Kierunki badań szczegółowych - Jan Szmyd
Głównym celem jest ustalenie pewnych zasad i reguł metodologicznych, według których można badać zakres historii filozofii
Dzieje myśli filozoficznej w Polsce stanowią znaczący składnik kultury narodowej,
kryjący w sobie szereg istotnych, nie w pełni dostrzegalnych wartości poznawczych, ideowych i wychowawczych, posiadający istotne znaczenie dla naszej intelektualnej współczesności i perspektywy dalszego jej kształtowania.
Historia filozofii w Polsce ujmowana być powinna w podwójnym kontekście:
- historii narodowych zjawisk kulturowych
- historii filozofii powszechnej
Nie można nie doceniać żadnego z tych kontekstów, jeśli chce się zajmować poprawne stanowisko badawcze.
Główna teza: „Konstatacja poważnego niedostatku naszej aktywności badawczej w zakresie historiografii filozofii w Polsce”.
Sytuacja jest tym gorsza, im bliżej współczesności - jeśli idzie o filozofię okresu międzywojennego, to poważne badania nad nią nie zostały nawet rozpoczęte, żaden z wybitnych myślicieli polskich nie posiada wyczerpującego opracowania swych poglądów filozoficznych. Jest tu mowa, nie bezpośrednio o przyczynach niepokojącego stanu rzeczy, ale sugestia dotyczy oglądu metodologicznego. Chodzi o to, iż historia filozofii w Polsce jest jedynie niewielkim i niewiele znaczącym fragmentem w szerokim nurcie powszechnej historii filozofii, jej „boczną ścieżką”, niezbyt ciekawą, po której nie warto kroczyć. Hist. Fil. Pol. jest nie tylko częścią historii filozofii w świecie, ale równocześnie częścią kultury polskiej, w perspektywie której istniała możliwość jednopłaszczyznowej tylko konfrontacji, tj. Filozofii polskiej ze światową (przeświadczenie o 'małości' polskiej w stosunku do światowej).
Skąd braki i niedopowiedzenia? Otóż nie wszystko po prostu da się pomieścić w naszych choćby najbardziej ambitnych planach badawczych. Zachodzi więc potrzeba wypracowania odpowiednich kryteriów tej oceny tak, aby w oparciu o nie można było uwzględnić całą wieloaspektowość badanych zjawisk, wielorakość ich funkcjonowania zarówno w sferze kultury ogólnoludzkim jak i w strukturze kultury narodowej. Kryteria te jednak powinny stwarzać możność szerokiej oceny co do historycznych, współczesnych i perspektywicznych struktur myśli marksistowskiej.
Historia filozofii polskiej musi być historią myśli społecznej. Filozofia polska zwłaszcza z nowszych okresów jej rozwoju jest głęboko zakorzeniona w myśli społecznej i narodowej. Nie da się więc od niej oddzielić.