Stanisław Bortnowski „Polonistyka po dziennikarsku”

ŻARTOBLIWY PRZEGLĄD PRASY SZKOLNEJ

Autor analizuje tytuły gazetek szkolnych (tematycznych) - dotyczących np. wiersza „Spóźniony słowik”, „Balladyny”, „Pana Tadeusza”; podaje przykłady notek i artykułów z gazetek szkolnych np. sprawozdanie z koncertu „Skowroniątka kontra słowik”, artykuł „Detektyw Wróbelek na topie”, sprawozdanie ze ślubu księcia Kirkora z Balladyną, zaproszenie Jankiela do karczmy przy kaplicy, sprawozdanie z koncertu Jankiela jako wydarzenie miesiąca, ogłoszenia etc.

NAJPIERW TYTUŁ!

Bortnowski podkreśla rolę nagłówka w felietonach, reportażach i wywiadach, niezatytułowane tracą istotny element rozpoznawczy. Tytuł prasowy powinien zachęcać i prowokować. Ważny jest stylistyczny wyróżnik tytułu.

Podział tytułów, które proponuje Bortnowski:

• informacyjne („Sprzedaż do krajów Unii wzrosła”)

• oceniające, komentujące („Chcemy silnego rządu”)

• apelujące („Pomóżmy bezrobotnym z Radomia”)

• intrygujące, wciągające, tajemnicze, niejasne („Cztery razy ja”)

• oparte na metaforze, poetyckie, symboliczne („Lot ku Nirwanie”)

• stylizowane, aluzyjne, oparte na grze słów, kalamburach, aliteracjach („Kto PITa, nie błądzi”)

LID (LEAD) - krotka, atrakcyjnie sformułowana zapowiedź pod tytułem prasowym, może zawierać wypunktowanie najważniejszych informacji, streszczenie tekstu, tezę, cytat, krótką prezentację postaci.

Można za pomocą tytułu prasowego i lidu odświeżyć i uatrakcyjnić tematy lekcji lub zadania domowe, np:

Jak zrobić coś z niczego? TAJEMNICZE TABLETKI I SMAKOŁYKI AMBROŻEGO KLEKSA Ambroży K. jest bardzo dziwnym człowiekiem - Jeśli w ogóle nim jest? Jego ręce wyczyniają cuda, lecz jak on to robi? Spróbujmy znaleźć odpowiedź na to trudne pytanie.

Bortnowski proponuje zadanie uczniom ćwiczeń na przekształcanie w ten sposób tytułów napisanych przez nich wcześniej wypracowań.

JAK DZIELIĆ TEKST?

Ważna rola śródtytułów w artykułach prasowych. Można je jednak pominąć, ale nie da się napisać dłuższego tekstów bez akapitów. Długi tekst bez przerw nie zachęca do czytania. Podaje za W. Pisarkiem: „(…) dobry akapit stanowi odrębną całość treściowo - składniową, na którą składają się zwykle co najmniej trzy zdania (lub równoważniki)”. Rodzaje akapitów:

• opisowe

• argumentujące

• rozwijające

Bortnowski proponuje ćwiczenia dla uczniów polegające na sprawdzeniu swoich zadań domowych pod kątem przejrzystości tekstu i rozkładu akapitów, a także napisanie krótkich teksów na dany temat ze szczególnym zwróceniem uwagi na podział na akapity.

TYLKO INFORMACJA!

Jak redagować informacje prasowe?

Zasady:

→ informacja ma być tylko informacją - bez komentarza, oceny i interpretacji

→ trzeba odpowiedzieć na pytania: kto? co? gdzie? kiedy? jak? dlaczego? z jakim skutkiem?

→ reguła odwróconej piramidy - najważniejsze informacje na początku

Ćwiczenia dla uczniów: przekształcanie streszczenie lektury w kilka depesz agencyjnych, zredagowanie informacji o odnalezieniu na balu pantofelka zgodnie z zasadą odwróconej piramidy, przekształcenie informacji o danej epoce z podręcznika w informacje, które maja być odczytane jako dziennik radiowy etc.

PORTRET ZAMIAST CHARAKTERYSTYKI

Np. opis postaci w określonej sytuacji, niekoniecznie pełny, skrótowy, jej słowa, monolog wewnętrzny, komentarz autorski, wypowiedź w mowie pozornie zależnej. Prócz tytułu wyróżnia się lidem i przerywnikami drukowanymi w środku strony lub na marginesach, np.:

16 lat nie ruszył się z jednego miejsca. Cierpliwie znosi, jak wylewają na niego kubły pomyj. Ale kiedy przypomina sobie jej oblicze i spojrzenie pełne miłości, wie, że swojego życie nie zmarnował. [św. Aleksy]

Młody, wysportowany (świetnie jeździ konno), po studiach, nieco nieśmiały i nieobyty towarzysko. Kobiety robią na nim wielkie wrażenie, choć przyznaje się do braku doświadczenia w kontaktach z płcią przeciwną. [Pan Tadeusz]

Bortnowski zachęca do przeglądania szkolnych gazetek świadomie nawiązujących do materiału literackiego i przekształcają go w formy dziennikarskie.

---