DIETY DZIECIĘCE
Karmienie sztuczne jest konieczne, kiedy matka nie może karmić piersią z powodu ostrej choroby infekcyjnej, która na krótko elimunują karmienie, choroby przewlekłej jak gruźlica, choroby nowotworowej czy psychicznej, braku pokarmu czy implantów implantów do piersi, bądź też dziecko nie może jeść pokarmu naturalnego z powodu wrodzonej choroby metabolicznej takiej jak galaktozemia czy fenyloketonuria.W karmieniu sztucznym obowiązuje zasada unikania pełnego mleka krowiego. Od pierwszego karmienia powinno się korzystać z mleka zmodyfikowanego, produkowanego na bazie mleka krowiego, które dzięki różnym procesom technologicznym zostaje upodobnione do idealnego wzorca, jakim jest pokarm kobiecy. Istnieje wiele tego typu produktów oferowanych przez różne firmy, jednak żadnemu z producentów nie udało się dojść do ideału i do końca wyeliminować wszystkich różnic, wśród których do najważniejszych należy większa zawartość soli mineralnych i białka, które ma również inny skład procentowy. Mleko modyfikowane zawiera również inny skład tłuszczów, gorzej przyswajalnych przez przewód pokarmowy oraz nie zawiera czynników korzystnie wpływających na odporność. Jedynie w wyjątkowych przypadkach można korzystać z mleka w proszku tylko po uprzednim rozpuszczeniu go w wodzie w stosunku 2:1 (2 miarki mleka, 1 miarka wody).
Rozróżniamy dwa typy mleka modyfikowanego:
mleko początkowe przystosowane do potrzeb żywieniowych w pierwszych 3 miesiącach życia np.Bebiko 1, Bebilon 1, Nan 1, Humana 1
mleko następne przeznaczone dla niemowląt między 4 a 12 miesiącem życia (Bebiko 2, Bebilon 2, Nan 2, Humana 2 ).
Karmienie naturalne piersią jest jedynym naturalnym sposobem żywienia niemowlęcia, pokrywającym w pełni jego potrzeby żywieniowe i stwarzającym niepowtarzalne warunki rozwoju fizycznego i psychicznego w pierwszych miesiącach życia, wpływającym korzystnie na jego rozwój w późniejszym okresie dzieciństwa i prawdopodobnie zapobiegającym powstawaniu niektórych chorób wieku dojrzałego.Jedynie mleko kobiece jest w pełni dostosowane do potrzeb rozwojowych niemowlęcia. Dotychczas w pokarmie kobiecym wyodrębniono ponad 200 składników takich jak enzymy, hormony, czynniki wspomagające wzrost poszczególnych narządów, przeciwciała, substancje o działaniu przeciwzapalnym, ochronnym, immunomodulującym. Odtworzenie tak skomplikowanego składu w postaci preparatu zastępującego mleko matki nie jest dotychczas możliwe. W związku z tym zawsze wtedy gdy jest to możliwe niemowlę powinno być karmione naturalnie.
Dieta bezmleczna Mleko i jego przetwory najczęściej wywołują reakcje alergiczne lub nietolerancje pokarmowe. Na alergię na białko mleka krowiego cierpią najczęściej niemowlęta i małe dzieci.
Alergia ta pojawia się u około 3% dzieci w wieku do 4 lat. Z biegiem czasu, jeśli jest stosowana dieta eliminacyjna bezmleczna, organizm zaczyna tolerować te produkty i ich spożycie przestaje wywoływać objawy alergii.
Mieszanki mlekozastępcze
W większości przypadków dzieci wyrastają z alergii na białko mleka krowiego do 4. roku życia. Stosowana w tym okresie dieta eliminacyjna wymaga odpowiedniego zbilansowania produktów, aby pokryć zapotrzebowanie na składniki odżywcze szybko rosnącego organizmu. W okresie niemowlęcym oraz u małych dzieci konieczne jest zastąpienie mleka mieszankami mlekozastępczymi opartymi na hydrolizatach kazeiny lub na hydrolizatach serwatkowych.
