SPECYFIKA PRACY Z PACJENTEM NEUROLOGICZNYM

PROCES PIELĘGNOWANIA

Specyfika pracy na oddziale neurologicznym wiąże się z wykonywaniem działań pielęgnacyjnych, profilaktycznych nad chorymi, u których doszło do uszkodzenia układu nerwowego i wiążącym się z tym zaburzeń:

- świadomości - ilościowych, jakościowych,

- przytomności,

- zaburzeń motoryki i koordynacji ruchowej (niedowłady, porażenia, zaburzenia równowagi),

- zaburzeń funkcji zwieraczy - niemożność oddawania lub utrzymania moczu i stolca,

- zaburzeń podstawowych funkcji życiowych (oddech, ciśnienie krwi, temperatura),

- zaburzeń układu informacyjno-poznawczego:

→ czucia (parestezja - spaczone odczuwanie bodźców, analgezja - stan

niewrażliwości na bodźce bólowe),

→ mowy - afazja

→ funkcji poznawczych: np. agnozja

→ pamięci (amnezja, otępienia).

Specyfika działań pielęgniarskich w opiece nad pacjentem z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu nerwowego:

- wspomaganie lub zastępowanie zaburzonych funkcji organizmu,

- ochrona przed powikłaniami, będącymi następstwem choroby i

unieruchomienia (odleżyny, zakażenia dróg moczowych, zakrzepica żył

głębokich),

- przygotowanie do samoopieki i życia pacjenta ze zmienioną lub ograniczoną

wydolnością, edukacja prozdrowotna,

- aktywizowanie pacjenta + sprawowanie funkcji psychoterapeutycznej.

Psychoterapia elementarna:

• terapeutyczna postawa w kontakcie i w komunikowaniu, tworzenie właściwej atmosfery, zdolność empatii.

Psychoterapia wspierająca:

• korekta niewłaściwych postaw pacjenta wobec choroby i jej następstw poprzez: informację (dot. trybu życia, planów dotyczących diagnostyki, leczenia szpitalnego), korekta postaw rodziny wobec zaistniałej nowej sytuacji,

• wyjaśnianie - każde nowe zjawisko dotyczące chorego,

• pomoc w samoakceptacji,

• rozmowa zgodna z zasadami aktywnego słuchania.

Powstająca w wyniku choroby niepełnosprawność najsilniej narusza równowagę emocjonalną pacjenta, osłabia jego poczucie własnej wartości, uzależnia go od pomocy innych osób.

Rola pielęgniarki w aktywizacji pacjenta:

- pomoc niepełnosprawnym w podniesieniu poziomu samooceny przez wskazanie na sprawności, które utrzymują się mimo choroby i dysfunkcji i mogą stanowić o usamodzielnieniu się pacjenta,

- wsparcie emocjonalne,

- motywowanie do działań rehabilitacyjnych i pracy nad sobą w celu kształtowania zachowań prozdrowotnych,

- informowanie o możliwości zatrudnienia w zakładach pracy chronionej, uczestnictwie w grupach samopomocy.

PROCES PIELĘGNOWANIA

Rodzaje opieki u pacjenta z chorobą układu nerwowego:

- opieka profesjonalna - świadczona w szpitalu - jest konieczna w początkowej, ostrej fazie choroby,

- opieka nieprofesjonalna (rodzina, krewni, sąsiedzi) jest konieczna wówczas, gdy na skutek choroby pacjent stał się niesprawny i nie jest w stanie sam funkcjonować,

- samoopieka: pielęgniarka dostarcza niezbędnych informacji oraz naucza chorego koniecznych dla jego zdrowia umiejętności (samoobsługi). Samoopieka pomaga uniknąć pogarszania się stanu zdrowia oraz zapobieganie dodatkowym powikłaniom.

Pierwsza faza procesu pielęgnowania:

Gromadzenie informacji o pacjencie ze schorzeniami neurologicznymi, jest uzależniona od aktualnego stanu zdrowia chorego.

I. Wywiad:

1. Ustalenie podstawowych danych chorego, szczególnie tych mających znaczenie w diagnostyce i leczeniu.

2. Zebranie wywiadu dotyczących obecnych dolegliwości.

3. Uzupełnianie się wywiadu lekarskiego i pielęgniarskiego.

Z rozmowy z chorym należy wywnioskować, jaki pacjent ma stosunek do choroby, sytuacji życiowej, w jakiej się znajduje, hospitalizacji i leczenia. Są to bardzo ważne wskazówki do planowania opieki, możliwości uzyskania współpracy pacjenta lub jej całkowitego braku. Od tej oceny będzie zależało dobór osób, środków, wyznaczenie terminów osiągnięcia zaplanowanych celów.

4. Ocena stanu świadomości i sprawności umysłowej pacjenta.

Badanie obejmuje:

- ocenę przytomności pacjenta (zaburzenia świadomości).

Stan przytomności (czuwania) to adekwatna reakcja na bodźce ze środowiska zewn. Badanie stanu przytomności polega na obserwacji i ocenie reakcji pacjenta na bodźce, z uwzględnieniem 3 wskaźników: otwierania oczu, mowy, ruchu.

