Z1

C1

1. Podać i omówić definicję odchyłki walcowości.
   Odchyłka walcowości - to największa odległość między walcem rzeczywistym, a walcem przylegającym.

rys. 1.4

Odmiany odchyłek walcowości: baryłkowość, siodłowość, stożkowość.

2. Komputerowy system pomiaru odchyłek kształtu wałka.
   Strona 39.

C2

1. Wyjaśnić zasadę doboru współczynnika wykrywalności pryzmy.
   Odchyłka graniastości przy pomiarach w pryzmie Δ jest obrazem wskazania czujnika Δw i współczynnika wykrywalności pryzmy S. Δ=Δw/S. wartość współczynnika wykrywalności odczytuje się z tablic. Aby go odczytać należy znać ilo-kątna jest graniastość oraz kat pryzmy.

2. Wyjaśnić związki pomiędzy tolerancja wymiaru i kształtu wałków lub otworów.
   ΔW = T -ΔK. Oznacza to ze dopuszczalna całkowita odchyłka wymiarowa ΔW zależy od odchyłki określającej dokładność kształtu ΔK. W każdym przypadku tolerancja kształtu winna zajmować tylko część tolerancji wymiaru. Jeżeli wymagania dotyczące dokładności kształtu SA większe niż wynika to z tolerancji wymiarów to stosujemy dodatkowo tolerancje kształtu.

C8

1. Wyjaśnić dlaczego przy sprawdzaniu równoległości powierzchni pomiarowych mikromierza stosuje się 4 płytki interferencyjne.
   Płasko równoległe płytki interferencyjne wykonane są w kompletach po 4sz ze stopniowaniem wymiaru nominalnego równym 0. 125mm. Tak dobrane stopniowanie umożliwia sprawdzenie równoległości powierzchni pomiarowych mikromierza co 0.25 obrotu bębna.

2. Wymienić i omówić cechy podlegające kontroli podczas okresowego sprawdzania mikromierzy.
   Ogólnie zakres sprawdzania wszystkich przyrządów pomiarowych obejmuje etapy:
   - oględziny zewnętrzne: na tym etapie sprawdzania przyrządów pomiarowych należy zwrócić uwagę na poprawność oznakowania czytelność oraz stan podziałek, na występowanie uszkodzeń mechanicznych powierzchni ze szczególnym zwróceniem uwagi na powierzchnie pomiarowe, powierzchnie prowadnic i występowanie śladów korozji,
   - sprawdzanie stanu konstrukcji i jakości wykonania: na tym etapie sprawdzania przyrządów pomiarowych należy zwrócić uwagę czy względem materiałów, rozwiązań konstrukcyjnych i jakości wykonania sprawdzany przyrząd odpowiada wymaganiom stosownych przepisów metrologicznych, jak również na sprawne działanie poszczególnych elementów konstrukcyjnych (lekkość przesuwu, obrotu, blokowania, występowanie zauważalnych luzów) i występowanie namagnesowania, oraz dokonać pomiaru lub porównania chropowatości powierzchni pomiarowych.
   - sprawdzanie charakterystyk metrologicznych: na tym etapie sprawdzania należy dokonać sprawdzenia płaskości i równoległości powierzchni pomiarowych, sprawdzenia prostoliniowości powierzchni prowadzących, oraz sprawdzenia dokładności wskazań.

C9

1. Podać definicję S _{mi ,} S_m.
   -odstęp chropowatości (S _mi) - jest to długość odcinka linii średniej m zawierająca wzniesienie i sąsiadujące z nim wgłębienia profilu chropowatości

-średni odstęp chropowatości (S_m) - jest to średnia wartość z odstępów chropowatości występujących w przedziale odcinka elementarnego (l)

2. Na czy polegają stykowe metody pomiaru.
   Metoda stykowa polega na wykorzystaniu igły o znanej geometrii przesuwającej się po badanej powierzchni ze stałą prędkością. Przemieszczenia pionowe igły są przekształcane na sygnał elektryczny. Wzmocniony sygnał może być przetwarzany na wartości liczbowe żądanych parametrów chropowatości lub rejestrowany w postaci profilogramu o znanym powiększeniu pionowym i poziomym.

C10

1. Podać definicje wariancji i odchylenia standardowego.

Wariancja: W statystyce klasyczna miara zmienności jest równa kwadratowi odchylenia średniego. Wyznacza się na podstawie próbki liczebności n i przyjmuje jako oszacowanie wariancji dla danej populacji.

Odchylenie standardowe: mówi jak szeroko wartości jakiejś wielkości są rozrzucone wokół jej średniej. Im mniejsza wartość odchylenia tym obserwacje są bardziej skupione wokół średniej.

2. Omówić przebieg badania zgodności rozkładu cechy w populacji z rozkładem normalnym.
   Strona 211.

Z2

C1

1. Wymienić elementy komputerowych systemów pomiarowych.
   Przyrządy pomiarowe z wbudowanymi elektrycznymi przetwornikami wielkości (długości lub kata) oraz przetwornikami A/D musza mieć one cyfrowe wyjście danych, program transmisji danych. Komputer systemowy gdzie jest przeprowadzana obróbka i analiza. Oprogramowanie do gromadzenia, analizy, graficznego przedstawienia wyników pomiarowych np. Excel.

2. Omówić uproszczone metody pomiaru odchyłek walca.
   Średnice wałków mierzy się najpierw za pomocą suwmiarki z noniuszem 0,1mm. Mierzymy na obu końcach oraz w środku walka. Następnie w tych samych miejscach mierzy się za pomocą suwmiarki z noniuszem 0,05mm oraz mikrometrem. Można użyć tez dokładniejszego przyrządu np. transmoetru. Znając średnice walka ustawia się zestaw płytek wzorcowych na ten wymiar. Następnie ustawia się wrzeciono transometru po czym wsuwa Walek pomiędzy kowadełko a wrzeciono. Wychylająca się wskazówka na podziałce wyznacza wartość odchyłki kształtu walka.

C2

1. Definicja odchyłki okrągłości:
   Odchyłka okrągłości - miara niezgodności rzeczywistego zarysu przedmiotu z kształtem geometrycznym okręgu. Jest to największa odległość zarysu rzeczywistego od okręgu przylegającego do tego zarysu, mierzona wzdłuż promienia tego okręgu. Najczęściej spotykanymi odchyłkami okrągłości są owalność i graniastość. W celu wykrycia owalności stosuje się styk 2 punktowy a do garaniastości styk 3 punktowy.

2. Komputerowy system pomiaru nieparzystych odchyłek okrągłości
   Strona 48.

C8

1. Omówić przebieg wyznaczania nacisku pomiarowego mikromierza.
   Zakładamy obciążenie wstępne na jedną szale wagi na drugą szale zakładamy odpowiednie odważniki. Montujemy w statywie mikromierz doprowadzamy do styku powierzchni pomiarowych mikromierze przez obracanie sprzęgiełka mikromierza do chwili gdy sprzęgiełko zacznie przepuszczać. Wyznaczamy różnicę pomiędzy wartością wskazaną obciążenia a wartością obciążenia wstępnego, wartość nacisku powierzchni pomiarowych jest równa iloczynowi wyżej wymienionej różnicy i przyspieszenia ziemskiego.

