Temat 1.

1. Wskaż charakterystyki, wyznaczniki, które określają istotową tożsamość czynności pomocowych

- czynność pomocowa może być spontaniczna, ale i zaplanowana

- dobrowolna lub z obowiązku jak w przypadku pomocy formalnej

- nie jest koniecznością w ramach czynności pomocowej, że jedna strona poświęca swój czas i wysiłek (jednostka może nie ponosi wysiłku); korzyść może mieć jedna ze stron, ale niekoniecznie

-by zaistniała czynność pomocowa musi dojść do jakiejś relacji, interakcji

- pomoc niekoniecznie musi się wiązać z podejmowaniem wysiłku

- nie zawsze są to działania intencjonalne

- niekiedy ludzie mogą nieświadomie komuś pomóc, dlatego nie można mówić o pomocy tylko wtedy, kiedy jedna ze stron uzna taką sytuacje za pomocową

- by zaistniała czynność pomocowa musi by podjęte jakieś działanie

- ktoś kto pomaga innej osobie nie może chcieć komuś zaszkodzić/ może komuś pomóc lub o zabezpieczyć

2. Scharakteryzuj pojęcie:

SYTUACJA POMOCY: to sytuacja incydentalna, sytuacja gdzie ktoś doświadcza pomocy; ale osoba pomagająca niekoniecznie robi to świadomie. Nie ma żadnej relacji/ gest niezobowiązujący

RELACJA POMOCY: relacja, w której ktoś kto pomaga, staje się kimś ważnym dla osoby, której pomaga. W związku z tym zawiązuje się pewna zależność / współzależność

3. Scharakteryzuj pojęcia

POMOC FORMALNA: to pomoc ustrukturowana, prowadzona przez specjalistów w odpowiednich instytucjach. Jednak taka pomoc jest nie zawsze profesjonalna. Są to sformalizowane działania zgodnie z określonymi procedurami.

POMOC NIEFORMALNA: jest nieustrukturowana, ale może być profesjonalna. Tego rodzaju pomoc jest bardzo często wynikiem odruchu serca, czy znalezienia się w określonej sytuacji.

4. Wskaż i uzasadnij dylematy i zagrożenia z niesieniem pomocy innym

Jeśli chodzi o dylematy i zagrożenia dotyczące niesienia pomocy, to możemy wyróżnić
i dylematy osoby pomagającej i osoby wspomaganej.

- osoba wspomagana w sytuacji relacji pomocy, które jest spotkaniem często odczuwa niepokój związany z zagrożeniem własnego poczucia bezpieczeństwa, osoba wspomaga obawia się utraty własnej suwerenności

-obydwaj uczestnicy przeżywają stany ambiwalencji.

* osoba wspomagana musi ujawnić swoja słabość drugiej osoby, musi się przed nią otworzyć, a dla wielu osób jest to bardzo trudna sprawa

*Wspomagany waha się między skorzystaniem z dobrodziejstw pomocy, a obawą przed ukazaniem własnej słabości i obniżeniem poczucia własnej wartości.

*Osoba pomagająca obawia się zaniedbania własnych potrzeb i interesów. Pomagający obdarowując własnymi zasobami, obawia się by nie zostały one zmarnowane.

- postawy roszczeniowe ze strony osób wobec których podejmujemy działania pomocowe

- poczucie bezradności społecznej i niezaradności ze strony osoby wspomaganej

- otrzymywanie pomocy może naznacza społecznie (korzystanie z pomocy odpowiednich instytucji bardzo często ma charakter stygmatyzujący, np. patologia)

- przekraczanie interwencjonizmu tego ,który pomaga. Uzależnianie się od siebie, wytworzenie zależności

5. W czym wyraża się pojęcie holistyczne do pomocy?

Słowo „holizm” pochodzi od greckiego słowa „holos”, które oznacza całość. Podejście holistyczne głosi, że potrzebujemy takiego spojrzenia na człowieka, które będzie odbiciem wzajemnych stosunków i zależności pomiędzy poszczególnymi częściami składowymi, pomiędzy każdą z nich a człowiekiem, pomiędzy człowiekiem, a jego otoczeniem psychospołecznym. Takie wszechstronne, zintegrowane spojrzenie na wzajemnie oddziaływujące na siebie systemy w całym otoczeniu człowieka to właśnie perspektywa holistyczna. W perspektywie holistycznej ujęcie człowieka jako całości w kontekście jego otoczenia jest najefektywniejszym sposobem rozpatrywania czynników, które go atakują i wywierają wpływ na jego sytuacje. W związku z tym w czynnościach pomocowych również należy uwzględniać perspektywę holistyczną.

