Wpływ otyłości na aktywność i rozwój dziecka.
-etiologia i następstwa-
Otyłość należy do chorób, których następstwa prowadzą do niepełnosprawności, z którą wiążą się problemy natury medycznej i społecznej. Niepełnosprawność na skutek otyłość ma zazwyczaj charakter skojarzony, ponieważ poza różnymi zmianami somatycznymi występują także zmiany psychiczne. Do obniżonej wydolności, a tym samym zmniejszonej sprawności ruchowej osób z nadwagą i otyłością, przyczyniają się powikłania otyłości. Problem ten narasta na świecie w alarmującym tempie i częściej dotyczy krajów rozwiniętych ekonomicznie w których technologia dostarcza nam wszystko „pod nos” a ruch zostaje ograniczony do minimum.
Otyłość jest zaburzeniem homeostazy przemiany energetycznej spowodowanym nadmierną podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu, w wyniku czego dochodzi do zwiększenia magazynowania tego nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej. Jest to choroba przewlekła, której towarzyszą liczne powikłania ze strony układu krążenia i innych narządów. Ilość nadmiernej tkanki tłuszczowej można określić dzięki Indeksowi Masy Ciała (BMI - Body Mass Index), który dobrze oddaje relację pomiędzy masą ciała a wzrostem.
Przyczyna otyłości jest nieznana ale mechanizm jej powstawania jest prosty. Otyłość zawsze jest spowodowana pobieraniem większej ilości energii pod postacią spożywanych pokarmów niż wynoszą łączne wydatki energetyczne ponoszone przez nasz organizm. Wyróżniamy dwa typy otyłości w zależności od etiopatogenezy:
otyłość pierwotną - pokarmową powstającą w wyniku współdziałania czynników genetycznych i środowiskowych
otyłość wtórną - będącą objawem chorób metabolicznych, chorób ośrodkowego układu nerwowego, wad chromosomalnych oraz jako działanie leków
Przyczyny otyłości wtórnej
Wśród czynników, które powodują rozwój otyłości należy wymienić:
zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego: urazy czaszki, guzy mózgu, dystrofia tłuszczowo-płciowa Froehlicha, zespół Blounta
endokrynopatie: niedoczynność tarczycy, hiperinsulinizm pierwotny, choroba lub zespół Cushinga, zespół Stein-Leventhala, stan po usunięciu jajnikówi, niedobór hormonu wzrostu, zespół przekwitania, hipogonadyzm hipogonadotropowy i inne.
stosowanie leków: glikokortykoidów, estrogenów, progesteronu, środków uspokajających, pochodnych fenotiazyny.
wady chromosomalne: zespół Turnera, zespół Downa.
Przyczyny otyłości pierwotnej
W powstawaniu nadwagi i rozwoju otyłości pierwotnej bierze udział wiele czynników wśród których najważniejszą rolę odgrywają:
Czynniki genetyczne
Otyłość wykazuje charakter rodzinny, gdzie dużą rolę odgrywają wspólne dla rodzin nawyki żywieniowe i życiowe. Czynniki genetyczne mogą stanowić do 40% przyczyn prowadzących do otyłości. W procesie tym zaangażowanych może być kilka genów wpływających na przyjmowanie pokarmów i wydatkowanie energii. Wydaje się również, że u ludzi czynnik dziedziczny może odgrywać rolę w dziedziczeniu konstytucji psychofizycznej oraz chorób powodujących otyłość wtórną takich jak cukrzyca lub hiperlipoproteinemiarodzinna. Genetycznie uwarunkowana skłonność do tycia może polegać na zwiększonej podatności na bodźce środowiskowe sprzyjające zwiększeniu masy ciała.