2. 
   
   

C9

1. Definicja
   

- wysokość chropowatości wg 10 punktów, jest to średnia arytmetyczna wartości bezwzględnych wysokości 5 najwyższych wzniesień profilu chropowatości i głębokości 5 najniższych wgłębień profilu chropowatości w przedziale odcinka elementarnego.

- średnie arytmetyczne odchylenie profilu chropowatości. Jest to średnia arytmetyczna wartości bezwzględnych odchyleń profilu od lini średniej w przedziale odcinka elementarnego.
Odcinek elementarny- jest to długość linii odniesienia przyjmowana do wyznaczania nierówności charakteryzujących chropowatość powierzchni

2. Omów przebieg pomiaru odstępu chropowatości przy pomocy Shmaltza.
   Obrócić głowice okularowa aby kresa przerywana zajęła położenie pionowe w polu widzenia, ustawić kreskę przerywana kolejno na wzniesieniach lub wgłębieniach zarysu profilu przekroju świetlnego i odczytywać wyniki wskazań podziałki okularu odpowiadające kolejnym wzniesieniom lub wgłębieniom, obliczyć odstępy chropowatości Si dla wzniesień lub dla wgłębień jako różnicę Wi - Wi-1 kolejnych odczytów wskazań, jeżeli w polu widzenia mieści się mniej niż 6 wzniesień przesunąć stolik z próbka śrubą mikrometryczna i dokonać pomiaru odstępu pomiędzy minimum dwoma wzniesieniami lub wgłębieniami, obliczyć średni odstęp miejscowych wzniesień profilu nierówności zgodnie z wzorem S = [(W1-W2) + (W2-W3) + … +(W5-W6) + (W7-W8)]xWL, powtórzyć pomiar w 3 miejscach.

C10

1. Omówić parametry charakteryzujące rozkład normalny.

Wartość oczekiwań: wartość opisująca spodziewany wynik doświadczenia losowego.

Mediana: wartość cechy w szeregu uporządkowany poniżej i powyżej w którym znajduje się jednakowa liczba obserwacji.

Wariancja: W statystyce klasyczna miara zmienności jest równa kwadratowi odchylenia średniego. Wyznacza się na podstawie próbki liczebności n i przyjmuje jako oszacowanie wariancji dla danej populacji.

Wartość średnia: używa się jej do szacowania nie wiadomej wartości poprawnej jako wartości centralnej względem której wyznacza się średnie odchylenie właściwości lub jako jednego z parametrów określającego stabilność procesu. Wartość średnią wyznacza się dla próbki o liczebności n i przyjmuje się jak oszacowanie wartości średniej dla danej populacji.

2. Omówić pojęcie liczebności próbki w badaniach statystycznych.
   Nie można jej wyznaczyć ale można obliczyć oszacowanie tej liczebności na podstawie granic kontrolnych poziomów częstości. Prostym sposobem obliczania szacowania liczebności próbki jest skorzystanie z ogólnie znanej w statystyce zmiennej losowej standaryzowanej.

Z3

C1

3. Komputerowy system pomiaru odchyłek kształtu wałka.
   Strona 39.

4. 
   Naszkicować i omówić oznaczenie tolerancji walcowości na rysunku konstrukcyjnym.

Tolerancja walcowości - określa największą dopuszczalną odchyłkę rzeczywistego walca od walca przylegającego.

C2

1. Komputerowy system pomiaru nieparzystych odchyłek okrągłości.
   Strona 48.

2. Omówić bezodniesieniową metodę pomiaru odchyłki okrągłości.
   Bezodniesieniowa metoda pomiaru odchyłek okrągłości polega na zamocowaniu walka w dwóch punktach leżących na jego osi symetrii i obrocie dookoła niej. Baza pomiarowa jest os a nie powierzchnia walka.

C8

1. Omówić przebieg sprawdzania równoległości powierzchni pomiarowych mikromierza.

W mikromierzach o zakresie pomiarowym do 75 mm równoległość powierzchni pomiarowych wrzeciona i kowadełka sprawdza się przy pomocy kompletu szklanych płasko równoległych płytek interferencyjnych składającego się z 4 płytek o wymiarach stopniowanych, co 0,25 skoku śruby mikrometrycznej. W czasie pomiaru płytkę należy zacisnąć między kowadełkiem a wrzecionem mikromierza przy pomocy sprzęgła a następnie lekko zwalniając wrzeciono i delikatnie pochylając płytkę interferencyjną trzeba uzyskać najmniejszą liczbę prążków interferencyjnych na jednej z powierzchni pomiarowych (należy obserwować prążki na drugiej powierzchni). Błąd równoległości wyznaczamy ze wzoru: r =(m1+m2)*0,5*λ m1-liczba prążków na powierzchni kowadełka m2- liczba prążków na powierzchni wrzeciona lambda- długość fali użytego światła. Sprawdzanie dokonuje się używając kolejno wszystkich 4 płytek jako błąd przyjmuje się największy z otrzymanych wyników. Przy sprawdzaniu mikrometrów o większych zakresach pomiarowych oprócz płytek interferencyjnych używa się dodatkowo płytki wzorcowej o odpowiednim wymiarze.

2. Omówić przebieg wyznaczania nacisku pomiarowego mikromierza.
   Zakładamy obciążenie wstępne na jedną szale wagi na drugą szale zakładamy odpowiednie odważniki. Montujemy w statywie mikromierz doprowadzamy do styku powierzchni pomiarowych mikromierze przez obracanie sprzęgiełka mikromierza do chwili gdy sprzęgiełko zacznie przepuszczać. Wyznaczamy różnicę pomiędzy wartością wskazaną obciążenia a wartością obciążenia wstępnego, wartość nacisku powierzchni pomiarowych jest równa iloczynowi wyżej wymienionej różnicy i przyspieszenia ziemskiego.

C9

3. Definicja
   

- wysokość chropowatości wg 10 punktów, jest to średnia arytmetyczna wartości bezwzględnych wysokości 5 najwyższych wzniesień profilu chropowatości i głębokości 5 najniższych wgłębień profilu chropowatości w przedziale odcinka elementarnego.

- średnie arytmetyczne odchylenie profilu chropowatości. Jest to średnia arytmetyczna wartości bezwzględnych odchyleń profilu od lini średniej w przedziale odcinka elementarnego.
Odcinek elementarny- jest to długość linii odniesienia przyjmowana do wyznaczania nierówności charakteryzujących chropowatość powierzchni

4. Omów przebieg pomiaru wysokości chropowatości przy pomocy mikroskopu Shmaltza.
   Umieścić próbkę na stoliku pomiarowym tak aby ślady obróbki były prostopadle do krawędzi szczeliny świetlnej lub krawędzi cienia, ustawiać kolejno kreskę przerywana stycznie do wierzchołków a następnie wgłębień linii zarysu profilu, odczytywać kolejne wskazania W1, W2..W10 podziałki okularu odpowiadające kolejnym wierzchołkom i wgłębieniom, obliczyć wart parametru Rz wg wzoru Rz=1/5(W1+W3+W5 +W7 +W9 -W1… -W10) WL / Pier2. Powtórz pomiary w 3 miejscach.

