przeciążenie administracji zadaniami, stąd warunkiem skuteczności działań jest ich przekazywanie innym podmiotom niepublicznym, w tym organizacjom pozarządowym⁷. Podkreśla się, iż współpraca z organizacjami pozarządowymi uwzględnia „aktywa" tych podmiotów. Organizacje te często reagują na pro­blemy społeczne, zanim organy administracji włączą się w ich rozwiązywanie, co oznacza, że dysponują one odpowiednim przygotowaniem do podjęcia określonych działań, z których organy administracji mogą skorzystać⁸. Można powiedzieć, że organizacje te mają bezpośrednie związki interesów z otocze­niem. Niemniej jednak hipoteza o skuteczności działania organizacji pozarzą­dowych w wykonywaniu zadań publicznych jest niewystarczająca. Podnosi się, iż sama koncepcja wzajemnych związków między systemem organów administracji a jego otoczeniem nie przesądza jeszcze o konieczności rezygna­cji tych zadań przez administrację publiczną i przejmowania ich przez podmio­ty niepubliczne⁹.

Brak regulacji o charakterze ustrojowym określającej współpracę między organami administracji publicznej a organizacjami pozarządowymi powoduje, iż wzajemne relację między tymi podmiotami cechuje dorywczość i współ­praca ad hoc. Organizacje te postrzegane są w roli podwładnego uzupełniają­cego niektóre działania w dziedzinie pomocy społecznej, ochrony zdrowia,

oświaty, edukacji, kultury, sztuki, ekologii czy przeciwdziałania patologiom społecznym.

Wypada również wspomnieć, iż współpraca organizacji pozarządowych z organami administracji publicznej odbierana jest głównie w płaszczyźnie do­towania działalności tych organizacji w zakresie realizowania przez nie zadań publicznych o znaczeniu szczególnie ważnym dla organu wspierającego finan­sowo ich wykonanie. Jako przykład można wskazać przepis art. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej¹⁰ dającej prawną możliwość jednostce samorządu terytorialnego powierzania wykonania zadań z zakresu gospodarki komunalnej m.in. osobom prawnym, w drodze umowy na zasadach ogólnych, z zastosowaniem ustawy o zamówieniach publicznych, a także dotacje do działalności kulturalnej w trybie ustawy z dnia 25 września 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, jak również przyzna­wanie środków pieniężnych organizacjom pozarządowym na realizację zadań

⁷ Por. S. Biemat, Prywatyzacja zadań publicznych. Problematyka prawna, Warszawa-Kraków 1994,s. 34.

⁸ Por. E. Łeś, Od filantropii do pomocniczo śc i. Studium porównawcze rozwoju i działalności organizacji społecznych. Warszawa 2000, s. 24.

⁹Zob. w tej kwestii: L. Zacharko, Prywatyzacja zadań publicznych gminy. Studium administracyjnoprawne, WUŚ, Katowice 2000, s. 21. 10 Dz.U. Nr 9, póz. 43, z późn. zm.

194

okresu pomocy społecznej w świetle ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej.

W strukturze dochodów organizacji pozarządowych istotne znaczenie mała środki uzyskane z prowadzonej przez nie działalności gospodarczej w rozmiarach służących realizacji celów statutowych, prowadzonych zbiórek nublicznych¹¹, a także organizowanych imprez kulturalnych i rozrywkowych w trybie ustawy o grach losowych i zakładach wzajemnych¹².

Resumując można powiedzieć, iż zmiany ustaw o stowarzyszeniach i fun­dacjach były ważnym etapem w rozwoju rzeczywistej samorządności spo­łecznej. Niemniej jednak znacząca pozycja polskich organizacji non-profit w realizacji zadań publicznych wymaga wsparcia właściwymi rozwiązaniami prawnymi i finansowymi. W wielu systemach demokratycznych dominująca rola tych organizacji w życiu publicznym wynika z pełnienia przez nie funkcji socjalnych wobec społeczeństwa, co jest wygodne dla rządu z powodów politycznych, jak też jest pozytywnie odbierane przez społeczeństwo uznające działania w sferze socjalnej za domenę sektora non-profit^. Wydaje się zatem, iż w warunkach polskiej gospodarki rynkowej organizacje te mogłyby w jakimś stopniu wypełnić lukę powstałą wskutek wycofywania się państwa z wykonywania większości funkcji socjalnych wobec społeczeństwa. Ale ostrożność jest tu stanowczo niezbędna.

Podstawowym i nowym rozwiązaniem prawnym jest tu ustawa z 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, wyróżniająca nową ka­tegorię podmiotów, mianowicie organizacje pożytku publicznego, pełniące w określonych warunkach funkcje z zakresu administracji publicznej. Akt ten stara się jednocześnie ustalić relacje pojęciowe między organizacjami pozarzą­dowymi a organizacjami pożytku publicznego.

C. Przykład Stowarzyszenia Edukacji Administracji Publicznej

Zgodnie ze Statutem Stowarzyszenie Edukacji Administracji Publicznej zawiązane w czerwcu 2000 roku ma siedzibę w Białymstoku¹⁴, a terenem jego

ⁿ Ustawa z 15 m 1933 r. (Dz.U. Nr 22, póz. 162, z późn. zm.).

12 Dz.U. 1992 Nr 68, póz. 341, z późn. zm.

¹³ Szerzej: J. Rejniak; Sektor non-profit w Stanach Zjednoczonych, „Przegląd Organi­zacji" 1997 nr 2, s. 26 i 29.

¹⁴ Stowarzyszenie Edukacji Administracji Publicznej, 15-555 Białystok, ul. Dojlidy Fabryczne 26; tel./fax [phone], tel. kom. ([phone], ([phone];

e-mail: seap@seap. org.pl. Funkcję Dyrektora Generalnego pełni Barbara Kudrycka a Pre­zesa Zarządu Michał Kulesza.

195

---