Czynniki fizjologiczne
Częstość występowania otyłości wzrasta wraz z wiekiem, ulegając jedynie obniżeniu na starość. Odżywianie człowieka regulowane jest przez ośrodkowy układ nerwowy a w szczególności ośrodki podwzgórzowe, węchomózgowie, układ limbiczny, twór siatkowaty, jądra migdałowate i korę mózgową. Ośrodki te przez cały czas otrzymują bodźce typu psychicznego, nerwowego, hormonalnego i metabolicznego informujące o stanie odżywienia tkanek. Po przeanalizowaniu ośrodki te kształtują uczucie głodu, apetyt, sytość itp. Apetyt jest regulowany wielkością posiłków, ich częstością, składem, smakiem, czynnością
Styl życia
Otyłość powstaje przede wszystkim w wyniku spożywania nadmiaru tłuszczu oraz zbyt małej aktywności fizycznej. Zmniejszona aktywność fizyczna w zasobnych społeczeństwach jest ważnym czynnikiem powodującym otyłość. Chociaż spożywanie pokarmu zwiększa się wraz ze wzrastającym wydatkiem energetycznym to jednak nie zmniejsza się ono proporcjonalnie, kiedy aktywność fizyczna spada poniżej pewnego poziomu. U niektórych osób zmniejszenie aktywności fizycznej może wręcz powodować zwiększenie spożywania pokarmu. Kobiety prowadzące siedzący tryb życia są siedmiokrotnie bardziej narażone na przybierania na wadze, natomiast mężczyźni czterokrotnie.
Każde dziecko, o współczynniku BMI> niż 30 jest dużo bardziej narażone na całą serię dolegliwości i przypadłości które w innym przypadku nie miały by miejsca lub szansa na ich wystąpienie była by mniejsza. Listę otwiera cukrzyca typu II która jest insulino niezależna. Warto dodać że znacznie większa częstotliwość zachorowań u osób szczupłych przypada po 40 r. Ż. (To samo się tyczy nadciśnienia tętniczego). Choroba niedokrwienna serca występuje u ponad 40% osób u których stwierdza się BMI powyżej 25 a ryzyko jej powstania u osoby otyłej jest o 1,5 x większe w porównaniu do osób z prawidłową masą ciała. Podwyższona ilość tłuszczy we krwi ma bardzo duży wpływ na częstotliwość udarów typu krwotocznego, kiedy dochodzi do zaczopowania naczyń krwionośnych. Jedynym pozytywnym aspektem jest to, że im większe jest ryzyko udaru krwotocznego, ty mniejsze niedokrwiennego - o ile to jest jakieś pocieszenie..
Wszelkie choroby kardiologiczne były zazwyczaj „atutem” osób starszych. Ostatniego czasu w USA zanotowano gwałtowny wzrost nastolatków która miała problemy z sercem. Szczególnie niepokojącym wynikiem było stwierdzenie, że w podgrupie pacjentów z otyłością przerost masy LV był przerostem nadmiernym w stosunku do potrzeb fizjologicznego wzrostu obciążenia serca, czego konsekwencją było zmniejszenie wydolności układu krążenia. Otyłość już w wieku 14-20 lat powoduje poważne następstwa kardiologiczne, objawiające się przerostem lewej komory ze zmniejszeniem jej frakcji wyrzutowej i zmniejszeniem kurczliwości mięśnia sercowego.
nowotwory - U otyłych częściej niż u szczupłych występują nowotwory złośliwe macicy, sutka, pęcherzyka żółciowego, jelita grubego, prostaty jajnika.
zaburzenia oddychania - W czasie snu często dochodzi do zespołu hipowentylacji lub zespołem bezdechu podczas snu
zaburzenia mięśniowo-szkieletowe - U otyłych w związku z nadmiernym ciężarem ciała dochodzi do stanów zapalnych stawów, kręgosłupa i kończyn dolnych jak również do zmian zwyrodnieniowych stawów co prowadzi do zespołów bólowych.
W związku z nadmiernym obciążeniem, dziecko otyłe ma problemy z układem mięśniowo -szkieletowym. Masa + siła grawitacji sprawiają że prawie zawsze dochodzi do szpotawości kolan.
Innymi problemami które wynikają z nadmiaru kg. Są min. Zaparcia, które są bezpośrednio połączone z otyłością przez wspólna etiologie(tj siedzący tryb życia oraz zła dieta).
Jak widać, otyłość lub już sama nadwaga ma destruktywny wpływ na praktycznie cały organizm młodego człowieka! Dodatkowo traktowana jako uzależnienie, wewnętrzny przymus jedzenia negatywnie wpływa na życie i sprawia ze dzieci otyłe unikają kontaktu z rówieśnikami, boją się odrzucenia, często czują się gorsze od innych. Otyłość u takich osób może stać się sposobem na życie, wytłumaczeniem wszelkich osobistych niepowodzeń natomiast jedzenie może być sposobem na odreagowanie złości, smutku i sposobem na nudę. Typowa dla ludzi otyłych jest złudna nadzieja, że wszystko w życiu się uda jeśli tylko dana osoba schudnie.
Patryk Gródek
Gr. II