C10

1. Omówić sposoby pobierania jednostek wyrobu do badań.

- pobieranie z wykorzystaniem generatora liczb losowych: stosowane gdy przedstawia się wyrób do kontroli w formie uporządkowanej ( ponumerowane jednostki lub serie ).

- pobieranie sposobem przypadkowym ( na ślepo): stosowany gdy przedstawia się wyrób do kontroli luzem lub porządkowanie ich jest nie ekonomiczne. Jednostki muszą pochodzić z różnych miejsc, partii nie stosuje się gdy wady wyrobu widać wzrokowo.

- pobieranie systematyczne: stosowane gdy przedstawia się wyrób do kontroli w formie potokowej jednostki pobierane w określonych odstępach czas bądź ilości jednostek.

- pobieranie wielostopniowe: Stosowane gdy przedstawia się wyrób do kontroli w opakowaniach nie jednostkowych, polega na etapowym tworzeniu próbki poprzez pobieranie jednostek opakowani a następnie jednostek wyrobu z pobranych opakowań.

- pobieranie warstwowe: stosowane gdy się przedstawia wyrób do kontroli składającej się z dwóch lub więcej pod partii.

2. Wyjaśnić pojęcie średniej standaryzowanej.
   Sposób liczenia oszacowania liczebności próbki.

Z4

C1

1. Niepewność jaką powinien charakteryzować się przyrząd pomiarowy.
   Z uwagi na tolerancje danego wymiaru winien być spełniony warunek ∆ (dokładność pomiaru danego przyrządu) ≤ 0,1 Tw (tolerancja mierzonego wymiaru)

2. Wymienić elementy komputerowych systemów pomiarowych.
   Przyrządy pomiarowe z wbudowanymi elektrycznymi przetwornikami wielkości (długości lub kata) oraz przetwornikami A/D musza mieć one cyfrowe wyjście danych, program transmisji danych. Komputer systemowy gdzie jest przeprowadzana obróbka i analiza. Oprogramowanie do gromadzenia, analizy, graficznego przedstawienia wyników pomiarowych np. Excel.

C2

1. Definicja odchyłki okrągłości:
   Odchyłka okrągłości - miara niezgodności rzeczywistego zarysu przedmiotu z kształtem geometrycznym okręgu. Jest to największa odległość zarysu rzeczywistego od okręgu przylegającego do tego zarysu, mierzona wzdłuż promienia tego okręgu. Najczęściej spotykanymi odchyłkami okrągłości są owalność i graniastość. W celu wykrycia owalności stosuje się styk 2 punktowy a do garaniastości styk 3 punktowy.

2. Komputerowy system pomiaru nieparzystych odchyłek okrągłości.
   Strona 48.

C8

1. Omówić zasadę sprawdzania płaskości powierzchni pomiarowych mikromierza. metoda ta polega na przyłożeniu do badanej powierzchni płaskiej płytki interferencyjnej i zaobserwowaniu obrazu prążków interferencyjnych. Jeśli obraz stanowią nie zamknięte krążki interferencyjne to odchylenie P od płaskości należy wyznaczyć ze wzoru: P=n*k* λ / 2 jeśli obraz stanowią zamknięte prążki interferencyjne to odchylenie płaskości liczymy ze wzoru: P= m*λ/2. k - odległość pomiędzy sąsiednimi prążkami, n - odchylenie od prostoliniowości w jednostkach równych k prążków, m - liczba kołowych prążków, λ - dł. fali światła.

2. 
   

C9

3. Podać definicję S _{mi ,} S_m.
   -odstęp chropowatości (S _mi) - jest to długość odcinka linii średniej m zawierająca wzniesienie i sąsiadujące z nim wgłębienia profilu chropowatości

-średni odstęp chropowatości (S_m) - jest to średnia wartość z odstępów chropowatości występujących w przedziale odcinka elementarnego (l)

4. Na czy polegają stykowe metody pomiaru.
   Metoda stykowa polega na wykorzystaniu igły o znanej geometrii przesuwającej się po badanej powierzchni ze stałą prędkością. Przemieszczenia pionowe igły są przekształcane na sygnał elektryczny. Wzmocniony sygnał może być przetwarzany na wartości liczbowe żądanych parametrów chropowatości lub rejestrowany w postaci profilogramu o znanym powiększeniu pionowym i poziomym.

C10

3. Omówić parametry charakteryzujące rozkład normalny.

Wartość oczekiwań: wartość opisująca spodziewany wynik doświadczenia losowego.

Mediana: wartość cechy w szeregu uporządkowany poniżej i powyżej w którym znajduje się jednakowa liczba obserwacji.

Wariancja: W statystyce klasyczna miara zmienności jest równa kwadratowi odchylenia średniego. Wyznacza się na podstawie próbki liczebności n i przyjmuje jako oszacowanie wariancji dla danej populacji.

Wartość średnia: używa się jej do szacowania nie wiadomej wartości poprawnej jako wartości centralnej względem której wyznacza się średnie odchylenie właściwości lub jako jednego z parametrów określającego stabilność procesu. Wartość średnią wyznacza się dla próbki o liczebności n i przyjmuje się jak oszacowanie wartości średniej dla danej populacji.

4. Omówić pojęcie liczebności próbki w badaniach statystycznych.
   Nie można jej wyznaczyć ale można obliczyć oszacowanie tej liczebności na podstawie granic kontrolnych poziomów częstości. Prostym sposobem obliczania szacowania liczebności próbki jest skorzystanie z ogólnie znanej w statystyce zmiennej losowej standaryzowanej.

Zestaw I

C2

3. Wyjaśnić zasadę doboru współczynnika wykrywalności pryzmy.
   Odchyłka graniastości przy pomiarach w pryzmie Δ jest obrazem wskazania czujnika Δw i współczynnika wykrywalności pryzmy S. Δ=Δw/S. wartość współczynnika wykrywalności odczytuje się z tablic. Aby go odczytać należy znać ilo-kątna jest graniastość oraz kat pryzmy.

4. Wyjaśnić związki pomiędzy tolerancja wymiaru i kształtu wałków lub otworów.
   ΔW = T -ΔK. Oznacza to ze dopuszczalna całkowita odchyłka wymiarowa ΔW zależy od odchyłki określającej dokładność kształtu ΔK. W każdym przypadku tolerancja kształtu winna zajmować tylko część tolerancji wymiaru. Jeżeli wymagania dotyczące dokładności kształtu SA większe niż wynika to z tolerancji wymiarów to stosujemy dodatkowo tolerancje kształtu.