6. Wskaż i uzasadnij rangę pożądanych cech psychoterapeuty z perspektywy holistycznej

Możemy wyróżnić 3 cechy (podstawy) które uznaje się za podstawowe dla zapewnienie klimatu sprzyjającego rozwojowi jednostki. Przejawiają się one w każdej relacji wyzwalającej czy pobudzającej rozwój np. w relacji psychoterapeuta (pomagający) i potrzebujący (wspomagany):

1. Terapeuta jest rzeczywisty i autentyczny : wyraża to co czuje, bez ukrywania siebie i swoich emocji. Zachodzi zgodność pomiędzy naszym doświadczeniem, naszą świadomością i naszą komunikatywnością

2. Terapeuta posiada empatyczną zdolność rozumienia: potrafi wejść w położenie klienta, czy to, co on czuje i pokażą mu swoja wrażliwość

3. Terapeuta odczuwa bezwarunkowy szacunek dla klienta: spotkania nie są oparte na relacji „ja”- :to”, tylko w relacji „Ja”-„Ty”. Traktujemy naszych klientów jako ludzi godnych szacunku, takich jakimi są z ich możliwości. Jest to sympatia pozbawiona elementu posiadania.

Temat 2

1.Dylematy przedzałożeniowości aksjologicznej- neutralizować, czy jasno artykułować

Identyfikacja z wartościami będzie się przekładać na pełnienie ról zawodowych

3. Wskaż strukturę wykolejenia społecznego wg. Cz. Czapówa i związane z nią deficyty etyczne

W teorii wyjaśniającej wykolejenie społeczne pojawia się pojęcie egoizmu. Cz. Czapów ujmuje różne rodzaje wykolejenia społecznego jako rozmaite odmiany wadliwej integracji postaw, będącej efektem różnorodnych zaburzeń stanu psychologicznej równowagi. Struktura wykolejenia społecznego wg Czapówa dzieli się na:

1. Egoizm egocentryczny:

Typ narcyza, związany z asocjalnością- całkowitą aspołecznością nie odczuwające więzi, wspólnoty z żadna społecznością, To postawa cechująca osoby mające na względzie jedynie interes własny oraz skłonność do czerpania z otoczenia wyłącznie korzyści dla siebie.

2. Egoizm socjocentryczny:

Typ racjonalisty, związany z dyssocjalnością, z uspołecznieniem i solidarnością jedynie wobec własnej grupy, egoistyczny i dysfunkcjonalny wobec społeczeństwa. To postawa cechująca osoby silnie podporządkowane własnej grupie, egoistycznej i dysfunkcjonalnej wobec społeczeństwa działającej wyłącznie na korzyść tej grupy.

Podstawowe mechanizmy konstruowania wykolejenia: ASYMILACJA i AKOMODACJA

Akomodacja: tendencja do bezkrytycznego, konformistycznego przystosowania się do otoczenia

Asymilacja: skłonność do czerpania z otoczenia wyłącznie korzyści dla siebie.

(dawanie presji innych i doświadczanie presji przez innych muszą się równoważyć )

9.Wskaż zasady aksjologii resocjalizacyjnej w ujęciu Cz. Czapówa

Aksjologia pedagogiczna Czapówa streszcza się w 6 ogólnych zasadach dotyczących realizacji funkcji wychowawczych, opiekuńczych, terapeutycznych:

1. Zasada redukcji oraz wielostronnego rozwoju osobowości wychowanka

2. Zasada perspektystycznej i wszechstronnej opieki

3. Zasada wymagań

4. Zasada akceptowania i respektowania wychowanka

2. Wskaż i uzasadnij podstawowe wartości określające etyczną tożsamość służb społecznych

Spectrum podstawowych wartości:

- godność życia ludzkiego

- podmiotowość człowieka

- odpowiedzialność

- uczciwość- jasno komunikujemy nasze intencje/ rzetelność

- tolerancja, godność osoby ludzkiej, skuteczność,

- wolność, samostanowienie,

- stymulowanie rozwoju osobowościowego jednostek

- dobro i rozwój dziecka, sprawcy i ofiary, dorosłego człowieka (respektowanie godności, objęcie opieką/kuratelą także ofiary)

5.Wyjaśnij kategorie antagonizmu konstruktywnego i destruktywnego z punktu widzenia kategorii etycznych

ANTAGONIZM DESTRUKTYWNY: w jednostki i ład społeczny, jednostki które naruszają normy społeczne= deficyty etyczne są po stronie jednostek

ANTAGONIZM KONSTRUKTYWNY: deficyty po stronie etycznej jednostki, grupy społeczne jej przedstawiciele naruszają prawa tej jednostki, odwołujemy się do wartości wyższych

7. Uzasadnij argumenty, rolę wzmocnień pozytywnych i negatywnych

Wzmocnienie: to sygnał, że otoczenie jakieś zachowanie akceptuje bądź nie:

1. Wzmocnienie pozytywne: nie są skuteczne, doraźne, budują nowe kierunki motywacyjne

2. Wzmocnienie negatywne: doświadczenie kary przekłada się na niską samoocenę, chęć odwetu; skuteczne, ale doraźne, wygaszanie, zagłuszają pewnie zachowania.

7. Wskaż i uzasadnij uprawomocnienie ideałów wychowania resocjalizującego

Ideał: to w imię takiego ideału chcemy coś zrobi, zadziałać

Ideał urzeczywistniania siebie wbrew swojemu ja realnemu. Ideały mogą być różne

Ideały wychowania resocjalizującego pozwalają człowiekowi zachować wymiar człowieczeństwa. Ideał samorealizacji, urzeczywistniania siebie.

8. Czy twierdzenia wartościujące mogą być ustalane w oparciu o metody stricte naukowe?

Mogą. Nauka, jako system pewnych twierdzeń opiera się na sądach orzekających. Rozstrzygnięcia etyczne odsyłają nas zawsze do jakiś światopoglądów

4. . Wskaż i wyjaśnij rodzaje postępowania naprawczego w ujęciu Natalii Han-Illewicz

Postępowanie naprawcze wg. Natalii Han- Ilgiewicz:

1. Postępowanie semiotropowe (model behawioralny):

-tzn. usuwające objawy i oznaki wykolejenia społecznego za pomocą kar i nagród. Jest traktowane jedynie jako pomocnicze.

2. Postępowanie etiotropowe (model psychoanalityczny)

-zmierzające do usunięcia przyczyn wykolejenie (do tego postępowania pedagogika resocjalizacyjna przywiązuje największą wagę)

3. Postępowanie ergotropowe (model humanistyczny):

- inaczej uczynniające, czyli uaktywniające to co zdrowe, mocne w człowieku. Pomaganie osobie w znalezieniu jej własnego sensu życia, w dostrzeżeniu ważnych dla niej wartości i celów; udzielanie pomocy w zaaktywizowaniu wewnętrznych mechanizmów samokarania i samonagradzania (sumienia)

Temat 4

1. Przedstaw założenia pomocy społecznej w ustawie o pomocy społecznej i ich etyczny wymiar st. 84

Praca socjalna to działalność zawodowa skierowana na pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu i odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie oraz na tworzeniu warunków sprzyjających temu celowi.

