I, Metodyka SUM


I. S. Bortnowski, Kanon literacki: między potrzebą a buntem.

 

Słowo kanon po grecku oznaczało pręt, rózgę, a także miarę, wzorzec. Potem kanon zaczął znaczyć istotną prawdę, zasadę oraz arcydzieło.Zdaniem niektórych polonistów, kanon to pamięć zbiorowa, nasze korzenie, coś, co umożliwia dialog międzypokoleniowy i rozstrzyga o świadomości narodowej. Stanowi wspólne uniwersum wyobrażeń, przeświadczeń i dzieł, łącząc narody i zarazem odgradzając je od innych kultur (Ze względu na nadmiar utworów i sprzeczności w pojmowaniu świata nie mógłby istnieć kanon kultury śródziemnomorskiej). Kanon to zespół wartości, ideałów i prawd ostatecznych, kodeks etyczny, zbiór reguł normujących ludzkie postępowanie, sugestia modeli wychowawczych i propozycja wzorców osobowych, niepodważalny zbiór świadectw o istnieniu prawdy. Tradycja polonistyczna jednoznacznie opowiada się za kanonem, który uległ zmianom, ale zawsze był.

Wiek XXI= brak wzorców, liberalizacja, bezład, współobecność wielu różnych konwencji, płynna nowoczesność. Jarzębski mówi o sieciowym modelu kultury- możemy swobodnie się przemieszczać w różnych kierunkach, ale nie potrafimy trwać dłużej w jednym miejscu, dlatego niełatwo zbudować swą własną tożsamość. Zmienił się również charakter czytania- zamiast dawnego egzegetycznego (wnikliwa lektura całego tekstu w celu dotarcia do głębokiego sensu) preferujemy dziś skanowanie (wybór z tekstu tylko tego, co do nas bezpośrednio przemawia).

Polonistyka, w przeciwieństwie do kształcenia literackiego w krajach Wspólnoty Europejskiej, kanon utrzymywała. Obecnie jego pozycja załamuje się z powodu braku czasu lekcyjnego na omawianie lektur, a także przyzwolenia na nieznajomość dzieł podczas egzaminów gimnazjalnego i maturalnego- kilka stron tekstu załączonego w arkuszu egzaminacyjnym wystarcza, by napisać rozprawkę.

Statystyka z 1995 r. pokazała, że tylko ok. 34% uczniów czytało wszystkie lektury, mniej więcej tyle samo czytało tylko streszczenia, ok. 23% sięgało jedynie po krótsze teksty, ok. 9% zaś nie czytało ani lektur, ani streszczeń. Jakie są powody takiej sytuacji? Oto one:

→ niechęć do określonego typu lektury,

→ niechęć do książek i do czytania w ogóle,

→ lenistwo, lekceważenie obowiązków szkolnych, bryk jako pomoc zastępująca lekturę.

Lekcje, na które klasa nie przeczytała lektury (autor pisze konkretnie o Potopie Sienkiewicza), wyglądały żałośnie, bo kończyło się m.in. na wstawieniu pałek, puszczeniu filmu, fochami i wściekłością nauczycielki, podyktowaniem całej notatki do zeszytu. Wnioski są bolesne: Potop (i zapewne inne teksty) na większości lekcji języka polskiego nie istnieje jako dzieło sztuki. Jak przed laty, nacisk pada na fabułę i na charakterystykę Kmicica. Nie ma mowy o roztrząsaniu ważnych problemów, jak np. wizja historii prezentowana przez Sienkiewicza, jej prawdziwość, aktualność/nieaktualność przedstawianego przez niego patriotyzmu, funkcja książki i jej miejsce w świadomości narodowej.

Bortnowski, mimo wszystko, pozostał zwolennikiem kanonu. Twierdzi, że należy skrócić podręczniki, zrezygnować z nadmiaru fragmentów na rzecz wskazówek, jak czytać dłuższą lekturę. Dobrze by było zmienić formułę egzaminów, konsekwentnie nagradzając za znajomość tekstów. Odświeżony i uwspółcześniony kanon znów powinien zaistnieć w szkole.

Jeśli tak się nie stanie, pójdziemy drogą wskazaną przez Zachód: lektura całości dzieła przestanie być wyznacznikiem edukacji polonistycznej, jej miąższem staną się fragmenty arcydzieł, zniknie kanon lektur, pozostaną podręczniki, antologie i multimedia. Czytanie dzieł literackich stanie się zajęciem wyłącznie hobbistycznym, przez polonistów nagradzanym jako dodatkowa praca.

 



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Jedliński Gatunki publicystyczne w szkole średniej(1), Metodyka SUM
S. Bortnowski, Metodyka SUM
Ćwiczenia smaku (2), Metodyka SUM
S. Bortnowski, Metodyka SUM
bortnowski, Metodyka SUM
glowiński, Metodyka SUM
Dlaczego retoryka, Metodyka SUM
A. Pilch, Metodyka SUM
II, Metodyka SUM
A, Metodyka SUM
bodrt, Metodyka SUM
chrząst, Metodyka SUM
Metodyka - cz. II, Metodyka SUM
Wartościowanie, Metodyka SUM

więcej podobnych podstron