C3

1. Omówić przebieg pomiaru średnicy podziałowej gwintu mikroskopem warsztatowym bez użycia nożyków pomiarowych.
   Po ustawieniu mikroskopu, mierzonego gwintu i ostrości obrazu należy doprowadzić środkową kresę siatki pomiarowej okularu do pokrycia ze zboczem zarysu gwintu tak aby środek krzyża siatki pomiarowej okularu znajdował się w połowie długości zbocza zarysu gwintu. Dokonać odczytu wskazania w1 przesuwu poprzecznego stolika mikroskopu, następnie należy przesunąć stolik pomiarowy mikroskopu przy pomocy przesuwu poprzecznego tak aby środkową kresa siatki pomiarowej okularu pokryła się z przeciwległym zboczem zarysu gwintu. Dokonać odczytu w2 wskazania przesuwu poprzecznego stolika. Obliczyć cząstkowy wynik pomiaru średnicy podziałowej jako różnice wskazań d'2= w1(0) - w2 żeby zredukować błąd pomiaru powtarzamy pomiary. Obliczyć drugi cząstkowy wynik pomiaru d''2=w3(0)-w4. Obliczyć wartość średnicy podziałowej ze wzoru d2=0,5(d'2+d''2).

2. Omówić tolerancje i pasowanie gwintów metrycznych.
   Tolerancja i pasowanie gwintów metrycznych są objęte Polskimi Normami. Zgodnie z tymi normami przedstawiono położenie pól tolerancji dla gwintów metrycznych. A) gwinty wew. b) gwinty zew. Normy przewidują 2 rodzaje gwintów ze względu na charakter pasowania w złożeniu śruba- nakrętka; *gwinty suwliwe (H)-gwinty wew. i zew(h), EI=0 ES=0, *gwinty luźne (G)-gwinty wew. i zew. (g,e,d). Oraz 3 klasy dokładności gwintów metrycznych; *klasę dokładną, szereg tolerancji 3-6 *średnio dokładną, 5-7 *zgrubną,7-9. Wyróżnić można 3 długości skręcenia połączeń gwintów: *mała S *średnia N *duża L. Oznaczenie gwintu: wartość średnicy zew., skok gwintu, klasa dokładności, rodzaj gwintu. M20x2-6H

C4

1. Podać charakterystykę metrologiczną mikroskopu warsztatowego.

Zakres pomiarowy mikroskopów warsztatowych wynosi; w małych 25x75 mm , w dużych 50x 150 mm; obszar pomiarowy podziałki liniowej 25 mm, podziałki kątowej 360 stopni . Wartość działki elementarnej: mały mikroskop warsztatowy 0,01 mm, duży mikroskop warsztatowy 0,005 mm, dla kątów 1'.

2. Wyjaśnić wpływ długości strzałki na dokładność pomiaru promienia krzywizny.

∆s=s1-s = R(1-cosφ) z tego wzoru wynika, ze błąd ten jest spowodowany niewłaściwym pomiarem strzałki mierzonego luku. Przy nie poprawnie ustawionej siatce okularu mikroskopu, dla określonej cięciwy c zostanie zmierzona strzałka s1 zamiast odpowiadającej tej cięciwie strzałki s. Poprawną wartość strzałki s przy błędnie ustawionej siatce okularu mikroskopu można wyznaczyć: s=s1-R(1- cosφ).

C5

1. Podać zasadę Abbe'go.

Najkorzystniejsze warunki pomiaru zachodzą, jeżeli wzorzec służący do dokonywania odczytu wyników pomiarów znajduje się na przedłużeniu osi pomiarowej.

2. Omówić przebieg pomiaru sprawdzianu na długościomierzu Abbe'go.

Najpierw należy ustawić wskazanie zerowe. Jako pierwszy wykonujemy pomiar strony nieprzechodniej sprawdzianu. Sprawdzamy ustawienie przyrządu pomiarowego. Obliczamy wymiary graniczne strony nieprzechodniej za pomocą wzorów i tablic. Mocujemy mierzony sprawdzian w kłach stolika pomiarowego i sprawdzamy czy w zakresie swobodnego ruchu stolika powierzchnia części nieprzechodniej sprawdzianu styka się z końcówką pomiarowa konika. Ustalić miejsce pomiaru średnicy na długości strony przy pomocy śruby mikrometr. Doprowadzić do zetknięcia końcówki wzorca z przedmiotem w miejscu pomiaru średnicy. Ustawić mierzona stronę sprawdzianu na odp wysokości pomiarowej poprzez regulacje stolika pomiarowego. Podczas regulacji obserwować wskazanie w okularze. Maksymalne wskazanie mikroskopu odczytowego oznacza poprawne ustawienie. Znaleźć takie ustawienie kołysząc stolikiem przy pomocy dźwigni w płaszczyźnie poziomej i obserwując wskazanie mikroskopu odczytowego. Minimalna wart wskazania oznacza poprawne ustawienie. Wykonujemy pomiar dla strony przechodniej sprawdzianu. Ostatnia czynnością jest ocena właściwości metrologicznych sprawdzianu.

C6

1. Wymienić i krótko omówić przyrządy do pomiarów kątów.

Kątomierz uniwersalny- przyrząd wskazujący bezpośrednią wartość mierzonego kąta. Korpus przyrządu składa się z ramienia stałego, uchwytu i tarczy z podziałką. Na trzpieniu może się obracać część ruchoma, do której umocowana jest podziałka noniusza oraz uchwyt, w którym (po zwolnieniu zacisku) można przesuwać ramię wzdłuż jego osi głównej i zmierzyć kąty z dokładnością 5'. Pomiar kąta polega na przyłożeniu (bez szczeliny) do powierzchni przedmiotu obu ramion kątomierza, które tworzą mierzony kąt. Poziomnica optyczna-służy do pomiaru małych kątów, będących odchyleniami od położenia poziomego lub pionowego. Poziomnice można ustawić na żądany kąt lub wykonać nią pomiary kątów. Służy do pomiarów kątów na pow. płaskich, walcowych oraz do ustawiania maszyn, wałów itp. w położeniach poziomych. Liniał sinusowy- składa się z płyty wzdłużnej, która oparta jest na dwóch wałkach o jednakowej średnicy oraz płytek oporowych czołowych lub bocznych. Liniały do pomiarów stożków wyposażone są dodatkowo w uchwyty kłowe. Liniały sinusowe służą do pomiaru kątów i ustawiania przedmiotów pod żądanymi kątami. Posługiwanie się liniałami wymaga jednoczesnego użycia płytek wzorcowych, czujnika na statywie oraz płyty pomiarowej.

2. Wyjaśnić zasadę doboru wysokości stosu płytek wzorcowych przy pomiarze kąta za pomocą liniału sinusowego.

Wysokość stosu płytek h dobieramy tak, aby główna płaszczyzna (tworząca) przedmiotu mierzonego była równoległa do płaszczyzny płyty pomiarowej, na której ustawiony jest liniał sinusowy (tak by W1-W2=0). Wysokość h stosu płytek wzorcowych wyznaczamy ze wzoru: Hst=L*sinαw, gdzie αw-wynik wstępnego pomiaru kąta α np. poziomnicą, kątomierzem.

