różnica między krytyką a recenzją:

Krytyka to głównie analiza, klasyfikacja, wartościowanie dzieł, wiązanie z innymi interpretacjami;

W recenzji uwzględnia się ocenę sprawozdawczą i krtyczną a wykonania dzieła.

Funkcje:

  1. informacyjna

  2. wartościująca - ocena

  3. postulatywna - ukierunkowanie komunikatu na konfrontacje przedmiotu rozważań krytycznych z systemem idealnych wartości bądź wartości preferowanych przez recenzenta

3 podstawowe elementy: informacyjny, analizy krytycznej, oceniający (uwydatniane w zależności od charakteru pisma, odbiorcy itd)

Oceniać powinno się ze względu na kryteria artystyczne, poznawcze i ideowo-artystyczne.

Jedlińskiemu nie podoba się że dominuje kryterium artystyczne (styl, kompozycja itd)

Schemat - raczej schematyczny:

W zależności od autora