S. Bortnowski Jak uczyć poezji
Prawie wszystkie lekcje z literatury prowadzone są metodą pogadanki heurystycznej. Nauczyciel sam formułuje temat lekcji, sam stawia pytania, szczegółowe. Uczniowie udzielają odpowiedzi, odpowiadają na podstawie tzw. tropienia w pamięci, czyli przypominania rzeczy, kojarzenia. Jest to metoda naskórkowa - nastawiona na aktywność nauczyciela a bierność ucznia. Partnerstwo jest tu trudne. Ta metoda nie daje możliwości właściwej pracy z tekstem. Polonista musi ograniczyć ilość pytań na lekcji
Propozycje dotyczące lekcji poświęconych poezji:
- teksty muszą zostać wysłuchane - nauczanie przez przeżywanie,
- wybór dyskusji jako metody, która pozwala uczniom na ujawnienie swych przyzwyczajeń estetycznych oraz własnej postawy wobec ważnych problemów,
- nie będzie dyskusji, będzie praca z tekstem.
Pytania należy pisać na tablicy, ograniczyć ich ilość, dać czas na refleksję.
Dobra jest praca w grupach, bo;
- zmusza młodzież do samodzielnego myślenia, krytyki samodzielnego wyciągania wniosków,
- uczą się elastyczności myślenia, swobody formułowania sądów, szacunku dla poglądów innych, umiejętności argumentacji,
- wnioski są dłuższe, pełniejsze, analiza tekstu dokładniejsza.
Na lekcjach z pracą w grupach polonista uczy się milczeć, bo na lekcjach ma pytać przede wszystkim uczeń. Aby przezwyciężyć bierność uczniów, trzeba stosować technikę stymulacji pytań ucznia.
Postawienie pytań dotyczących analizy i interpretacji nie przerabianego utworu oraz ujecie w formie pytań refleksji, które dzieło literackie nasuwa - oto modelowy przykład otwartej sytuacji na lekcji.
Punktem wyjścia jest wrażliwość czytelnika, odbiór tekstu, recepcja. O zrozumienie tekstu nie należy pytać wprost, lecz pośrednio. Pytania zwrócone ku wierszowi mogą być dwojakie:
1. opisowo - analityczno - interpretacyjne,
2. nakierowane ku własnemu ja.
Autor zgadza się z Chrzątowską - że własne zdanie najczęściej doprowadza tylko do odejścia od tematu lekcji. Intuicyjne odczytywanie utworu pomaga w kształtowaniu się wrażliwości ucznia, ale nie może być podstawą sądu o dziele literackim. Własne zdanie jest bardzo cenne, ale nie może wybiegać poza utwór. Własne zdanie jest ważne, bo nikt nie pokochał poezji przez cudze interpretacje.
Metody poznawania dzieła:
1. metoda intuicyjna - uczeń powinien poznać dzieło samodzielnie, przez czytanie tekstu,
2. metoda impresyjna - najdoskonalszą nauką literatury jest wspólne czytanie utworów z wymiana myśli i uczuć, gdzie każdy ma swobodę interpretacji.
Warto jest organizować lekcje opartą na swobodnej dyskusji nad wierszami. Poloniści natomiast lekceważą słowo poetyckie, streszczają i opowiadają jak artykuł.
Autor popiera kierunki semiotyczno - strukturalno - komunikacyjne, bo:
1. uczą odpowiedzialności za słowo, ścisłości, precyzyjności myślenia. Trzeba najpierw analizować tekst, potem budować konstrukcje interpretacyjne.
2. uświadamiają literackość literatury,
3. starają się odkryć w dziele strukturę.
Hipoteza interpretacyjna - szukanie ogólnego sensu utworu, wskazywanie odniesień tłumaczących ideę dzieła. Każdy uczeń udowadniając swoja hipotezę, odwołuje się do tekstu w dyskusji. Klasa jako całość potwierdza lub odrzuca hipotezy. Dopiero w końcowej fazie lekcji polonista ma prawo wzmocnić prawdopodobieństwo odkryć uczniowskich.

---