C7

1. Omówić przebieg sprawdzania prostoliniowości i płaskości.

Sprawdzamy płaskość i prostoliniowość płaskich powierzchni pomiarowych szczek (do pomiaru wym zew) i krawędzi pomiarowych (do pomiaru wym wew)za pomocą liniału krawędziowego obserwując szczelinę świetlną. Szerokość szczeliny ocenia się wzrokowo poprzez porównanie jej ze szczelina wzorcową.

2. Omówić noniusze stosowane w przyrządach pomiarowych.

Noniusz- podziałka umożliwiająca zwiększenie dokładności odczytu wskazań poprzez interpolacje geometryczna działki. Dokładność odczytu wskazań suwmiarek uniwersalnych o zakresie pomiarowym (0+_140)mm wynosi 0,1mm lub 0,05mm. Suwmiarki o większych zakresach pomiarowych i suwmiarki modułowe są wykonywane z noniuszem o dokładności odczytu 0,02mm. Niezależnie od dokładności noniusza spotyka się suwmiarki z noniuszem o module m=1 i m=2. Moduł m=1 jest modułem podstawowym natomiast moduł m=2 pozwala na lepsza ocenę koincydencji kres podziałki prowadnicy i noniusza. Suwmiarki cyfrowe, dokładność +_0,03mm i rozdzielczość podziałki 0,01mm.

Zestaw II

C2

3. Definicja odchyłki okrągłości:
   Odchyłka okrągłości - miara niezgodności rzeczywistego zarysu przedmiotu z kształtem geometrycznym okręgu. Jest to największa odległość zarysu rzeczywistego od okręgu przylegającego do tego zarysu, mierzona wzdłuż promienia tego okręgu. Najczęściej spotykanymi odchyłkami okrągłości są owalność i graniastość. W celu wykrycia owalności stosuje się styk 2 punktowy a do garaniastości styk 3 punktowy.

4. Omówić przebieg pomiaru odchyłek okrągłości z wykorzystaniem komputerowego systemu.

Pomiar nieparzystych odchyłek okrągłości tzw. graniastości powinien być wykonany metodą różnicową .Do pomiaru najlepiej wykorzystać czujnik z cyfrowym odczytem o wartości działki elementarnej a_o=0,001mm .Stanowisko pomiarowe powinno być przygotowane do wykrywania nieparzystej odchyłki okrągłości.

C3

1. Podać def. podziałki gwintu i przedstawić sposób jej pomiaru.

Podziałka gwintu odległość osiowa miedzy odpowiadającymi sobie punktami najbliższych jednoimiennych skoków gwintu jednokrotnego, podziałka gwintu jest równa skokowi. Podziałkę gwintu można mierzyć za pomocą mikroskopu warsztatowego. Ustawić mikroskop, mierzony gwint i ostrość. Doprowadzić środkową kresę siatki pomiarowej okularu do pokrycia ze zboczem zarysu gwintu tak aby środek krzyża siatki pomiarowej okularu znajdował się w Polowie długości zbocza zarysu gwintu. Dokonać odczytu wskazania w1. Przesunąć stolik pomiarowy mikroskopu przy pomocy przesuwu wzdłużnego tak aby środkowa kresa siatki pomiarowej okularu pokryła się z następnym zboczem zarysu gwintu. Dokonać odczytu w2 przesuwu wzdłużnego stolika mikroskopu. Obliczyć cząstkowy wynik pomiaru podziałki jako różnice wskazań p'=w1-w2. w celu redukcji błędów pomiary powtórzyć.

2. Wyjaśnić w jaki sposób można wyeliminować błąd systematyczny wynikający z nierównoległości osi gwintu i osi pomiarowej podczas pomiaru średnicy i podziałki gwintu mikroskopem warsztatowym.

Z uwagi na występujące błędy technologiczne podziałki i kąta zarysu i ich wpływ na wartość średnicy podziałowej należy wyznaczyć skorygowaną wartość tolerancji średnicy podziałowej pozbawioną wpływu tych błędów. W celu przeprowadzenia oceny zgodności wykonania gwintu z wymaganymi należy:

Wykonać pomiary podziałki p gwintu oraz kąta zbocza α i na podstawie uzyskanych wyników pomiarów wyznaczyć wartość poprawek, wyznaczyć skorygowane wartości, wykonać pomiary średnicy podziałowej powtarzając co najmniej trzykrotnie dla gwintów o normalnej długości i odpowiednio więcej dla gwintów o większej długości, wyznaczyć wartość średnicy z uzyskanych wyników, wyznaczyć wartość niepewności pomiarowej, sprawdzić czy uzyskany wynik pomiaru średnicy podziałowej gwintu spełnia warunki:

C4

1. Omówić przebieg pomiaru promienia krzywizny.

Pomiary promieni zarysów łukowych można wykonywać praktycznie tylko pośrednią metodą pomiaru, poprzez pomiar współrzędnych trzech punktów leżących na krawędzi zarysu mierzonego łuku. Do pomiarów wykorzystuje się mikroskop warsztatowy lub uniwersalny. Przed przystąpieniem do pomiarów należy upewnić się, czy siatka pomiarowa okularu mikroskopu została ustawiona właściwie oraz czy tubus mikroskopu jest ustawiony prostopadle. Następnie należy sprawdzić kompletność wyposażenia oraz zapoznać się z konstrukcją, działaniem i parametrami metrologicznymi mikroskopu. Zapoznać się z przedmiotem otrzymanym do pomiaru, ustalić wartość nominalną jego promienia R i sporządzić jego wykres. Ustawić mierzony przedmiot tak, aby była widoczna krawędź zarysu mierzonej krzywizny. Ustawić ostrość i ustalić wartość strzałki „s”. Wyznaczyć wartości Wy1, Wy2, Wx1, Wx2 i podstawić do wzoru c=[Wx2-Wx1], s=[Wy2-Wy1].

2. Omówić budowę mikroskopu warsztatowego.

Jest to urządzenie optyczne służy do bezdotykowego pomiaru. Mikroskop warsztatowy składa się z podstawy na której umieszczony jest stół krzyżowy zaopatrzony w kły do mocowania przedmiotów. Oba przesuwy stołu, wzdłużny i poprzeczny, uzyskujemy dzięki śrubom mikrometrycznym zaopatrzonym w bębny z naniesionymi podziałkami. Na podstawie umieszczona jest kolumna ze statywem w którym znajduje się część optyczna mikroskopu. Przedmiot oświetlony jest od spodu. Przez okular obserwujemy pole widzenia z naniesionymi rysami związane z podziałka Katowa na której odczyty przeprowadzamy patrząc przez wziernik zaopatrzony w noniusz o zerowym module. Ostrość zgrubna ustawia się przesuwając tubus w pionie a następnie ostrość dokładna uzyskujemy przez obracanie pokrętłem okularu.

