Zbiór terminów, skrótów i akronimów używanych w codziennym życiu w Irlandii
#
26 Counties - 26 Hrabstw - Większa część Irlandii, która uzyskała niepodległość po Powstaniu Wielkanocnym
1916 roku i wojnie o niepodległość toczonej przez IRA w latach 1919-1922. Nazywana również Wolnym Państwem,
Eire lub Republiką>
2FM - Jedna z popularniejszych stacji radiowych w Irlandii
6 Counties - Inaczej 'the North'. Część Irlandii pod rządami brytyjskimi, nazywana przez nich Irlandią
Północną, a przez uninistów Ulsterem (co jest rozmyślnym błędem)
A
AAI - Australian Aid for Ireland - australijska organizacja proirlandzka
A Chara (czyt. oh kor-o): "Przyjacielu" - tradycyjne powitanie na początku listu w Irish Gaelic.
L. mn.: A Chairde (czyt. oh KARR-DYEH)
Aer Lingus (czyt. ayr lyngus) - irlandzkie linie lotnicze
Aer Rianta (czyt. ayr ri-onto) - przedsiębiorstwo państwowe kierujące portami lotniczymi w Dublinie,
Shannon i Cork
AIB - Allied Irish Bank - jeden z banków irlandzkich z gęstą siecią bankomatów w całym kraju
Alliance Party - mała północnoirlandzka partia nawołująca do unii z W. Brytania, kierowana przez
lorda Alderdice
Andersonstown News - tygodnik wydawany w Belfaście, bardzo nacjonalistyczny
An Glor Gafa/The Captive Voice (czyt. on glor go-fo) - gazeta wydawana przez grupę Irish Republican
Political Prisoners
An Phoblacht/Republican News (czyt. on fab-lokt) - oficjalna gazeta ruchu Irish Republican Movement
AP/RN - gazeta An Phoblacht/Republican News
APTI - związek American Protestants for Truth on Ireland
APSO - Agency for Personal Service Overseas
An Bord Bia (czyt. on burd bia): The Food Board - ministerstwo odpowiedzialne za marketing i sprzedaż
irlandzkich produktów spożywczych na eksport (oprócz ryb)
An Bord Gais Eireann (czyt. on burd gasz airin): The Irish Gas Board - przedsiębiorstwo państwowe kierujące
dystrybucją gazu naturalnego
An Post (czyt. on pust) - przedsiębiorstwo pocztowe
An Taisce (czyt. on tasz-ka) - organizacja społeczna sprawująca pieczę nad zabytkami i środowiskiem naturalnym
Aras an Uachtaran (czyt. orros on uk-ta-roun): posiadłość prezydencka w Phoenix Park w Dublinie
Ard Chomhairle (czyt. ord kou-ir-le) - kierownictwo sądu najwyższego
Ard Fheis (czyt. ord esz) - coroczny zlot, np. partii
ASTI - Association of Secondary Teachers of Ireland
B
BBC - British Broadcasting Corporation - dostępna w prawie całej Irlandii
Belfast Telegraph - gazeta unionistów
BIM - Bord Iascaigh Mhara - ministerstwo rybołówstwa
B&I - historycznie British and Irish Steamship Company. Teraz linie promowe między Irlandią i W. Brytanią
B of I - Bank of Ireland
Bord Failte (czyt. burd fol-tsze) - The Irish Tourist Board - irlandzka organizacja turystyki
Bord na Mona (czyt. burd no mono) - przedsiębiorstwo nadzorujące produkcję torfu
Bord Trachtala (czyt. burd trok-talo) - ministerstwo eksportu
Bus Eireann (czyt. bas airin) - irlandzki PKS
C
Cabinet - rząd irlandzki, kierowany przez Taoiseacha - premiera
CAC - Continuity Army Council - mała, młoda organizacja republikańska organizująca akcje zbrojne, uważana
za "prawdziwą IRA". Cele ma podobne jak RSF
CAO - Central Applications Office - biuro nadzorcze z siedzibą w Galway, nadzorujące egzaminy na collegach
CETAMON - włoska organizacja proirlandzka z siedzibą w Rzymie
Clann na nGael - (czyt. klon no gajl) - organizacja proirlandzka w USA
CLMC - Combined Loyalist Military Command -zespół nadzorujący paramilitarne organizacje lojalistów (UVF,
UFF/UDA i Red Hand Commando)
CIE - Coras Iompair Eireann - irlandzkie państwowe przedsiębiorstwo transportowe
Connolly Association - organizacja proirlandzka w W. Brytanii