Zakres zadań określonych w ustawie:

- wspomaganie osób i rodzin wymagających pomocy w osiągnięciu przez nich możliwie pełnej aktywności życiowej

- współdziałanie z grupami i społecznościami lokalnymi, które ma na celu rozwijanie w nich zdolności do samodzielnego rozwiązywania własnych problemów

- organizowanie różnorodnych form pomocy, a także udział w rozwijaniu infrastruktury odpowiadający zmieniającym się potrzebom społecznym

2. Przedstaw i wyjaśnij aksjologiczne wymiary podstawowych celów pracy socjalnej str. 82

Cele pracy socjalnej :

1. Cel ratowniczy (zapewnienie podstawowych warunków życia, cel interwencyjny, pomoc jednorazowa, doraźna np. udzielenie schronienia osobom bezdomnym)

2. Cel kompensacyjny (zaspokojenie potrzeb, które nie mogą być realizowane samodzielnie lub w ramach instytucji, kompensacje pewnych braków, udzielanie zapomogi, np. przyznanie stałego zasiłku rodzinie, w której mąż nie jest zdolny do pracy z powodu inwalidztwa)

3. Cel Protekcyjny (minimalizacja negatywnego wpływu czynników, które nie mogą by zmienione lub usunięte; profilaktyka i prewencja społeczna np. w rodzinie z niepełnosprawnym -praca socjalna, której celem jest trening radzenia sobie z problemami dnia codziennego)

4. Cel Promocyjny (osiągnięcie bardziej satysfakcjonującego poziomu i jakości życia, poprzez wspomaganie w rozwiązywaniu problemów, w pokonywaniu trudności)

5. Wzmacnianie do samodzielnego rozwoju (grup i społeczności lokalnych, np. inicjacja grup samopomocowych rozwiązujących problemy osób niepełnosprawnych czy klubów pracy aktywizujących osoby bezrobotne)

6. Organizowanie zróżnicowanych form pomocy (efektywne, a także rozwój właściwej infrastruktury odpowiadającej zmieniającym się potrzebom społecznym, np. założenie jadłodajni, organizowanie kursów zawodowych)

3. Wyjaśnij znaczenie założeń ontologicznych i epistemologicznych praktyki służb społecznych str. 89

1. Założenia ontologiczne: dotyczą bytu jednostek i społeczeństwa.:

- postęp może przyczynia się do wszelkiego rozwoju społecznego i gospodarczego, a także do rozwoju socjalnego. Postęp- nowe wzorce moralne, które poprzez działania edukacyjne mogą kreować zmiany społeczne

- człowiek jako aktywny podmiot zdolny do kształtowania własnego życia i przekształcania środowiska społecznego

- człowiek rozwija przez całe życie, modyfikując swoje zachowania pod wpływem środowiska społecznego w którym może przejawić postawy twórcze, aktywność społeczną, edukacyjną i kulturalno- oświatową.

2. Założenia epistemologiczne: możliwości i źródła poznania rzeczywistości:

- teoria pracy socjalnej opiera się na wynikach badań naukowych, a praktyka oparta jest zarówno na tej teorii jak i na doświadczeniu i introspekcji (w świat własnych przeżyć) uczestników tej działalności

- normy i wzorce sytuacji społecznej pełnią w pracy socjalnej ważną funkcję, wzbogacają teorię przez umożliwienie wartościowania efektów działań praktycznych

4. Czy istnieje jakaś współzależność pomiędzy zasadami prakseologicznymi, a etycznymi służb społecznych str. 91-93

Zasady pracy socjalnej wzajemnie się przenikają, kształtują szczęśliwe życie:

1. Zasady prakseologiczne: mówią jak być sprawnym, czynnym

- z prakseologiczne - specyfika pracy socjalnej jako rodzaj działalności społecznie użytecznej

* należy dobierać trafne środki do celów

*działać energicznie, dając z siebie niezbędny wysiłek, działać sprawnie, na czas

*działać gospodarnie i ekonomicznie, zużywając tyle zasobów ile potrzeba dla osiągnięcia określonych celów

-dobieranie trafnych środków do celów- stosowanie różnych metod pracy socjalnej w zależności od jednostki, z której się pracuje. Uwzględnianie różnych zasobów pracownika socjalnego

2. Zasady etyczne: jak trzeba żyć by być porządnym człowiekiem

Prakseologia (skuteczność działania) z właściwą etyką (ze standardem postępowania pracownika socjalnego)

5. Rola i znaczenie (sens versus bezsens) formułowania kodeksów etycznych

Kodeks etyczny (za Kołakowskim) to:

- zbiór nakazów etycznych mających zhierarchizowany układ zmierzający do zupełności

- kodeks mówiący, które nakazy są bezwarunkowe, a które ograniczone okolicznościami

- dążący do uzyskania takiego zbioru zasad, które dają się zastosować do dowolnej sytuacji moralnej

Pragnienie tworzenia kodeksów etycznych wynika z pragnienia doskonałego bezpieczeństwa moralnego. Zawiera on wszelkie wskazówki, dzięki którym będziemy postępować be z poczucia winy.

