ZASADY STRUKTURALNE WSPOLNOTY E
a.zasada kompetencji powierzonych-unia działa w granicach powierzonych jej przez panstwa czlon na mocy Konstytucji
b)zasada pomocniczosci-W dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji, Unia podejmuje działania tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa członkowskie na poziomie centralnym, regionalnym i lokalnym, natomiast z uwagi na rozmiary lub skutki proponowanych działań możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii." Zasada Pomocniczości - oznacza, że zorganizowani w różnych układach obywatele rządzą swoimi sprawami w granicach praw, a państwo podejmuje tylko te działania, których sami obywatele wykonać nie potrafią i nie mogą. Zasada pomocniczości wymaga znalezienia równowagi między możliwie nieskrępowaną aktywnością obywatelską a interwencją państwa (dla "wspólnego dobra'), Wprowadzona w życie Traktatem z Maastricht pod naciskiem regionów obawiających się nadmiernego wzrostu wpływów i władzy instytucji Unii, zwłaszcza Komisji Europejskiej. Zasada ta ogranicza pole działania Unii. Głosi, że w dziedzinach, które nie są w jej wyłącznej kompetencji (tj. nie są traktatowo zastrzeżone dla Unii), Unia będzie podejmować działania tylko wtedy, jeśli cele zamierzonych działań nie mogą być zrealizowane w wystarczającym stopniu na szczeblu państw członkowskich i dlatego ze względu na ich zakres lub ich skutki lepiej osiągnięte zostaną na szczeblu Unii.
c)zasada proporcjonalnosci-domnimanie kompetencji na rzecz czlonków ale gdyby cos nie mogło być osiagniete przez panstwo to robi to Wspolnota(kompetencje obecnie nie sa rozdzielane)na mocy art. 133TWE Wspolnota ma wyłączna kompetencje w sprawach wspolnej polityki handlowej.wspolnota działa w granicach powierzonych jej kompetencji panstwa czlon realizuja reszte.w przypadku sporu miedzy Wspol a panstwami czlon rostrzyga ETS,Jeżeli UE wyda jakis akt prawny to uznaje się ze miala do tego kompetencje zarówno w stos wewnetrznym z panstw czlon i zewnetrznych z panstwami trzecimi.
d)zasada lojalnej wspolpracy-na mocy art. I-5 TK zasada ta wyraza się we wzajemnym udzielaniu wsparcia w wykonywaniu zadan wynikajacych z Konstytucji oraz powstrzymywaniu się od działan które mogłyby zagrozic urzeczywistnieniu celów Unii
e)zasada zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo-czyli poszanowanie tozsamosci narodowej ,dane panstwo czlon nie może trktowac obywateli innych panstw czlon ze względu na ich obywatelstwo gorzej niż własnych obywateli,zasada ta sa objete zarówno dyskryminacje jawne jak i ukryte np.uzaleznienie skutków prawnych od przesłanek które z reguły spełniaja tylko obcokrajowcy.reguluje to TWE
2.ZRODŁA PRAWA WSPOLNOT I UNII
a)PRAWO PIERWOTNE I WTORNE
Źródłami prawa w Unii Europejskiej są tzw. akty prawa pierwotnego - traktaty międzynarodowe, które stanowią rodzaj konstytucji Unii i Wspólnot Europejskich i są podstawą działalności Unii, Wspólnot i ich instytucji - oraz prawo pochodne, akty wydawane przez instytucje Wspólnot Europejskich, w formie wiążących rozporządzeń, dyrektyw decyzji, a także zaleceń i opinii, umów z państwami trzecimi (np. Układy Europejskie) oraz porozumień zawieranych między państwami członkowskimi. prawo pierwotne (umowne) tworzące jednolitą całość, przede wszystkim traktaty założycielskie, a więc traktaty ustanawiające trzy Wspólnoty Europejskie, z protokółami, załącznikami i Traktaty w sprawie przystąpienia nowych członków wraz z aktami przystąpienia, Prawo Wspólnotowe Pierwotne:
traktaty założycielskie, ustanawiające Europejską Wspólnotę Stali i Węgla z 1951 r., Europejską Wspólnotę Gospodarczą z 1957 r.,
akt przewidujący bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego z 1976 r.,
jednolity akt europejski z 1986 r.,
traktat o Unii Europejskiej z Mastricht z 1992 r., z protokółami i aneksami,
konwencję dotyczącą wspólnych instytucji Wspólnot Europejskich z 1957 r.,
decyzję Rady dotyczące systemu dochodów własnych Wspólnot Europejskich z 1994
umowy stowarzyszeniowe oraz umowy o przystąpieniu do Wspólnot państw trzecich,
traktat amsterdamski z 1997 r., nowelizujący traktat o Unii Europejskiej z 1992
prawo wtórne, będące zespołem norm ustanowionych przez instytucje wspólnotowe w celu wykonania zadań traktatowych wspólnot, Prawo Wspólnotowe Wtórne:decyzje, dyrektywy,rozporządzenia,regulaminy instytucji wspólnotowych, prawo zwyczajowe,zalecenia i opiniedecyzje sui generis.od wtornego pr wspol należy odroznic działania organów w ramach operacyjnych obszarów UE podjete na podstawie zawartych w traktatach upowaznien jest to wtorne prawo unijne
2.TRAKTATY ZAŁOZYCIELSKIE
wyrozniamy 2 traktaty zalozycieskie:traktat ustanawiajacy Wspolnote Europ(EWWiS, WE, Euroatom) oraz Traktata o Unii Europejskiej. Podtswa prawna wszytskich trzech wspolnot sa ustanawiajace je traktaty,wspolnoty sa autonomiczne pod względem prawnym i nie narusza tez autonomii właczenie tych wspolnot do Unii Europ.fuzja oraganów tych wspolnot nie doprowadziła bowiem do fuzji samych Wspolnot.planowana fuzja organów nigdy nie została zrealizowana ,TUE tez nie wprowadza pod tym względem zadnych zmian.specjalna reguła kolizyjna zawarta w TWE zgodnie z która TWE nie narusza postanowien TEWWiS i TEWEA nie rozwiazuje konfliktów kompetencyjnych pomiedzy Wspolnotami.co do struktury EWWiS WE i EWEA TEWWiS jest traktatem który w duzej mierze sam w sobie zawiera regulacje materialne inaczej jest z TWE tu w wiekszym stopniu dowykonywania postanowien traktatu niezbedne sa przepisy wtornego prawa wspolnotowego.TRAKTAT O UNII na mocy traktatu z Maastrich panstwa czlonkowie Wspolnot Europ ustanawiaja Unie Europ,Podstawa Unii sa Wspolnoty E uzupelnione ustanowionymi kierunkami działania i formami wspolpracy(art. 1TUE)dlatego Unia opiera się na dwoch podporach jedna z nich sklada się z trzech filarów którymi sa trzy Wspolnoty E, druga natomiat tworza dwa filary-WPZiB i WpiSwSK, Unia dysponuje przy tym jednolitymi ramami instytucjonalnymi zapewniajacymi spojnosc i ciagłosc działan podejmowanych dla osiagniecia swych celów.
3.OGOLNE ZASADY PRAWA WSPOLNOTOWEGO
Pierwszeństwo prawa wspólnotowego: Pierwszeństwo stosowania prawa wspólnotowego jest dzisiaj w orzecznictwie sądów krajowych wyższej instancji i literaturze powszechnie akceptowane. Podczas gdy Trybunał Sprawiedliwości nadrzędność tę wywodzi z samego prawa wspólnotowego (samodzielny porządek prawny, itd ), to trybunały konstytucyjne, przyjmują raczej stanowisko, iż nadrzędność ta oparta jest na przenoszeniu praw lub na udzieleniu upoważnienia ze strony państw członkowskich. Różnica między tymi stanowiskami staje się wyraźna w kwestii czy i przez kogo mogą być ustalane granice tego pierwszeństwa. Roszczenie krajowych trybunałów konstytucyjnych dotyczące współdecydowania w kwestii zasięgu przenoszenia praw suwerennych, co najmniej potencjalnie zagrażają jednolitości praw wspólnotowego. W praktyce problem ten jednak nie stał się dotychczas przeszkodą w stosowaniu prawa wspólnotowego. - kompetencje i procedury dotyczące zawarcia w zmian TWE i TUE uregulowane są w krajowym prawie konstytucyjnym,- ranga prawa wspólnotowego nie zależy od rangi ustawy krajowej,
