1.Czym jest filozofia?
Filozofia jest to umiłowanie wiedzy. Słowo to powstało z połączenia greckich terminów phileo (miłuję) i sophia (mądrość).Powstała w Starożytnej Grecji, stanowi ona przejście między religią a nauką, pomiędzy magią i misteriami a umiejętnościami i wiedzą praktyczną. Nazwa filozofia pochodzi od Pitagorasa, który filozofami zaczął nazywać tych, których do tej pory nazywano mędrcami.
Podkreślał też że filozofia powstała pod wpływem dziwienia się i ciekawości.
Obecnie filozofia jest to nauka o rzeczywistości, obejmuje wszystkie dziedziny wiedzy.
2.Działy filozofii (metafizyka, epistemologia, etyka, antropologia)
Filozofię możemy podzielić na następujące działy:
METAFIZYKA - teoria bytu, nauka o najogólniejszych zasadach rzeczywistości , nauka o tym co i dlaczego jest jakie jest. Metafizyka poszukuje również odpowiedzi ,wyjaśnień w FILOZOFII BOGA (teologia naturalna). Jest ona drogą do poznania Boga jako koniecznej przyczyny i celu, źródła świata.
EPISTEMOLOGIA - teoria poznania, nauka o przedmiocie, zakresie, źródłach poznania .Stawia następujące pytania :
Co poznajemy?
Jak poznajemy?
Jak odróżnić poznanie prawdziwe od fałszywego?
ETYKA - nauka o moralności oraz nauka moralności, podstawowym celem etyki jest udzielić odpowiedzi na pytanie: Co i dlaczego człowiek powinien?
ANTROPOLOGIA - filozofia człowieka, nauka dociekająca filozoficznych aspektów bytu ludzkiego, w starożytności nauka o duszy i funkcjach człowieka,
Koncepcje o człowieku
I.Platon
II.Arystoteles
III.Św.Tomasz z Akwinu
IV.koncepcje arabskie
3.Koncepcja Boga (koncepcja chrześcijańska i niechrześcijańska)
Jest to jeden z działów filozofii. Koncepcje Boga wyznacza religia. Wobec tego mamy:
ujęcie niechrześcijańskie (ateistyczne, politeistyczne oraz monoteistyczne)
ujęcie chrześcijańskie (esencjalistyczne, egzystencjalne)
ad 1) KONCEPCJE ATEISTYCZNE
Nie jest to niewiara, jest to tylko odrzucenie Boga oraz na jego miejsce są przyroda, siła, człowiek. Możemy wyróżnić:
- totenizm- wiara w siły opiekuńcze
- fetyszym - kult rzeczy
- animizm - wiara w byty duchowe, duchy przodków
- antropoizm - człowiek jest Bogiem
KONCEPCJA POLITEISTYCZNA
Jest to wiara w wielość Bogów, wielobóstwo. Obecnie funkcjonuje w krajach Afryki, Azji, Europy.
KONCEPCJE MONOTEISTYCZNE
Są to koncepcje które twierdzą o istnieniu jednego Boga np. Islam, Judaizm
Judaizm w pewnych ujęciach jest koncepcją panteistyczną (bezosobowa postać Boga, ujęcie Boga jako rzeczywistość, przyroda). Bóg jest światem, a świat jest Bogiem.
Przeciwieństwem panteizmu jest deizm czyli wiara iż Bóg jest stwórcą świata, ale nie jest w relacji ze światem.
ad 2) RELIGIE CHRZEŚCIJAŃSKIE
Bóg jest osobą
Platon - uważał iż Bóg jest dobrem i przyczyną sprawczą człowieka, jego duszy
Arystoteles - sformułował dowód na istnienie Boga - wszystko co jest ulega zmianie. Nabywanie czegoś Arystoteles nazywa ruchem. Musi być przyczyna, powód ruchu. To właśnie Bóg jest tą przyczyną, sprawcą ruchu. Arystoteles był deistą, ponieważ uważał że Bóg stworzył ruch i już nie interesuje się światem.
Św. Augustyn - ujmuje Boga teistycznie (wiara w Boga, że jest cały czas w tym świecie). Według niego człowiek chce poznać prawdę, którą jest Bóg. Oświeca on człowieka.
Jan Duns Szkot - Bóg jest żywy, wieczny, przenika całą rzeczywistość, jest nieograniczony w swoich decyzjach i te treści stanowią Boga. Jest on nieskończenie wszechstronny i to jest źródłem istnienia
Św. Tomasz z Akwinu - nie opisywał jaki Bóg jest tylko pytał czy Bóg jest, czy istnieje przyczyna sprawcza człowieka. Oddzielił filozofię od teologii
5 dowodów na istnienie Boga:
-dowód z ruchu
-dowód z przygodności
-dowód z przyczynowości
-dowód z celowości
-dowód z doskonałości
Te dowody są treścią jednej analizy tylko dla celów dydaktycznych dzieli te rzeczy - byt przygodny - człowiek - najpierw nas nie było, teraz jesteśmy, a potem nas znowu nie będzie, czy byt przygodny może sam siebie powołać do istnienia? Tomasz to odrzuca, bo skoro nie ma go jeszcze, to nie może siebie powołać do bytowania.