Właściwości kodeksów etycznych:

- symetria powinności i roszczeń: na mocy kodeksu klient ma prawo domagać się od pracownika zachowania określonego w kodeksie

- PRZECIWNICY: antywychowawcza funkcja kodeksów: nie zawierają sankcji, krępujący i ograniczający charakter, kto ustanawia kodeks etyczny? Czy może wyciągać konsekwencje z jego nieprzestrzegania?

-ZWOLENNICY: znaczenie dla gr pracowników jak i dla szerszego społeczeństwa (kodeks konstytuuje etos grupy zawodowej, podnosi prestiż, tworzenie profesjonalnych standardów etycznych, obowiązki i sankcje pracownicze, walory edukacyjne- rozszerza pole świadomości pracowników socjalnych, profesjonalizm, uświadamia społeczeństwo do czego mają prawo, rozstrzyga dylematy etyczne pracowników socjalnych, uwrażliwia na problemy etyczne )

Temat 3

1. Określ podstawowe zasady etyki psychoterapeuty i ich uzasadnienia i konsekwencje

1. Zasada oddzielania własnego światopoglądu i wartości od tego, co ma miejsce w psychoterapii :

-skoncentrowanie się na tym, co jest ważne dla klienta (rzeczywistość taka, jak odbiera ją klient)

-zapobiega identyfikować się z problemami klienta

- atmosfera bezpieczeństwa i akceptacji klienta jako osoby (zadaniem psychoterapeuty jest pomoc a nie ocena)

2. Zasada niemieszania zawodowej roli i życia osobistego:

- niezmienianie relacji terapeutycznej w prywatny związek z osobą, która jest naszym klientem. Psychoterapia ma zaspokoić pragnienia czy potrzeby psychoterapeuty

- nie możemy pełnić roli psychoterapeuty w stosunku do osób bliskich

(przekraczanie tabu intymności skreśla obiektywność i racjonalność podejścia psychoterapeutycznego; szkoda dla terapii stany emocjonalne i efekty psychoterapii będą osłabione)

3. Zasada świadomego i dobrowolnego uczestniczenia klienta w psychoterapii:

- udzielenie informacji klientowi o metodach i efektach swojej pracy

- informacja o różnych, odmiennych metodach psychoterapii proponowanych przez innych psychoterapeutów (by klient miał możliwość wyboru)

- ustalenie kontraktu (metody, czas trwania, ilość i częstość spotkań, cel wspólnie wyznaczony) psychoterapeuta wspomaga klienta w poszukiwaniu ewentualnych celów

- psychoterapeuta nie ma prawa do podejmowania decyzji za klienta

4. Zasada przestrzegania tajemnicy zawodowej (ujawnienie tylko tego, co jest potrzebne w działaniach pomocowych)

5. Zasada obowiązku ciągłego doskonalenia swoich umiejętności

- uzupełnienie wiedzy, literatura z tego zakresu, superwizji (przechodzenie przez terapię nie musi by doświadczeniem)

6. Zasada pamiętania o własnych ograniczeniach:

- możemy odmówić terapii, gdy cele i metody, jakie są życzeniem klienta, nie są zgodne z naszą etyką zawodową/ również gdy mamy nie wystarczające kompetencje

2. Jakim wartościom służy i jakie wartości urzeczywistnia socjoterapia

- socjoterapia wyraźnie angażuje się w świat wartości:

* jako jedna z form pomocy psychologicznej adresowana do dzieci i młodzieży z problemowymi zrachowaniami

* jest działaniem podjętym dla dobra młodego człowieka w celu ulżenia mu w borykaniu się z własnymi problemami intrapsychicznymi i interpersonalnymi, z trudnościami wynikającymi z rozwoju osobistego i społecznego, z kłopotami edukacyjnymi wynikającymi z występowania w roli ucznia z problemami socjalizacyjnymi związanymi z uczeniem się i rozumieniem świata, czy rzeczywistości społecznej.