Właściwości alergizujące tych mieszanek są obniżone 500-1000-krotnie w stosunku do mieszanek tradycyjnych. Powinny być podawane dzieciom w takich samych ilościach jak typowe mieszanki mleczne dzieciom zdrowym.
Dostępne są również mlekozastępcze preparaty sojowe. Należy jednak pamiętać, że prawie połowa dzieci uczulona na białko mleka krowiego uczula się również na białko soi.
Więcej białka
Po okresie niemowlęcym w diecie należy zwiększyć ilość innych źródeł białka, takich jak mięso kurcząt, indyka, królika (najmniej alergizujące rodzaje mięs), aby zapobiec niedoborom tego składnika.
Ilość warzyw, owoców i produktów zbożowych powinna być taka sama jak w diecie dzieci zdrowych.
Z diety trzeba wyeliminować masło na rzecz margaryn bezmlecznych.
Należy również zwrócić uwagę na ewentualny dodatek mleka do innych gotowych produktów.
Nietolerancja laktozy
Niektóre dzieci cierpią na nietolerancję cukru mlecznego - laktozy. Może być ona związana z takimi chorobami jak celiakia, alergia przewodu pokarmowego, lamblioza lub z wrodzonymi niedoborami enzymów trawiennych. Objawia się przewlekłymi biegunkami fermentacyjnymi, wzdęciami, bólami brzucha.W takim przypadku konieczne jest zastąpienie mleka mieszankami mlekozastępczymi bezlaktozowymi. U dzieci powyżej 5. roku życia, jeśli nie stwierdzono alergii na białko mleka, można podawać mleko słodkie w małych porcjach oraz w większych ilościach jo-gurty, mleka zakwaszone i kefiry.
Dieta bezglutenowa Pierwsze objawy tej choroby występują najczęściej w drugiej połowie pierwszego roku życia w postaci obfitych, lśniąco - pienistych, cuchnących stolców, które nie ustępują po leczeniu typowym dla biegunek. Wypróżnienia są bardzo obfite. Można odnieść wrażenie, że dziecko wydala więcej stolca niż przyjmuje pożywienia. Brzuch jest bardzo duży, wzdęty, stale się powiększa wskutek słabego rozwoju mięsni oraz nagromadzenia się gazów. Dzieci stają się drażliwe, niechętne do nawiązania kontaktu, nie chcą się bawić, często płaczą. Następuje zahamowanie przyrostu wagi i brak łaknienia. Dochodzi do niedożywienia i niedostatecznego rozwoju fizycznego. Niedożywienie w pierwszych dwóch latach życia, tzn. w okresie intensywnego rozwoju układu nerwowego przyczynia się do trwałego upośledzenia umysłowego.
Istotą choroby trzewnej jest nietolerancja pożywienia zawierającego gluten. Gluten jest białkiem zawartym w otoczce ziaren zboża, pszenicy, jęczmienia i owsa. Białko to, a właściwie jego rozpuszczalna w alkoholu frakcja o nazwie gliadyna, działa niszcząco na błonę śluzową jelita cienkiego. Pod wpływem gliadyny dochodzi do zaniku kosmków jelitowych i zmniejszenia powierzchni chłonnej jelita. W rezultacie treść pokarmowa, która dociera do światła jelita cienkiego, nie zostaje strawiona i należycie wchłonięta. Podobne właściwości wykazują białka żyta (sekalina), jęczmienia (hordeina) i owsa (awenina).
Nasuwa się więc prosty wniosek, że chore dzieci należy leczyć dietą bezglutenową. W diecie bezglutenowej eliminuje się z jadłospisu wszystkie produkty pochodzące z czterech zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa (stąd niemożność stosowania zwykłego pieczywa). Produkty zbożowe, tradycyjne dla polskiej kuchni, powinny być zastapione odpowiednimi produktami bezglutenowymi. Są to produkty wytwarzane z ryżu, kukurydzy, gryki, prosa i amarantusa. Do przygotowywania mącznych potraw bezglutenowych, np. klusek, można stosować również mąkę ziemniaczaną, sojową oraz tapiokę.