C5

1. Omówić zasadę odczytu wskazań urządzenia odczytowego ze spirala Archimedesa.

W długościomierzu Abbe'go dla zwiększenia dokładności odczytu wskazań zastosowano specjalny mikroskop z noniuszem o module zero i spiralą Archimedesa. Załóżmy, że przy pomiarze pewnej długości L wzorzec ustawił się tak, że 34 kresa wzorca znajduje się pomiędzy O i 1 noniusza. Położenie kątowe spirali jest zerowe. Odczyt części całkowitych milimetrów wynosi 34, dzie­siętnych 0. Pozostaje jeszcze dokonać odczytu wartości odcinka x₁x₂=၄r<0,1 [mm]. W celu dokonania tego odczytu należy przy pomocy pokrętła 7 obracać płytkę spirali tak długo aż nastąpi styk linii spirali z linią kresy milimetrowej wzorca, a więc należy obrócić ją o kąt ၄ၪ. Następnie należy odczytać liczbę K działek na podziałce spirali naprzeciw wskaźnika. Znając wartość działki spirali a₀ po przemnożeniu jej przez liczbę K dodać w ten sposób uzyskany wynik do wcześniej odczytanych wartości całkowitych i dziesiętnych. W rzeczywistości spirala posiada 10 zwojów, a linia spirali składa się z dwóch linii równoległych odległych od siebie o 0,012 [mm]. Dzięki temu osiąga się wyższą dokładność ustalenia styczności kresy milimetrowej do linii spirali, ponieważ optymalna styczność występuje wtedy, gdy kresę mi­limetrową wprowadzimy symetrycznie między linie spirali.

C6

1. Omówić zasadę pomiaru kąta poziomnicą optyczną.

Na początku mierzymy poziomnicą odchylenie płyty pomiarowej od poziomu, blokujemy tę wartość. Stawiamy na płycie mierzony przedmiot, przykładamy poziomnicę, odczytujemy wartość kąta. Na koniec od drugiej wartości kąta odejmujemy wartość kąta pochylenia płyty pomiarowej i otrzymujemy ostateczny kąt klina.

2. Omówić pomiar stożka zewnętrznego przy użyciu wałeczków pomiarowych.

Zasada pomiaru stożka z użyciem wałeczków pomiarowych opiera się na pomiarze dwóch średnic D1-D2 i odległości Ld między tymi średnicami. Pomiar przeprowadza się w następujący sposób: należy ustawić mierzony przedmiot na płycie pomiarowej, a następnie zestawić 2 jednakowe stosy płytek wzorcowych (H1) oraz dobrać 2 jednakowe wałeczki pomiarowe (dw) i dokonać pomiaru wymiaru M1, później zestawiamy 2 stosy płytek.

C7

1. Omówić przebieg sprawdzania prostoliniowości i płaskości.

Sprawdzamy płaskość i prostoliniowość płaskich powierzchni pomiarowych szczek (do pomiaru wym zew) i krawędzi pomiarowych (do pomiaru wym wew)za pomocą liniału krawędziowego obserwując szczelinę świetlną. Szerokość szczeliny ocenia się wzrokowo poprzez porównanie jej ze szczelina wzorcową.

2. Wymienić jakie informacje powinny być zawarte w świadectwie kontroli przyrządu pomiarowego.

Dane identyfikacyjne (numer zgłoszenia przyrządu do sprawdzenie, dane identyfikacyjne zgłaszającego, nazwę i nr identyf. przyrządu, nazwisko sprawdzającego, datę sprawdzania). Wyniki sprawdzania obejmujące; zestawienie wymaganych do sprawdzenie parametrów metrologicznych, zestawienie dopuszczalnych odchyłek dla wymaganych parametrów, zestawienie zaobserwowanych odchyłek od wartości nominalnych, zestawienie odchyłek zaobserwowanych). Stwierdzenie aktualnego stanu przyrządu pomiarowego; orzeczenie o dopuszczeniu do uzysk lub o nie dopuszczeniu, wyznaczenie daty następnego sprawdzania.

Zestaw III

C2

3. Komputerowy system pomiaru nieparzystych odchyłek okrągłości.
   Strona 48.

4. Omówić bezodniesieniową metodę pomiaru odchyłki okrągłości.
   Bezodniesieniowa metoda pomiaru odchyłek okrągłości polega na zamocowaniu walka w dwóch punktach leżących na jego osi symetrii i obrocie dookoła niej. Baza pomiarowa jest os a nie powierzchnia walka.

C3

1. Definicja średnicy podziałowej gwintu.

Średnica podziałowa gwintu jest to średnica powierzchni walcowej której wszystkie tworzące przecinają w ten sposób gwint że ich długość objęta bruzda jest równa długości objętej występem.

2. Wymienić sposoby pomiaru średnicy podziałowej gwintu.

Metoda trójwałeczkowa (zalicza się do najdokładniejszych dzięki długościomierzom Abbe'go pionowym i poziomym). Pomiar przy użyciu mikroskopu warsztatowego. Pomiar przy użyciu mikroskopu uniwersalnego. Pomiar z użyciem nożyków pomiarowych.

C4

1. Omówić przebieg pomiaru odległości osi otworów na mikroskopie.

Pomiar odległości osi otworów jest możliwy tylko pośrednią metodą pomiarową ze względu na to, że wymiar określający odległość osi jest zawarty pomiędzy niematerialnymi elementami. Do tego pomiaru wykorzystuje się mikroskopy optyczne. Najpierw trzeba sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska. Następnie zapoznać się z konstrukcją i działaniem mikroskopu oraz sprawdzić wskazanie podziałki kątowego ustawienia siatki pomiarowej okularu mikroskopu i kąta pochylenia tubusu. Wykonać pomiar osi otworu oraz punktów Wx1, Wx2, Wx3, Wx4. Aby wykonać te odczyty należy tak ustawić siatkę pomiarową okularu mikroskopu, aby kresa pomiarowa siatki prostopadła do kierunku do kierunku x była styczna do krawędzi pierwszego otworu.

2. Wyjaśnić jaki wpływ ma ustawienie siatki pomiarowej okularu na błąd pomiaru odległości osi otworów.

Przed pomiarem należy ustawić siatkę głowicy pomiarowej okularu mikroskopu tak, aby jedna z dwóch przecinających się linii siatki pod katem prostym była prostopadła do kierunku x przesuwu stolika mikroskopu. W ten sposób eliminuje się błąd niezgodności kierunku ustawienia z kierunkiem pomiaru. Wart liczbowa tego bledu można wyznaczyć z wzoru ∆L=Lx - L= (r1+r2)* (1-cosφ)

C5

1. Omówić przeznaczenie i budowę sprawdzianów dwugranicznych.

Obydwa typy sprawdzianów (tłoczkowy do otworów, szczękowy do wałków) spełniają to samo zadanie tzn. pozwalają stwierdzić czy wymiar rzeczywisty jest mniejszy od górnego wymiaru granicznego B i większy od dolnego wymiaru granicznego A. z uwagi na powyższe sprawdziany te posiadają tzw. stronę przechodnia służącą do stwierdzenia ze wymiar rzeczywisty jest większy od dolnego wymiaru granicznego otworu Ao lub mniejszy od górnego wymiaru granicznego walka Bw oraz tzw. stronę nieprzechodnia służącą do stwierdzenia ze wymiar rzeczywisty jest mniejszy od górnego wymiaru granicznego otworu Bo lub większy od dolnego wymiaru granicznego walka Aw. Otwór W przypadku, gdy strona przechodnia nie wchodzi do sprawdzonego otworu, otwór jest brakiem „naprawialnym”. A w przypadku, gdy strona nieprzechodnia wchodzi do sprawdzonego otworu, otwór jest brakiem „nienaprawialnym”. W przypadku, gdy strona przechodnia wchodzi, a nieprzechodnia nie wchodzi do sprawdzonego otworu, wymiar tego otworu jest poprawny. Przy sprawdzaniu wałków ocena braków jest odwrotna.