- wszystkie obowiązujące normy prawa wspólnotowego są nadrzędne nad normami krajowymi, tzn. są nadrzędne wobec konstytucji ( granicą jest obszar gwarancji dla prawa podstawowych oraz strukturalnych zasad konstytucyjnych), wcześniejszych i późniejszych ustaw krajowych, wszystkich praw kantonalnych, regionalnych, krajów związkowych czy wojewódzkich,- wszystkie problemy dotyczące rangi, bezpośredniego skutku i wykładni prawa wspólnotowego podlegają jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który respektuje granice nakreślone mu przez krajowe prawa podstawowe i zasady konstytucyjne. II. Bezpośrednia skuteczność prawa wspólnotowego: Pierwotne prawo Wspólnoty, inaczej niż zwykłe prawo traktatowe i zwykłe traktaty międzynarodowe czy wydawane na ich podstawie rozporządzenia, wiąże nie tylko strony traktatu, tzn. państwa członkowskie, lecz nadaje się także do tworzenia bezpośrednich praw i obowiązków dla stron trzecich, a mianowicie dla osób fizycznych i prawnych mianowicie państwach członkowskich. Ta abstrakcyjna zdolność prawa pierwotnego pierwotnego wszystkich rozporządzeń nazywa się bezpośrednim stosowaniem. Ani prawo pierwotne, ani rozporządzenia nie wymagają żadnej ingerencji rządów lub parlamentów, by stać się prawem obowiązującym w państwach członkowskich. Bezpośredni skutek oznacza natomiast konkretne i rzeczywiste uzasadnienie praw i/lub obowiązków dla osób fizycznych i prawnych w państwach członkowskich zawarte w artykule, paragrafie, ustępie, zdaniu lub części zdania normy międzynarodowej, Stąd kwestia bezpośredniej skuteczności odnosi się do konkretnego sformułowania. Bezpośredni skutek zakłada istnienie bezpośredniego stosowania prawa. Dodatkowo konkretna norma musi być pod względem zawartości odpowiednio ukształtowana, by przyznać jednostce prawa lub nałożyć na nią obowiązki. Warunki bezpośredniej skuteczności norm są następujące:
- norma winna być sformułowana wystarczająco jasno, kompletnie i precyzyjnie,
- nakładać na państwo członkowskie bądź osoby fizyczne czy prawne obowiązek działania lub zaniechania działania, stąd musi też
- nadawać się do stosowania przez organy i sądy krajowe, bez wprowadzania dodatkowych środków. IV Zasada solidarności: Jeśli chodzi o zasadę solidarności, to Trybunał Wspólnot orzekł, że zasada ta znajduje się u podstaw całego systemu wspólnotowego. Zawiera ona ten nakaz podejmowania działań przez państwa członkowskie i przez nie razem z instytucjami wspólnotowymi dla lepszego , pełniejszego wykonywania celów określonych w prawie pierwotnym. Wymaga ona od państw członkowskich podejmowania wszystkich niezbędnych środków dla zagwarantowania stosowania i skuteczności prawa wspólnotowego, jeśli to konieczne nawet w drodze środków karnych. W myśl zasady solidarności ( lojalności, wierności ) państwa członkowskie nie mogą powoływać się na interesy narodowe lub trudności wewnętrzne dla usprawiedliwiania niewykonywania prawa wspólnotowego lub jednostronnego wycofywania się z przestrzegania swobodnie przyjętych zobowiązań. Trybunał Sprawiedliwości wskazał wyraźnie, że system wspólnotowego oferuje niezbędne dla rozsądnego uwzględnienia trudności w poszanowaniu wspólnego rynku i uzasadnionych interesów innych państw członkowskich. Uchybienie obowiązkom solidarności narusza zatem istotne podstawy wspólnotowego porządku prawnego.