Dieta bezglutenowa powinna być łatwo strawna, bogata w pełnowartościowe białko (białko zwierzęce, np. białko jaja, mięsa, mleka), z ograniczeniem tłuszczu, bogata w witaminy: A, D, C, kwas foliowy oraz w składniki mineralne, głównie wapń i żelazo. Dziecko, o ile nie ma biegunek, może i powinno jadać w dużej ilości wszystkie jarzyny i ziemniaki w postaci drobno startych surówek. Produkty te zmniejszają niedobory witamin z grupy B (B1, B2, B6, PP) oraz składników mineralnych (żelaza, selenu, manganu), a także błonnika pokarmowego, w co ubogie są produkty zbożowe bezglutenowe. Gdy pojawią się biegunki z diety eliminujemy oprócz glutenu również mleko. Zastępuje się je wówczas dostępnymi obecnie na rynku preparatami mlekozastepczymi, takimi jak: Nutramigen, Pregestimil, ProSobee, Sopromin, Humana SL. Na mieszankach tych można przyrządzać różne potrawy, np. kisiele z żółtkiem lub owocami z mąką ziemniaczaną, lane kluski z mąki kukurydzianej. Niedobory białka uzupełnia się wprowadzając większą ilość mięsa drobiowego, wołowego, z królika, ryb (po 10 miesiącu życia). Owoce - wolno jeść wszystkie. Sól należy podawać w normalnych ilościach. Z diety należy wyłączyć także tłuste, smażone potrawy z mięsa - kaszankę, pasztet, konserwy, tłuste wędliny, tłuszcze zwierzęce, poza masłem i śmietaną, kawę zbożową, wody gazowane, ostre przyprawy. Potrawy powinny być gotowane w wodzie, na parze, duszone bez tłuszczu, albo pieczone w folii. Dzieci chore na celiakię z reguły nie mają apetytu, dlatego duże znaczenie ma urozmaicanie potraw, estetyka przyrządzania i podawania posiłków.
Produkty dozwolone:
Przetwory ze zbóż naturalnie bezglutenowych: ryżu, kukurydzy, gryki, prosa i szarłatu (amarantus): mąka ryżowa, kukurydziana, skrobia kukurydziana, mączka ziemniaczana, tapioka, mąka sojowa, chleb, bułki bezglutenowe, makaron bezglutenowy, ryż, płatki ryżowe, kaszki ryżowe błyskawiczne, kasza kukurydziana, płatki kukurydziane, chrupki kukurydziane, popcorn (kukurydza prażona), popping (amarantus akspandowany), kasza gryczana, jaglana, ciasteczka i słodycze bezglutenowe, skrobia pszenna i wszystkie inne produkty węglowodanowe oznaczone symbolem „Przekreślony Kłos” lub napisem „Produkt bezglutenowy”.
Produkty zabronione:
Przetwory pszenicy, żyta z, jęczmienia i owsa: mąka pszenna, żytnia pieczywo zwykłe: bułki, chleb zwykły, chleb razowy, pieczywo chrupkie, zwykłe makarony, kasza manna, jęczmienna, pęczak, płatki owsiane, ciasta, herbatniki, słodycze zawierające mąkę pszenną, przetwory zbożowe z orkiszu, opłatek komunijny (1 opłatek komunijny waży 0,5 g i zawiera 25 mg gliadyny (dostępne są specjalne opłatki bezglutenowe).
W żywieniu dziecka dieta bezglutenowa musi być rygorystycznie przestrzegana. Pozwoli to nie tylko uniknąć nasilenia objawów choroby, ale również skróci okres leczenia. Ważne jest również , by dieta była zawsze dostosowana do wieku i - o ile to możliwe - do upodobań smakowych dziecka.
1