2. Omówić zasadę odczytu wskazań urządzenia odczytowego ze spirala Archiedesa.

W długościomierzu Abbe'go dla zwiększenia dokładności odczytu wskazań zastosowano specjalny mikroskop z noniuszem o module zero i spiralą Archimedesa. Załóżmy, że przy pomiarze pewnej długości L wzorzec ustawił się tak, że 34 kresa wzorca znajduje się pomiędzy O i 1 noniusza. Położenie kątowe spirali jest zerowe. Odczyt części całkowitych milimetrów wynosi 34, dzie­siętnych 0. Pozostaje jeszcze dokonać odczytu wartości odcinka x₁x₂=၄r<0,1 [mm]. W celu dokonania tego odczytu należy przy pomocy pokrętła 7 obracać płytkę spirali tak długo aż nastąpi styk linii spirali z linią kresy milimetrowej wzorca, a więc należy obrócić ją o kąt ၄ၪ. Następnie należy odczytać liczbę K działek na podziałce spirali naprzeciw wskaźnika. Znając wartość działki spirali a₀ po przemnożeniu jej przez liczbę K dodać w ten sposób uzyskany wynik do wcześniej odczytanych wartości całkowitych i dziesiętnych. W rzeczywistości spirala posiada 10 zwojów, a linia spirali składa się z dwóch linii równoległych odległych od siebie o 0,012 [mm]. Dzięki temu osiąga się wyższą dokładność ustalenia styczności kresy milimetrowej do linii spirali, ponieważ optymalna styczność występuje wtedy, gdy kresę mi­limetrową wprowadzimy symetrycznie między linie spirali.

C6

1. Wyjaśnić pojęcie pochylenia i zbieżności.

ZBIEŻNOŚĆ- pojęcia tego używa się w odniesieniu do określania kąta rozwarcia powierzchni stożkowych i wyraża się wzorem:

POCHYLENIE - używa się w odniesieniu do określenia kąta nachylenia określonej powierzchni względem innej powierzchni (powierzchni odniesienia) i wyraża się wzorem:

2. Omówić przebieg pomiaru kąta stożka wewnętrznego z użyciem kulek pomiarowych.

Przebieg pomiaru kąta stożka wewnętrznego polega na doborze 2 kulek o różnej średnicy d1 i d2, spełniających warunki d1>= 1,1Dmin i d2<=0,9max i następnym pomiarze wysokościomierzem mikrometrycznym wysokości H1 i H2. Wartość mierzonego kąta wyznaczyć ze wzoru: α=arcsin*(d2-d1)/[2*(H1-H2)+(d1-d2)].

C7

3. Omówić noniusze stosowane w przyrządach pomiarowych.

Noniusz- podziałka umożliwiająca zwiększenie dokładności odczytu wskazań poprzez interpolacje geometryczna działki. Dokładność odczytu wskazań suwmiarek uniwersalnych o zakresie pomiarowym (0+_140)mm wynosi 0,1mm lub 0,05mm. Suwmiarki o większych zakresach pomiarowych i suwmiarki modułowe są wykonywane z noniuszem o dokładności odczytu 0,02mm. Niezależnie od dokładności noniusza spotyka się suwmiarki z noniuszem o module m=1 i m=2. Moduł m=1 jest modułem podstawowym natomiast moduł m=2 pozwala na lepsza ocenę koincydencji kres podziałki prowadnicy i noniusza. Suwmiarki cyfrowe, dokładność +_0,03mm i rozdzielczość podziałki 0,01mm.

4. Omówić przebieg sprawdzania dokładności wskazań suwmiarki uniwersalnej.

Sprawdzenie dokładności wskazań polega na porównaniu wskazań sprawdzanego przyrządu z przyrządem odniesienia. Sprawdzanie polega na określeniu błędu wskazania zerowego oraz błędów wskazań z użyciem szczęk zewnętrznych 1, wewnętrznych 2 i wysuwki 3 głębokościomierza. Przy określaniu błędu wskazania zerowego należy doprowadzić powierzchnie pomiarowe szczęk płaskich do zetknięcia ze sobą i sprawdzić czy, kreska zerowa noniusza znajduje się na przedłużeniu zerowego wskazu podziałki prowadnicy. Błędy wskazań suwmiarki przy pomiarach zewnętrznych określa się za pomocą płytek wzorcowych 4. Błąd wskazania stanowi różnicę między odczytaniem wskazania za pomocą noniusza i wartością nominalną płytki wzorcowej. Błędy wskazań suwmiarki przy pomiarach wykonywanych z użyciem wysuwki 3 głębokościomierza należy sprawdzać za pomocą odpowiednich par płytek wzorcowych o tych samych wymiarach nominalnych, ustawionych na stalowej płycie pomiarowej. Badając bledy wskazań przy użyciu płytek wzorcowych wyznaczmy je w co najmniej 3 punktach równomiernie rozłożonych w całym zakresie pomiarowym suwmiarki. Suwmiarka oraz użyte do jej sprawdzania środki pomiarowe powinny znajdować się w pomieszczeniu pomiarowym przynajmniej 3 godziny przed rozpoczęciem sprawdzania.

Zestaw IV

C2

3. Niepewność jaką powinien charakteryzować się przyrząd pomiarowy.
   Z uwagi na tolerancje danego wymiaru winien być spełniony warunek ∆ (dokładność pomiaru danego przyrządu) ≤ 0,1 Tw (tolerancja mierzonego wymiaru)

4. Wymienić elementy komputerowych systemów pomiarowych.
   Przyrządy pomiarowe z wbudowanymi elektrycznymi przetwornikami wielkości (długości lub kata) oraz przetwornikami A/D musza mieć one cyfrowe wyjście danych, program transmisji danych. Komputer systemowy gdzie jest przeprowadzana obróbka i analiza. Oprogramowanie do gromadzenia, analizy, graficznego przedstawienia wyników pomiarowych np. Excel.

C3

3. Wyjaśnić w jaki sposób można wyeliminować błąd systematyczny wynikający z nierównoległości osi gwintu i osi pomiarowej podczas pomiaru średnicy i podziałki gwintu mikroskopem warsztatowym.