Wszystkie zebrane informacje odnosimy do stanu pacjenta, przedstawiając go w formie opisowej lub wyrażając go w postaci punktowej, przypisując zachowaniom pacjenta wartości liczbowe określone na podstawie zmodyfikowanej skali (GCS - glasgow coma scale):

Kryteria oceny Punktacje

Otwieranie oczu

- spontaniczne 4 pkt

- na głos, zawołanie 3 pkt

- na bodźce bólowe 2 pkt

- brak lub ruch pływający gałki ocznej 1 pkt

- brak odruchu oczno-mózgowego 0 pkt

Mowa:

- orientacja miejsca, czasu, własnej osoby 5 pkt

- mowa chaotyczna, uwaga zachowana 4 pkt

- mowa niewłaściwa, bez związku, krzyk 3 pkt

- dźwięki niezrozumiałe, pojękiwanie 2 pkt

- żadna lub automatyzmy oralne 1 pkt

- brak automatyzmów oralnych 0 opkt

Reakcja ruchowa:

Spontaniczna lub odpowiednia do poleceń 6 pkt

Celowa, lokalizująca przykry bodziec 5 pkt

Ruch ucieczki na ból 4 pkt

Zgięciowa(na ból lub spontaniczna) 3 pkt

Wyprostna(na ból lub spontaniczna) 2 pkt

Bez reakcji na ból 1 pkt

Atonia, brak odruchów tchawiczych 0 pkt

Interpretacja wyników oceny:

Stan świadomości/przytomności punkty wg GCS

Przytomność 15-13 pkt

Półprzytomność (somnolencja) 12-9 pkt

Nieprzytomność 8-5 pkt

Odmóżdżenie (odkorowanie) 4 pkt

Skrajna śpiączka 3-1 pkt

Śmierć mózgu 0 pkt

5. Ocena pamięci:

a) krótkoterminowa,

b) długoterminowa.

6. Ocena mowy.

Zaburzenia mowy:

- afazja: uszkodzenie ośrodków mowy w korze mózgu, która dzieli się na:

→ ruchową (motoryczną) polegającą na: upośledzeniu lub niemożności wyrażania myśli słowami,

→ czuciową (sensoryczną) polegającą na niemożności rozumienia mowy,

→ amnestyczna, w której pacjent nie potrafi przypomnieć sobie nazw pokazywanych mu przedmiotów,

- dysfonia: stan, w którym chory nie może wydobyć dźwięku o prawidłowej sile, mówi poprawnie, ale szeptem, np. w zapaleniu krtani, tchawicy, porażeniu strun głosowych, miastenii.

- dyzartia: chory rozumie mowę i nie brakuje mu słów, samo wymawianie słów jest zaburzone np. : mowa niewyraźna, pacjent z trudnością otwiera usta - choroba ośrodkowego neuronu ruchowego; mowa monotonna, bez rytmu - uszkodzenie pozapiramidowe; mowa skandowana, niewyraźna, nieregularny rytm - stwardnienie rozsiane, zatrucia.

II. Badanie przedmiotowe:

1. Badanie nerwów czaszkowych.

Objawy ze strony nerwów czaszkowych są źródłem informacji umiejscowieniu zmian chorobowych w obrębie OUN.

2. Badanie funkcji ruchu:

- ocena symetrii postawy,

- ocena napięcia mięśni

- ocena zborności ruchów

- badanie odruchów

- badanie odruchów patologicznych

- badanie chodu

- badanie czucia

- ocena bolesności uciskowej pni nerwowych oraz obecności tzw. objawów

rozciągowych - badanie objawów oponowych.

III. Zapoznanie się z wynikami badania neurologicznego, określenie deficytów układu nerwowego.

Działania te stanowią podstawę do sformułowania diagnozy pielęgniarskiej i wyboru modelu opieki adekwatnego do stanu ogólnego i zakresu wydolności funkcjonalnej chorego:

- model kompensacyjny,

- częściowo kompensacyjny,

- wspierająco-uczący.

IV. Rozpoznawanie problemów sfery psychicznej i społecznej:

1. Problemy emocjonalne - wynikają ze specyfiki sytuacji pacjenta neurologicznego.

Choroby neurologiczne mogą mieć początek powolny lub nagły. Nagły początek (np. niedowłady lub porażenia) zastaje chorego nieprzygotowanego do całkowitej zależności od innych- przygnębienie, labilność uczuciowa (szybka zmiana nastroju), depresja, nadmierny lub obniżony krytycyzm, wzrost poziomu lęku .

2. Problemy społeczne:

a) problemy rodzinne.

Ważnym zadaniem dla pielęgniarki jest uświadomienie całej rodzinie istoty sytuacji oraz kształtowanie właściwych jej postaw względem chorego i niepełnosprawnego.

Niewłaściwe postawy rodziny wobec chorego:

- zachowania negatywne, obojętne i nadmiernie opiekuńcze.

Interwencje pielęgniarskie:

1. Rozpoznanie deficytu umiejętności postępowania z chorym członkiem rodziny.

2. Edukacja rodziny pacjenta:

- motywowanie i asystowanie choremu przy wykonywanych czynnościach,

- egzekwowanie pożądanych zachowań zdrowotnych, stawianie realnych wymagań wobec osób niepełnosprawnych.

b) problemy z funkcjonowaniem zawodowym.

Rola pielęgniarki:

- przekazanie informacji dotyczących instytucji, zajmujących się poradnictwem i szkoleniem zawodowym,

- doradzenie doboru odpowiedniego stanowiska pracy - zakłady pracy chronionej.

c) obniżenie nastroju spowodowane utratą lub ograniczeniem kontaktów międzyludzkich.

Pomoc pielęgniarki:

- leczenie farmakologiczne,

- rehabilitacja ruchowa,

- pomoc w akceptacji stanu przez chorego i jego otoczenie,

- pomoc w przystosowaniu rodzinnym, zatrudnieniu zawodowym,

- motywacja do możliwie jak najaktywniejszego życia.

---