- socjoterapia ukierunkowana na wspomaganie rozwoju osobistego i społecznego rozwój dziecka i dorastającego człowieka

-obok terapia i edukacja jako instrumentalne wobec celów rozwojowych

- poprzez socjoterapię doświadczamy siebie, siebie w kontakcie z innymi i nabywamy poczucie własnej wartości, co zawiera się w postulacie tolerancji i szacunku

- samokontrola, a więc panowanie nad sobą , kontrolowanie i nieuleganie pokusom- chodzi o kontrolę własnego zachowania i autokontroli emocjonalnej

-syntonia- wrażliwość emocjonalna na drugiego człowieka, współodczuwanie

- akceptacja wyraża szacunek do innego, nie oznacza zaś akceptacji jego zachowań, poczucie wartości i dokonywania wyborów

- partnerstwo stawia na równi dwa podmioty, bliski kontakt, równouprawnienie partnerów interakcji, zmniejszenie dystansu fizycznego z uczestnikami grupy/ psychicznego- rzeczywiste zainteresowanie problemami uczestników terapii (współaktywność w grupie, respektowanie ustalonych norm i reguł, dbanie o właściwy przepływ informacji, aktywnie uczestnicząc w ich przyjmowaniu i przekazywaniu; prowadzący nie może by lepszym, ważniejszym, mądrzejszym niż uczestnicy grupy )

-otwartość na siebie i innych reguluje kontakty interpersonalne, współgra z autentyzmem, życzliwością, dobrem własnym, dobrem drugiego, wrażliwością- myśli, wrażenia, uczucia drugiego człowieka oraz własne

- rozwój moralny do tego przyczynia się świat wartości będący istotą socjoterapii

- wolność, godność, podmiotowość uczestników- procedury socjoterapeutyczne pozwalają zaistnieć określonym wartościom i chronią drugiego człowieka np. zawarcie kontraktu z dzieckiem i jego rodzicami

3. Scharakteryzuj problem dysfunkcjonalności psychopatologii i socjopatologii form pomocowych

Psychoterapia:

-początkowo: uważano za niesienie ulgi psychicznej ludziom cierpiącym,

teraz- jako sposób poprawiania samopoczucia, sposób „Zrobienia czegoś ze sobą”

Obecnie zamiast przyczyniać się do osiągania zdrowia psychicznego, powoduje oddalanie się ludzi od prawdziwej normalności, od autentycznego istnienia i jego przeżywania. W służbie postawy ulepszającej, manipulującej, kontrolującej.

Psychoterapia wkracza w interwencji typu kryzysowego w interwencje społeczeństwa w wychowanie, w kontakty międzyludzkie

Socjoterapia:

- gdy nie zaangażuje się aksjologicznie, grozi jej być może udzielanie pomocy dzieciom po to, by stawały się coraz lepsze: coraz sprawniejsze i posiadające zewnętrzne oznaki sukcesu życiowych (wykształcenie, praca, pieniądze), a nie w znaczeniu dobra moralnego i jego urzeczywistniania w codziennym życiu.

- płacenie za opiekę nad osobą chorą: postępowanie wbrew jej, na siłę

- zmuszanie do robienia tego, co inni uważają za dobre/ konieczne

- przymusowe leki psychotropowe- wygoda dla personelu

- instytucje i chęć zysku finansowego

- próby manipulacji, kontroli

- opiekun na pozycji wyższej, nadużywanie swojej władzy

- sytuacja zależności, czasem wykorzystywania

- zaburzenie społecznego poczucia ufności

- wyalienowani się instytucji z ich naczelnych działań

- zamiast pomocy np. uzależnienie, syndrom wyuczonej bezradności

- uruchamianie procesów stygmatyzacji (zaklasyfikowanie do grup naznaczonych- np. pobieranie zasiłku)

---