Czy byt przygodny może być powodem drugiego bytu przygodnego - czy człowiek może być przyczyną sprawczą drugiego człowieka?
człowiek jest bytem przygodnym złożonym, ma w sobie elementy będące w opozycji do siebie, zależne od siebie.
Byt złożony jest bytem niedoskonałym, żeby powstał musi być przyczyna istnienia - byt prosty. Prostota polega na tym, że taki byt jest jednoelementowy (posiada tylko istnienie) które może być przyczyną sprawczą istnienia bytów przygodnych. Każdy byt przygodny nie może być powodem bytu przygodnego, może nim być tylko byt przygodny.
Byt doskonały - człowiek kontaktuje się z innymi bytami, nie ma w sobie możności, nie ma treści których nie posiada od zawsze, może on być przyczyną bytu przygodnego.
Kartezjusz - Bóg jest nieskończony, niczego nie można poznać. Wątpił że coś jest. Tak zaczął swoją rozprawę:
Ja nie wątpię w to co wątpię, bo wiem że wiem. A skoro wiem, że wątpię to znaczy że myślę. A skoro myślę to jestem. Myślę więc jestem.
Byt wątpiący to byt niedoskonały - musi istnieć byt doskonały - Bóg. Byt doskonały jest powodem bytu niedoskonałego. Bóg jest prawdomówny a skoro tak , to to co widzę jest , bo jest stworzone przez Boga , a Bóg stwarza prawdę.
Błażej Pascal - Właściwie to nie wiemy czy Bóg jest. Sformułował zakład. Każdy człowiek kiedyś umrze i może się okazać po śmierci że Bóg istnieje. Trzeba przyjąć, że Bóg jest. A jak umrzemy i się okaże że Boga nie ma to nic się przecież nie stanie. Lepiej przyjąć że Bóg jest.
4.Koncepcje człowieka
Już w starożytności zastanawiano się nad istnieniem człowieka. Pierwszą koncepcję człowieka opracował Platon. Według niego dusza musi być samodzielna, myśląca → FUNKCJONALIZM.
Kolejną koncepcję człowieka opracował Arystoteles. Wierzył że byt stanowi materia wieczna, a ruch powoduje formowanie się materii. Ruch jest stworzony przez Boga. Forma- AKT, materia (MOŻNOŚĆ)jest zmienna. W człowieku jest rozumność - INTELEKT. Są także władze zmysłowe- emocje, uczucia. Człowiek chce dobra, a żeby wola ludzka pożądała właściwego dobra musi pytać intelekt, a jeżeli intelekt nie działa to sięga do zmysłów (wzrok...)
Mądrość to znaczy wiedzieć tyle ile potrzeba.
W średniowieczu Albert Wielki twierdził, że człowiek to forma i materia (przeciwność formy), braki w materii różnicują ludzi
Następnie koncepcja arabska - Awicenny - człowiek to forma i materia, jest
śmiertelny
- Ziger Bramancji - forma +materia=byt, niektóre
nie mają świadomości, a gdy umierasz świa-
domość znika.
Ostatnia koncepcja to koncepcja człowieka Św.Tomasza z Akwinu. Forma i materia tworzą byt, a to jest istota. Istota i istnienie są to podstawy.
Własności transcendentalne -
odrębność - jeden byt nie jest drugim bytem
jedność -
realność -
prawda -
dobro -
piękno -
prawda -
poznanie -
5.Różnica między pluralizmem a monizmem.
MONIZM - ujęcie rzeczywistości jako 1 byt/1 element. Jest to tzw. myślenie przednaukowe. Wyróżniamy:
1) monizm radykalny
istnieje 1 byt w świecie (Parmenides z Elei)
2) monizm idealistyczny (J.Hegel)
myśl jest budulcem świata
3 etapy tworzenia świata
studium subiektywne
studium obiektywne
studium absolutne
3) monizm nieidealistyczny (pandeistyczny)
neguje działania religijne
hylozoistyczny
życie to człowiek, roślina; życie jest najważniejsze (F.Nitzche)człowiek jest to wartość życia, być dobrym jest złe
4) monizm materialistyczny
numeryczny - świat zbudowany jest z materii (Demokryt z Abdery)
ewolucyjny - materia ulega wewnętrznej ewolucji → materia subtelna i zwykła
dialektyczny -materia ewoluowała w kierunku świadomości
monizm względny (umiarkowany)
niematerialistyczny
PLURALIZM - uważa się że jest więcej niż 1 byt, jeżeli nie ma co najmniej 2 elementów w bycie to nie ma 2 bytów
pluralizm realistyczny (Arystoteles)
materia+forma
nurt esencjalistyczny
nurt egzystencjalny (Św.Tomasz)
istota i istnienie
pluralizm idealistyczny (Platon)
byty ziemskie, byty idealne
pluralizm spirytualistyczny (J.Leibnitz)
rzeczywistość to suma dusz
pluralizm reistyczny (T.Kotarwiński)
5) pluralizm kompilacyjny
byty łączone
KONCEPCJA DUALISTYCZNA - Kartezjusz, myśl + substancja rozciągła
1
2