Conradh na Gaeilge (czyt. kon-ra no gajl-ge) - organizacja promująca irlandzką kulturę i język
Ceann Comhairle (czyt. kian kou-ir-le) - marszałek parlamencie irlandzkim
Constituency - rejon wyborczy (zwykle obejmujący ok. 30.000 - 40.000 wyborców)
CSW - urząd rzecznika praw kobiet
Cumann (czyt. kum-on) - organizacja lokalna
D
Dail (czyt. doul) - parlament 26 hrabstw
DART - Dublin Area Rapid Transport - szybka kolej podziemna
Democratic Lef - lewicowa partia, mająca swoje żródła w Partii Pracy
DCU - Dublin City University
DOE - brytyjski Departament Środowiska
DHSS - brytyjski Departament Zdrowia i Opieki Społecznej
DL - zobacz Democratic Left
Drumcree - miejsce wielu dużych rozruchów w ostatnich 2 latach pomiędzy oranżystami (Orange Order)
a lokalnymi mieszkańcami o poglądach nacjonalistycznych
Downtown Radio - rozgłościa radiowa nadająca z Belfastu
DUP - Democratic Unionist Party - ekstremistyczna partia unionistów, kierowana przez Iana Paisley'a
E
Eire (czyt. aire) - nazwa Irlandii (historyczna) w języku irlandzkim
ESB - Electricity Supply Board - przedsiębiorstwo państwowe dostarczające energię elektryczną w Irlandii
EU - European Union - Unia Europejska, dawniej EC lub EEC
F
FAI - Football Association of Ireland - irlandzki związek piłki nożnej
FCA - Forsa Cosanta Aitiuil - irlandzka obrona cywilna
Feile - (czyt. faj-le) - festiwal
Fleadh - koncert tradycyjnej muzyki irlandzkiej, często z różnymi konkursami
F.F. - Fianna Fail (czyt. fi-ino foul) - irlandzka partia polityczna,konserwatywna, generalnie
nacjonalistyczna, kierowana przez Bertie Aherne'a
F.G - Fine Gael (czyt. fine gajl): -irlandzka partia polityczna, konserwatywna, generalnie unionistyczna,
kierowana przez Johna Brutona
FOIF - Friends of Irish Freedom
FOSF- Friends of Sinn Fein (Cairde of Sinn Fein - czyt. kardje szin fajn) - organizacja lobbystyczna w USA,
wspierająca moralnie i finansowo Sinn Fein
Fuascailt (czyt. fus-kilt) -organizacja w W. Brytanii nawołująca do wolności i sprawiedliwości dla więźniów
politycznych i Irlandii Północnej
G
GAA - Gaelic Athletic Association - irlandzki związek sportowy zarządzanjacy rozgrywkami hurlingu oraz
irlandzkiego footballu i piłki ręcznej
Gaeltacht (czyt. gajl-tokt) - obszar irlandii, gdzie mówi się po irlandzku
Garda (czyt. gor-do) - policja w Irlandii, pełna nazwa to Garda Siochana (co znaczy "strażnicy pokoju")
Gardai (czyt.gor-di) - l.mn. od Garda
H
H-Blocks - części więzienia Long Kesh, gdzie w 1981 roku doszło do stajku głodowego
House of Commons - brytyjska Izba Gmin, niższa izba parlamentu W. Brytanii
I
Iarnrod Eireann (czyt. irn-roud airinn) - irlandzkie PKP
IAUC - Irish-American Unity Coalition
IBEC - Irish Business and Employers' Confederation - konfederacja pracodawców
IBOA - Irish Bank Officials Association
ICA - Irish Countrywomen's Association - związek kobiet wiejskich
ICMSA - Irish Creamery Milk Suppliers Association - związek mleczarzy
ICTU - Irish Congress of Trade Unions
IDA - Ireland Industrial Development Authority - komórka rządowa d/s promocji przemysłu i
inwestycji zagranicznych w Irlandii
IDB - Industrial Development Board - j.w. ale w Irlandii Północnej
IFA - Irish Farmers Association - związek farmerów
IFA - Irish Football Association - związek piłki nożnej w Irlandii Północnej
ILGO - Irish Lesbian and Gay Organisation - irlandzki związek gejów i lesbijek
IMI - Irish Management Institute - irlandzki instytut managmentu i marketingu
INC - Irish National Caucus - proirlandzka grupa lobbystyczna s siedzibą w Waszyngtonie, USA
