Przestępstwo krzywoprzysięstwa (kan. 1368)
Kan. 1368 - Kto stwierdzając lub przyrzekając coś wobec władzy kościelnej dopuszcza się krzywoprzysięstwa, powinien być ukarany sprawiedliwą karą.
Uwagi historyczne
Krzywoprzysięstwo, jako dostatecznie jasno napiętnowane i zakazane w Piśmie św. (por. Wj 20, 7; Lb 30, 3; 1 Tm l, 10), od pierwszych wieków chrześcijaństwa uważano za przestępstwo kościelne i surowo je karano.
Nigdy jednak w historii tego przestępstwa nie wymierzano za nie kary ekskomuniki ani też nie ustanawiano kar latae sententiae.
Gracjan w swoim Dekrecie wzmiankuje o karach obligatoryjnych, które sędzia był zobowiązany nałożyć na dopuszczających się krzywoprzysięstwa.
W szczególności były to:
pokuta czterdziestodniowa o chlebie i wodzie przez siedem kolejnych lat
oraz pokuta wielkopostna za krzywoprzysięstwo dokonywane pod przymusem.
Duchownych z zasady karano surowiej. W XII w. groziły im kary od suspensy od urzędu i beneficjum poprzez ich pozbawienie aż do depozycji na stałe. Za krzywoprzysięstwo w sądzie wymierzano karę infamii prawnej.
W KPK z 1917 r. krzywoprzysięstwo pozasądowe obwarowane zostało karą obligatoryjną nie określoną. Ordynariusz miał obowiązek ukarać krzywoprzysięzcę stosownie do swego roztropnego uznania (kan. 2323). Za popełnienie krzywoprzysięstwa w sądzie należało laika ukarać interdyktem, duchownego suspensą (kan. 1743 § 3) oraz zarówno świeckiego, jak i duchownego pozbawieniem zdolności do występowania w charakterze świadka lub biegłego w sprawie sądowej (kan.1757 § 2; kan.1794).
Pojęcie
Krzywoprzysięstwo - to złożenie fałszywego zeznania lub oświadczenie pod przysięgą.
Przez krzywoprzysięstwo więc należy rozumieć świadome i dobrowolne sprofanowanie przysięgi przez wezwanie imienia Bożego na świadectwo kłamstwa (periurium assertorium) albo na wzmocnienie przyrzeczenia złożonego komuś bez intencji wypełnienia (peniurium promissorium).
Do zaistnienia przestępstwa konieczna jest:
intencja wezwania imienia Bożego na świadka, bez której nie ma przysięgi i konsekwentnie nie może być krzywoprzysięstwa. Jeżeli więc okoliczności związane ze słowami lub znakami wskazywałyby na brak takiej intencji, nie należy uważać tych słów lub znaków za krzywoprzysięstwo, np. gdy ktoś powołuje się na swój honor, na słońce, na niebo.
także to, aby zgodnie z kan. 1330 ktoś je spostrzegł.
nadto konieczne jest, aby krzywoprzysięstwo to zostało złożone wobec władzy kościelnej w sądzie lub poza sądem.
Racja karania.
Ochrona czci należnej Bogu i religijnego zaufania wierzących do siebie.
Wina umyślna.
Do popełnienia przestępstwa krzywoprzysięstwa nie wystarcza jakakolwiek wina, lecz wymagany jest zły zamiar (dolus) świadomego i dobrowolnego potwierdzenia przysięgą kłamstwa albo niewypełnienia potwierdzonego przysięgą przyrzeczenia.
Sankcja karna.
Obligatoryjna nie określona. Sędzia kościelny ma obowiązek wymierzyć sprawiedliwą karę, biorąc pod uwagę okoliczności popełnienia przestępstwa.
1