4.AKTY PRAWNE
A)rozporządzenia- Akt prawa Wspólnotowego, zarazem akt prawa wewnętrznego, wydaje go parlament, jako prawo wspólnotowe staje się częścią porządku prawnego wszystkich państw członkowskich. Oddziałują one bezpośrednio w państwach członkowskich, tzn. mogą uzasadniać powstawanie prawa i obowiązków jednostek,jest wiazace ma zasieg ogolny
B)dyrektywy- Wydawane przez PE łącznie z Radą UE. Dyrektywy wiążą państwa członkowskie co do zasady lecz państwo członkowskie może samo określić środki i metody jakimi będzie dążyć do celu wynikającego z dyrektywy. . W nich Wspólnota wyznacza cele lub minimalne standardy, które państwa członkowskie w danym terminie musza włączyć do systemu legislacyjnego prawa krajowego.nie ma zasiegu ogolnego
C)decyzje- Mają charakter dyrektywy lub zalecenia, we wszystkich elementach obowiązują adresata, do którego są skierowane. Adresatami mogą być państwa członkowskie jak również osoby prawne i fizyczne, należy je traktować tak jak decyzje w prawie wewnętrznym kraju członkowskiego.charakter wiazacy adresatow do których jest skierowana
Zalecenia i opinie- Do osób fizycznych i prawnych należy traktować tak jak w prawie wewnętrznym krajów członkowskich. Różnica w charakterze czy bezwzględnie obowiązujące czy względnie obowiązujące. Ich realizacja rodzi skutki prawne i polityczne. Nie można ich zaskarżyć, wydawane są przez PE i Radę oraz Komisje.
Wszystkie te akty są wydawane tylko według określonych procedur i tylko tam, gdzie wyraźnie przyznane zostały organom Wspólnoty kompetencje. Tę zasadę nazywamy zasadą enumeratywnego upoważnienia jednostkowego.
D)inne akty-akty nienazwane,sui generis,uchwąły projekty wyjasnienia, memoranda zawiadomienia,komunikaty sprawozdania,programy plany,
5.UMOWY MIEDZYNARODOWE WSPOLNOT
Umowy Wspolnot Europ,umowy mieszane umowy panstw czlonkowskich.
Można rozroznic dwie grupy umów miedzy zawieranych miedzy panstwami czlonkowskimi które w szczegolny sposób odnosza się do problematyki wspolnotowej, sa to umowy zawierane w ramach art. 293TWE oraz inne konwencje., zgodnie z tym art.panstwa czlon mogą podejmowac miedzy soba rokowania majace na celu zawarcia okreslonych umów miedzyn.w wyniku takich rokowan zostały podpisane:Europejska konwencja o jurysdykcji krajowej i wykonalnosci orzeczen w sprawach cywilnych i handlowych,oraz konwencja o unikaniu podwojnego opodatkowania w zwiazku z korekta zyskó miedzy przedsiebiorstwami powiazanymi(te dwie konwencje dotycza działania wspolnego rynku) chociaz bez tego art. Panstwa czlon moglyby zawierac odpowiednie umowy miedz bo nie oznacza to ze panstwa czlon sa podmiotami wspolnotowych norm kompetencyjnych chociaz sa odpowiedzialne za dzialanie wspolnego rynku.TS przyznaje pierszewnstwo przed prawem krajowym konwencji o jurysdykcji..lecz prawo wspolnotowe ma pierwsenstwo przed ta sama konwencja.poza konwencjami opartymi na art293TWE panstwa czlon zawarły także wiele innych umów miedzyn odnoszacych się do spraw zwiazanych ze Wspolnotami Europnp.konwencja o utworzeniu Europejskiego Instytutu Szkolnictwa Wyzszego te konwencje podlegaja w sposób nieograniczony regulom prawa miedzyn.umowy mieszane to umowy miedzyn z panstwami trzecimiktore sa podpisywane tylko przez Wspolnoty lecz także przez panstwa czlon.taka forme umów wybiera się zawsze wtdy gdy przedmiot umowy dotyczy dziedzin objetych zarówno kompetencjami Wspolnot jak i komp panstw czlon,celem wspolnego uczestnictwa z zawarciu umowy jest kompensacja deficytu kompetecyjnego Wspolnot lub panstw czlon w zakresie uprawnienia do zawarcia danej umowy,warunkiem dopuszczalnosci umów mieszanych jest także to ze zawarcie umowy przez sama Wspolnotę nie jest możliwe ponieważ czesciowo wykracza to poza zakres jej kompetencji natomiast uczestnictwo panstw czlon w umowie miedzyn jest wykluczone jedynie wtdy gdy przedmiot umowy jest objety wyłaczna kompetencja Wspolnoty