INLA - Irish National Liberation Army - mała republikańska organizacja socjalistyczna angażująca się
w akcje zbrojne
INTO - Irish National Teachers' Organisation - związek nauczycielstwa irlandzkiego
IPLO - Irish People's Liberation Organisation - organizacja wydzielona z INLA
IRA - Irish Republican Army - armia irlandzkich ochotników przeprowadzająca akcje zbrojne wymierzone przeciw
siłom brytyjskim na wyspie, obecnie zdelegalizowana, działająca wciąż w podziemiu
IRFU - Irish Rugby Football Union - irlandzki związek rugby
Irish News - gazeta partii SDLP wydawana w Irlandii Północnej
IRSM - Irish Republican Socialist Movement - organizacja (w skład jej wchodzą INLA i partia IRSP)
sprzeciwiająca się delegalizacji i rozwiązaniu IRA
IRTC - Independent Radio and Television Commission - niezależna komisja d/s radia i telewizji
Is mise, le meas (czyt. iss misze, le mass) - "z poważaniem" w języku irlandzkim
ITV - Independent Television - Telewizja Niezależna - irlandzka komercyjna stacja telewizyjna (w Irlandii
Północnej UTV)
L
Labour Party - mała centrolewicowa partia polityczna w Irlandii, kierowana przez Dicka Springa
Leinster House - siedziba parlamentu Irlandii
Long Kesh - rozległe więzienie, gdzie przetrzymywana jest większość więźniów politycznych z Irlandii Północnej
Loyalism - lojalizm - rodzaj unionizmu, tradycyjnie bardziej nastawiony na przemoc. Zwolennicy lojalizmu są
"lojalni" wobec W. Brytanii. Lojaliści zorganizowali kilka grup paramilitarnych, współpracujących z
siłami brytyjskimi
M
Maze - brytyjska potoczna nazwa więzienia Long Kesh
MI5 - brytyjska organizacja wojskowa operująca niejawnie w Irlandii, współpracuje z paramilitarnymi
grupami lojalistów
N
NIWC - Northern Ireland Women's Coalition - koalicja kobiet Północnej Irlandii
NIO - Northern Ireland Office - administracji Irlandii Północnej, kierowana przez Mo Mowlama i grupę
brytyjskich ministrów
NUI - National University of Ireland - irlandzki zespół uniwersytecki (UCD, UCC i UCG)
O
Oireachtas (czyt. ir-ak-tos) - nazwa określająca obie izby parlamentu Irlandii oraz urząd prezydencki
Orange Order - ekstremistyczna antykatolicka organizacja polityczno-religijna w Irlandii Północnej,
kierowana przez Roberta Saultersa
OPW - Office of Public Works - biuro robót publicznych (odpowiedzialne m.in. na państwowe budynki w Irlandii
P
PAF - Protestant Action Force - mała, młoda lojalistyczna organizacja paramilitarna, nie jest członkiem CLMC
PD - Progressive Democrats - partia polityczna założona przez dysydentów z Fianna Fail w latach 80-tych,
politycznie zmienna
PUP: Progressive Unionist Party - mała skrajna partia unionistyczna, bardzo blisko z UVF
Q
QUB - Queen's University w Belfaście
R
Radio Ulster - stacja radiowa BBC w Belfaście
Red Hand Commando - paramilitarna organizacja lojalistów, wchodzi w skład CLMC
RIR - Royal Irish Regiment - jednostka armii brytyjskiej utworzona w 1992 rok, m.in. z połączenia UDR
i Royal Irish Rangers
RSF - Republican Sinn Fein - mała republikańska partia polityczna, mająca podobny program co CAC
RTE - Radio Telefis Eireann (czyt. radio telifisz airinn) - irlandzka państwowa rozgłośnia
radiowo-telewizyjna, jej kanały telewizyjne to RTE1 i Network2
RUC - Royal Ulster Constabulary - brytyjskie policyjne siły szybkiego reagowania w Irlandii Północnej
RVH - Royal Victoria Hospital w Belfaście
S
Saoirse (czyt. sar-sze) - republikańska grupa lobbystyczna zabiegająca o wolność i sprawiedliwość
dla irlandzkich więźniów politycznych
SAS - Special Air Services - specjalne jednostki armii brytyjskiej, niektóre z nich operują w Irlandii
Północnej. Mają licencję na zabijanie.