Z uwagi na występujące błędy technologiczne podziałki i kąta zarysu i ich wpływ na wartość średnicy podziałowej należy wyznaczyć skorygowaną wartość tolerancji średnicy podziałowej pozbawioną wpływu tych błędów. W celu przeprowadzenia oceny zgodności wykonania gwintu z wymaganymi należy:

Wykonać pomiary podziałki p gwintu oraz kąta zbocza α i na podstawie uzyskanych wyników pomiarów wyznaczyć wartość poprawek, wyznaczyć skorygowane wartości, wykonać pomiary średnicy podziałowej powtarzając co najmniej trzykrotnie dla gwintów o normalnej długości i odpowiednio więcej dla gwintów o większej długości, wyznaczyć wartość średnicy z uzyskanych wyników, wyznaczyć wartość niepewności pomiarowej, sprawdzić czy uzyskany wynik pomiaru średnicy podziałowej gwintu spełnia warunki:

3. Omówić tolerancje i pasowanie gwintów metrycznych.
   Tolerancja i pasowanie gwintów metrycznych są objęte Polskimi Normami. Zgodnie z tymi normami przedstawiono położenie pól tolerancji dla gwintów metrycznych. A) gwinty wew. b) gwinty zew. Normy przewidują 2 rodzaje gwintów ze względu na charakter pasowania w złożeniu śruba- nakrętka; *gwinty suwliwe (H)-gwinty wew. i zew(h), EI=0 ES=0, *gwinty luźne (G)-gwinty wew. i zew. (g,e,d). Oraz 3 klasy dokładności gwintów metrycznych; *klasę dokładną, szereg tolerancji 3-6 *średnio dokładną, 5-7 *zgrubną,7-9. Wyróżnić można 3 długości skręcenia połączeń gwintów: *mała S *średnia N *duża L. Oznaczenie gwintu: wartość średnicy zew., skok gwintu, klasa dokładności, rodzaj gwintu. M20x2-6H

C4

3. Wyjaśnić wpływ długości strzałki na dokładność pomiaru promienia krzywizny.

∆s=s1-s = R(1-cosφ) z tego wzoru wynika, ze błąd ten jest spowodowany niewłaściwym pomiarem strzałki mierzonego luku. Przy nie poprawnie ustawionej siatce okularu mikroskopu, dla określonej cięciwy c zostanie zmierzona strzałka s1 zamiast odpowiadającej tej cięciwie strzałki s. Poprawną wartość strzałki s przy błędnie ustawionej siatce okularu mikroskopu można wyznaczyć: s=s1-R(1- cosφ).

4. Podać charakterystykę metrologiczną mikroskopu warsztatowego.

Zakres pomiarowy mikroskopów warsztatowych wynosi; w małych 25x75 mm , w dużych 50x 150 mm; obszar pomiarowy podziałki liniowej 25 mm, podziałki kątowej 360 stopni . Wartość działki elementarnej: mały mikroskop warsztatowy 0,01 mm, duży mikroskop warsztatowy 0,005 mm, dla kątów 1'.

C5

3. Omówić przebieg pomiaru sprawdzianu na długościomierzu Abbe'go.

Najpierw należy ustawić wskazanie zerowe. Jako pierwszy wykonujemy pomiar strony nieprzechodniej sprawdzianu. Sprawdzamy ustawienie przyrządu pomiarowego. Obliczamy wymiary graniczne strony nieprzechodniej za pomocą wzorów i tablic. Mocujemy mierzony sprawdzian w kłach stolika pomiarowego i sprawdzamy czy w zakresie swobodnego ruchu stolika powierzchnia części nieprzechodniej sprawdzianu styka się z końcówką pomiarowa konika. Ustalić miejsce pomiaru średnicy na długości strony przy pomocy śruby mikrometr. Doprowadzić do zetknięcia końcówki wzorca z przedmiotem w miejscu pomiaru średnicy. Ustawić mierzona stronę sprawdzianu na odp wysokości pomiarowej poprzez regulacje stolika pomiarowego. Podczas regulacji obserwować wskazanie w okularze. Maksymalne wskazanie mikroskopu odczytowego oznacza poprawne ustawienie. Znaleźć takie ustawienie kołysząc stolikiem przy pomocy dźwigni w płaszczyźnie poziomej i obserwując wskazanie mikroskopu odczytowego. Minimalna wart wskazania oznacza poprawne ustawienie. Wykonujemy pomiar dla strony przechodniej sprawdzianu. Ostatnia czynnością jest ocena właściwości metrologicznych sprawdzianu.

C6

3. Omówić zasadę pomiaru kąta poziomnicą optyczną.

Na początku mierzymy poziomnicą odchylenie płyty pomiarowej od poziomu, blokujemy tę wartość. Stawiamy na płycie mierzony przedmiot, przykładamy poziomnicę, odczytujemy wartość kąta. Na koniec od drugiej wartości kąta odejmujemy wartość kąta pochylenia płyty pomiarowej i otrzymujemy ostateczny kąt klina.

4. Omówić pomiar stożka zewnętrznego przy użyciu wałeczków pomiarowych.

Zasada pomiaru stożka z użyciem wałeczków pomiarowych opiera się na pomiarze dwóch średnic D1-D2 i odległości Ld między tymi średnicami. Pomiar przeprowadza się w następujący sposób: należy ustawić mierzony przedmiot na płycie pomiarowej, a następnie zestawić 2 jednakowe stosy płytek wzorcowych (H1) oraz dobrać 2 jednakowe wałeczki pomiarowe (dw) i dokonać pomiaru wymiaru M1, później zestawiamy 2 stosy płytek.

C7

1. Omówić przebieg sprawdzania równoległości pow pomiarowych suwmiarki. Sprawdzenie równoległości powierzchni pomiarowych płaskich szczek do pomiaru wymiarów zewnętrznych odbywa sie za pomocą płytek wzorcowych dla trzech położeń suwaka w zakresie pomiarowym odczytując wskazania dla dwóch położeń płytki „a” i „b”. Jako odchylenie od równoległości przyjąć największą różnice wskazań z trzech odczytów dla dwóch położeń płytki. Sprawdzenie równoległości dla szczek do pomiaru wymiarów wewnętrznych odbywa się za pomocą mikromierza w jednym położeniu suwaka, umieszczając płytkę wzorcowa o wymiarze nominalnym N miedzy powierzchniami pomiarowymi płaskimi szczek przeciwległych. Jako odchylenie od równoległości przyjąć największa różnicę wskazań z pomiarów na całej długości pomiarowej.

2. Wymienić jakie informacje powinny być zawarte w świadectwie kontroli przyrządu pomiarowego.

Dane identyfikacyjne (numer zgłoszenia przyrządu do sprawdzenie, dane identyfikacyjne zgłaszającego, nazwę i nr identyf. przyrządu, nazwisko sprawdzającego, datę sprawdzania). Wyniki sprawdzania obejmujące; zestawienie wymaganych do sprawdzenie parametrów metrologicznych, zestawienie dopuszczalnych odchyłek dla wymaganych parametrów, zestawienie zaobserwowanych odchyłek od wartości nominalnych, zestawienie odchyłek zaobserwowanych). Stwierdzenie aktualnego stanu przyrządu pomiarowego; orzeczenie o dopuszczeniu do uzysk lub o nie dopuszczeniu, wyznaczenie daty następnego sprawdzania.

---