31. Młodzieńczy bohaterowie Goethego i Mickiewicza (Cierpienia MłodegoWertera - IV cz. Dziadów) - charakterystyka, podobieństwa, różnice.

W okresie romantyzmu wykreowano bardzo wiele typów bohatera romantycznego. Niemiecki romantyk Johan Wolfgang Goethe, autor Cierpień młodego Wertera, stworzył w swej powieści tak zwanego bohatera werterycznego. Jest nim nadwrażliwy, subtelny, skłonny do miłosnego odurzenia, a zarazem słaby miłośnik literatury i sztuki, którego nieodwzajemniona miłość popycha do samobójstwa. Bohater o wyżej wymienionych cechach stał się pierwowzorem literackim dla innych wybitnych romantyków, między innymi dla Adama Mickiewicza - twórcy Gustawa z czwartej części Dziadów. Werter i Gustaw mają wiele wspólnych cech. Najbardziej rzuca się w oczy ich cierpienie wywołane niespełnionym uczuciem do kobiety oraz wyalienowanie z społeczeństwa, brak zrozumienia przez innych ludzi, wyjątkowo emocjonalne podejście do życia a w rezultacie obłęd i
samobójstwo. Jednak zestawiając życiorysy obojga bohaterów zauważamy różnice pomiędzy tymi dwiema postaciami.

Werter to odizolowany od świata artysta, który zachwyca się naturą. Z wykształcenia jest prawnikiem, należy do mieszczaństwa. Kocha Lottę, ale podchodzi bardzo melancholijnie do tej miłości. Jest świadomy tego, że nie jest w stanie zapewnić tej kobiecie dostatniego życia. W rezultacie jego ukochana zostaje żoną innego amanta- Alberta. Pustelnik-Gustaw pojawia sie w mieszkaniu księdza jako zjawa, być może upiór. Za życia wybranka jego serca odtrąciła go i poślubiła
innego mężczyznę. Gustaw nigdy nie pogodził się z tym i popełnił samobójstwo. Po śmierci powraca na ziemię w Dzień Zaduszny, aby ponownie przebić się sztyletem. Bohaterowie, chociaż nieco odmienni, podobnie kończą, ponieważ obydwaj popełniają samobójstwo, które jest ostatecznym dowodem pogrążenia w smutku z powodu nieszczęśliwej miłości.

Wygląd zewnętrzny Wertera był dość niecodzienny. Zawsze dbał o swój wizerunek, przez co był ulubieńcem kobiet. Odwiecznie ubierał się w błękitny frak i spodnie, a całości dopełniała
żółta kamizelka. Ubiór pustelnika jest w opłakanym stanie. Składa się z różnych strzępków
materiałów. Na jego twarzy znajdują się liście i trawa. Jego wygląd tak rozśmiesza dzieci, że zaczynają się z niego śmiać, przyrównując go do stracha na wróble.

Werter i Gustaw to bohaterowie tej samej epoki- romantyzmu, dlatego bez problemu możemy znaleźć w nich wiele podobieństw. Obaj są indywidualistami, którzy przeżywają nieszczęśliwą miłość. Poddają się poczuciu bezsensu po stracie ukochanej. Mężczyźni są samotni, wyobcowani z otaczającego ich świata. Gustaw jest w trochę lepszej sytuacji, bo może spokojnie wyżalić się Księdzu i ma styczność z innymi duchami. Natomiast Werter jest osamotniony w miasteczku,
które zamieszkuje. Nie ma tam prawdziwego przyjaciela, który mógłby trzeźwo spojrzeć na jego niefortunny związek z Lottą i wyrazić własną opinię na ten temat - pisanie listów o charakterze pamiętnika. Nikt w pełni nie może zrozumieć cierpień Wertera, a poczucie wyobcowania i konflikt klasowy czynią go jeszcze bardziej samotnym człowiekiem.

Bohaterowie postrzegają świat przez pryzmat marzeń. Werter, chociaż jest świadomy tego, że Lotta jest kochanką nieosiągalną dla niego nie może się z tym pogodzić i przez dłuższy czas wierzy, że mogliby być parą. Gustaw także żyje marzeniami- śni o ukochanej (Kochanek przez sen tylko widzianych mamideł).

• Podoby obraz miłości - wyniszczającej;

• Bierność bohatera, rozpacz - zero walki o ukochaną

• Sposób w jaki szukają ukojenia - ksiądz/listy

• Werteryzm

Losy i światopogląd głównego bohatera powieści Goethego ukształtowały nową postawę - postawę werteryczną - werteryzm, a także nowy typ bohatera - bohatera werterycznego. 

Bohater werteryczny zazwyczaj jest człowiekiem samotnym i niezrozumianym przez otoczenie. To odosobnienie wiąże się z jego charakterem i postawą życiową. Zajęty wyłącznie sobą, zwrócony do wewnątrz, odwraca się od drugiego człowieka. Dlatego między innymi nie rozumie i nie docenia tego, co dla innych jest sensem życia: praktycznego działania, użyteczności społecznej.Czuje bezsens egzystencji, brak celu w życiu, według niego czynne działanie zawsze przynosi rozczarowanie i klęski, dlatego przyjmuje postawę rezygnacji. Zamiast próbować realizować górnolotne zamierzenia, woli pozostać w sferze marzeń i tęsknoty za lepszym życiem. Bierna postawa skłania go do rozmyślań i rozpamiętywania drobiazgowo każdej sytuacji. Bohater werteryczny jest wrażliwy i uczuciowy. Szuka kontaktu z naturą, bliskości przyrody. Buntuje się przeciwko niesprawiedliwym prawom, przesądom stanowym, złej naturze, a także rozdwojonej istocie człowieka. Nie może zrealizować swoich ideałów i osobowości w otaczającej go rzeczywistości. Popada w stany depresyjne. Konflikt ze światem i ze sobą samym najczęściej doprowadza go do samobójstwa. 

Werteryzm jest to więc ból duszy, ból istnienia, wywołany nadwrażliwością i niemożliwością spełnienia się pragnień, zaspokojenia oczekiwań. Zranione uczucia i urażona duma wprowadzają umysł w stan zamętu, skłócony ze światem bohater pogrąża się w rezygnacji. Samobójstwo jawi mu się jako jedyne wyjście z dręczącej sytuacji. Werteryzm to niemożność opanowania, ani kontrolowania własnych namiętności, co prowadzi do odkrycia niszczącej potęgi samodestrukcji. Jednostka popada w głęboką melancholię, pesymizm, ponieważ uczucie miłosne, które jej towarzyszy, zakłada nieuchronne poczucie winy. Werteryzm prowadzi więc do cierpienia, które jest nieuleczalne. Niezgodność marzenia z rzeczywistością sprawia, że bohater staje się ofiarą konfliktu między swymi złudzeniami i oczekiwaniami, a praktycznym, banalnym życiem.

---