SDLP - Social Democratic and Labour Party - nacjonalistyczna partia polityczna w Irlandii Północnej
Seanad (czyt. szanod) - senat irlandzki, wyższa izba parlamentu, wzorowana na brytyjskiej Izbie Lordów
Sinn Fein (czyt. szin fajn) - mała, niezależna partia polityczna, współpracująca z ruchem republikańskim
w Irlandii. Kierowana przez Gerry'ego Adamsa. Jeżeli IRA ma coś do powiedzenia w sprawach politycznych,
czyni to właśnie przez przez tę partię
SIPTU - największa w Irlandii izba handlu
Slan - (czyt. sloun) -"bywaj", "żegnaj" w języku irlandzkim
Stena-Sealink - szwedzkie linie promowe działające między Irlandią i W. Brytanią
Stormont - zespół budynków zajmowanych przez administrację Irlandii Północnej
T
Taoiseach (czyt. tii-szak) - urząd premiera w Irlandii
Tanaiste (czyt. tou-nisz-te) - urząd wicepremiera rządu w Irlandii
TCD - Trinity College w Dublinie
T.D. - Teachta Dala - członek niższej izby parlamentu
Telecom Eireann: (czyt. telekom erinn) - irlandzkie przedsiębiorstwo telekomunikacyjne z udziałem skarbu państwa
Teoranta (Teo) - (czyt. tszoronto) - z o.o. (w spółce)
This Week - popularny program informacyjny w RTE
TOM - Troops Out Movement - organizacja brytyjska nawołująca do wycofania wojsk brytyjskich z Irlandii
U
UCC - University College Cork
UCD - University College Dublin
UCG - University College Galway
UL albo UoL - University of Limerick
UDA - Ulster Defence Association - lojalistyczna organizacja paramilitarna w Irlandii Północnej,
przenikająca się z UFF, współpracująca z tajnymi siłami brytyjskimi
UDP - Ulster Democratic Party - mała partia unionistyczna, powiązana z UDA/UFF.
UDR - Ulster Defence Regiment - oddział armii brytyjskiej do 1992 roku, obecnie włączony do RIR,
działający w Irlandii Północnej
UFF - Ulster Freedom Fighters - paramilitarna organizacja lojalistów - patrz UDA
UKUP - United Kingdom Unionist Party - nowa, mała partia unionistyczna
Ulster - historyczna północna prowincja Irlandii, obejmuje 6 hrabstw będących obecnie Irlandią Północną
oraz Donegal, Cavan i Monaghan
Unionism - uninizm - polityczny kierunek wspierający wpływy brytyjjskie w Irlandii Północnej
USI - Union of Students in Ireland - irlandzkie zrzeszenie studentów
UTV - Ulster Television - niezależna telewizja komercyjna w Irlandii Północnej, część ITV
UUP - Ulster Unionist Party - największa partia unionistów, kierowana przez Davida Trimble
UVF - Ulster Volunteer Force - lojalistyczna organizacja paramilitarna, współpracująca z PUP
W
WP - Workers' Party - Partia Pracy, mała irlandzka partia polityczna o poglądach lewicowych