Cyklon, układ wiatrów powstających wokół ośrodka niskiego ciśnienia, tworzących się w strefie frontów atmosferycznych. Charakterystyczny dla cyklonu na półkuli północnej jest wir powietrza w stronę odwrotną do ruchu wskazówek zegara, na półkuli południowej - zgodny z tym ruchem.

W centrum wiru znajduje się miejsce ciszy, tzw. oko cyklonu. Silnym wiatrom towarzyszą ulewne deszcze. Cyklon nawiedzający zwrotnikowe i podzwrotnikowe szerokości geograficzne określa się mianem tajfunu lub tornada.

Niż atmosferyczny, niż baryczny, cyklon, ośrodek niskiego ciśnienia charakteryzujący się zamkniętym układem izobar, w którym ciśnienie powietrza maleje od zewnątrz do środka. Szczególnym przypadkiem niżu atmosferycznego jest cyklon tropikalny.

Tropikalny cyklon, niż baryczny charakteryzujący się bardzo dużym spadkiem ciśnienia atmosferycznego od obrzeża do centrum układu i silnymi wiatrami, którym towarzyszą ulewne deszcze, niekiedy burze. Cyklon tropikalny powstaje w bardzo ciepłych i wilgotnych masach powietrza, nad oceanami, których temperatura wód wynosi 27-28C, w strefie zwrotnikowej, między 5 a 25 szerokości geograficznej północnej i południowej.

Cyklon tropikalny tworzy się bardzo rzadko nad lądem, a zazwyczaj wkraczając nad wybrzeże szybko zanika wskutek zwiększonego tarcia. W centrum występuje tzw. oko cyklonu. W ciągu roku powstaje ok. 60 cyklonów tropikalnych, którym towarzyszą wiatry o sile do 50 m/s, czasami większej. Najczęściej pojawiają się latem i wczesną jesienią. Lokalnie nazywane są: huraganami, tajfunami, willy-willy

Oko cyklonu, obszar w centrum cyklonu tropikalnego, gdzie ciśnienie atmosferyczne jest najniższe, temperatura wzrasta, wiatr gwałtownie zmniejsza prędkość i zachmurzenie maleje w porównaniu z obszarem peryferyjnym

Niż atmosferyczny, niż baryczny, cyklon, ośrodek niskiego ciśnienia charakteryzujący się zamkniętym układem izobar, w którym ciśnienie powietrza maleje od zewnątrz do środka. Szczególnym przypadkiem niżu atmosferycznego jest cyklon tropikalny.

Wyż atmosferyczny, wyż baryczny, obszar, w którym ciśnienie atmosferyczne jest podwyższone i wzrasta ku środkowi, osiągając maksymalną wartość w centrum tego obszaru (centrum wyżu). Na mapie synoptycznej wyż baryczny przedstawia się za pomocą zamkniętych izobar z rosnącymi wartościami ciśnienia do centrum wyżu. Cyrkulacja powietrza wyżu barycznego ma charakter antycyklonalny.

TOR CYKLONU

- idzie równolegle do izobar leżących na zewnątrz cyklonu,

- trzyma się jednej i tej samej izobary,

- idzie do bieguna (jeżeli nic mu nie przeszkadza),

- ustępuje z drogi stacjonarnemu układowi wysokiego ciśnienia

- o torze nie decyduje cyklon tylko rozkład ciśnień na zewnątrz,

- nie przechodzi przez wysokie góry,

- na lądzie ginie po 24h,

- idzie za odsuwającym się wyżem,

WARUNKI POWSTAWANIA

- temp. powierzchni oceanu nie niższa od 26°C,

- temp. pow. trochę niższa od tem. wody,

- wysoka temp. pktu rosy (duża ilość pary wodnej w pow.),

- istnienie zaburzenia tropikalnego, np. fali wschodniej, i ruch tego zaburzenia z pręd. 12-13 w lub mniejszą,

- istnienie antycyklonalnej cyrkulacji pow. w górnej troposferze nad przyziemnym zaburzeniem,

- mała zmienność wiatru ze wzrostem wysokości przy ogólnie słabych wiatrach w pobliżu powierzchni morza.

*Powstają w 10% przypadków*

STADIA CYKLONÓW

*Powstawanie*

zaczyna się, gdy w obszarze istniejącego zaburzenia tropikalnego powstaje cyrkulacja cyklonalna wokół uformowanego środka obniżonego ciśnienia - rzadko spada poniżej 1000 mbar; rozkład chmur i opadów jest nieuporządkowany.

* Dojrzewanie*

ciśnienie spada do wartości min.; wiatry o pręd ponad 64 węzły tworzą zamknięty pierścień wokół centrum, na którego obszarze ustala się pogoda ze słabym wiatrem lub nawet ciszą (oko); chmury i opady zaczynają się formować w wąskie pasma, zbliżające się spiralnie do oka, otaczając je prawie zwartą ścianą; w tym stadium c.t. osiąga max. natężenie, obejmuje jednak niewielki obszar i jest prawie symetryczny.

*Dojrzały*

obszar objęty przez c.t. rozszerza się, ale dalszy spadek ciśnienia nie następuje; zanika symetria - obszar najgorszej pogody jest większy po prawej stronie, względem kierunku ruchu, połówka żeglowna po lewej (na poł. odwrotnie).

*Zanikanie*

następuje, gdy c.t. znajdzie się ponad kontynentem lub gdy w drodze ku wyższym szer. geogr. Znajdzie się nad obszarami chłodnej wody; c.t. po dojściu do strefy umiarkowanych szerokości przekształcają się niekiedy w głębokie niże pozazwrotnikowe; cały cykl rozwojowy trwa zwykle około 6-9 dni; niektóre c.t. utrzymują się jednak przez 3-4 tyg., inne zaś znikają po upływie 1-2 dni od chwili powstania, mimo, że wiatry osiągnęły w nich duże prędkości; zdarza się też, że niezbyt głębokie niże tropikalne dość długo lub wcale nie osiągają skrajnych gwałtowności.

---