POLIPEPTYDY
Oksytocyna OXY hormon, wydz. odruchowo po impulsacji z mechanoreceptorów		wydzielanie mleka skurcze macicy, jajników w czasie aktu płciowego, porodu
Wazopresyna argininowa AVP Hormon antydiuretyczny ADH hormon, wydz. przy ↓ ciśn. przy braku impulsów z baroreceptorów i ↑angiotensyny II		kurczy nacz. krwionośne ↑ciśn ↑ resorpcja H2O w nerkach hamowanie utraty H2O pobudza ośr. pragnienia
Kortykoliberyna CRH hormon pł.nerw. przysadki		uwalnia ACTH, MSH, LPH
Tyreoliberyna TRH hormon pł.nerw. przysadki		uwalnia TSH
GonadoliberynaGnRH hormon pł.nerw. przysadki		uwalnia FSH, LH,
Somatokrynina GRH hormon pł.nerw. przysadki		uwalnia hGH
Somatostatyna SRIF hormon pł.nerw. przysadki hormon kom. D trzustki		hamuje uwalnianie hGH st. SRIF rośnie z wiekiem ↓wydz gastr,insul,peps,HCl,
Prolaktostatyna PIH hormon pł.nerw. przysadki zawiera w budowie dopaminę		hamuje stale uwalnianie PRL
Hormon wzrostu hGH hormon pł.grucz. przysadki ↑st. hGH na początku snu wydz. gdy zimno, głód, wysiłek, ból		pobudza wydz czynników wzrostu synteza białek, matab. cukrów, tłuszczy, minerałów, wzrost kości ↑st. glukozy ↑glikogen w wątrobie
Prolaktyna PRL hormon pł.grucz. przysadki		wzmaga syntezę białka szczeg. w mleku, wydz mleka, hamowanie FSH i LH u kobiet w ciąży
Hormon lipotropowy LPH hormon pł.grucz. przysadki		β- LPH γ-LPH prekursory innych hormonów
Adrenokortykotropina ACTH hormon pł.grucz. przysadki tropowy		uwalnia hormony kory nadnerczy
Tyreotropina TSH hormon pł.grucz. przysadki tropowy		uwalnia hormony tarczycy
Folikulotropina FSH hormon pł.grucz. przysadki tropowy		dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, owulacja, spermatogeneza
Lutropina LH hormon pł.grucz. przysadki tropowy		główny czynnik owulacji, wydz testosteronu
Melanotropina MSH hormon cz.pośred.przysadki tropowy		α- MSH β-MSH γ-MSH rozmieszczenie melaniny w skórze
α-endorfina β-endorfina hormon cz.pośred.przysadki		hamuje ukł. wsp, przeciwbólowe ↓ciśnienie ↓oddech
Melatonina hormon szyszynki, regul. siatkówka wydzielanie melatoniny ↑ nocą		reguluje cykle dobowe i płciowe hamuje wydzielanie LH i FSH
Substancja P tachykinina, modulator OUN, neuronów jelitowych, żołądkowych		odruchowy skurcz mięśni jelita ↑pobudliwości neuronu ↑aktywność ukł.wsp ↑ciśn mediator czucia bólu, zaczerwien. uszkodzonych tkanek, skurcz oskrzeli w stanie zapalnym
Endoteliny ET wydz. pod wpł. A,VP,IL-1,Angiot II		ET-1, ET-2, ET-3, w autoregulacji śródbłonkowy czyn. kurczący nacz.
Enkefaliny metioninowa i leucynowa neromodulatory opioidowe hormony rdzenia nadnerczy		pobudza wsp dla ukł krążenia ↑ciśn. modulator neuronów VP i OXY dział. hamujące presynaptyczne
Cholecystokinina CCK modulator, hormon żołądkowo-jelitowy, wydz przez komórki I jelita cienkiego pod wpływem pokarmu w przewodzie pokarm.		w OUN hamuje pragnienie, apetyt ↑wydz soku trzust bagat w enzymy ↑wydz soku żołądkow, jelitowego ↓ opróżnianie, perystaltyka żołądka ↑motoryka jelita ↑ wydz glukagonu skurcz pęch żółciowego, wydz żółci
Gastryna G hormon żołądkowo- jelitowy wydz. odruchowo z komórek G żołądka i jelit		↑najsilniej wydz soku żołądkowego ↑wydz soku trzustk, jelitow, żółci ↑perystalt. żołądka, jelit, pęch żółc wzrost błony śluz przewodu ↑wydz glukagonu
Sekretyna hormon żołądkowo-jelitowy wydz prze komórki S jelita cienk pod wpł. kwaśnej treści żołądka		↑najsilniej sok trzustk zasadowy ↑wydz żółci ↓perystalt żołądka, jelit ↓wytw HCl ↑przepływ wątrobowy krwi ↓wydz glukagonu ↑wydz gastryny
Motylina hormon żołądkowo-jelitowy wytw przez komórki M dwunastnicy		↑ silnie motoryka, wydz żołądka ↑skurcze jelit
Neurotensyna modulator APUD, OUN,		↑wydz soku trzustk, jelitowego ↓wydz soku żółądkowego ↑perystaltyka jelita ↑krążenie trzewne
Polipeptyd trzustkowy PP wytw przez kom. F trzustki		↑wydz HCl w żołądku
Glukagon hormon wysp A trzustki		↑st glukozy ↑glikogenoliza ↓motoryka i wydz żołądka ↓wydz soku trzustkowego
Insulina hormon wysp B trzustki		↓st glukozy, utrzymuje stałe jej stęż. ↑wchłan glukozy, K^+,PO3 w wątrob ↓wytw mocznika w wątrobie ↑metabolizm wewnątrzkomórkowy ↑synt kw tł, triacyloglic w tk tłuszcz ↓wydalanie K^+
Peptyd uwalniający gastrynę GRP modulator neuronów jelitowych		uwalnia gastrynę w fazie jelit wydz soku żołądk ↑wydz soku trzustk
Kalcytonina hormon kom. przypęcherzykowych tarczycy		↓Ca^2+we krwi ↓resorpcja Ca^2+ w kościach ↓cAMP ↑osteoblasty
Parathormon PTH hormon prztarczyc		↑Ca^2+we krwi ↑osteoklasty ↑synt wit D w nerkach ↑resorpcja Ca^2+ w nerkach
Wazoaktywny peptyd jelitowy VIP		↑wydz H2O w jelitach ↓HCl w żołądku, rozsz naczyń jelit
Neuropeptyd Y NPY		OUN czynnik głodu
Leptyna		hormon sytości tkanki tłuszczowej
Angiotensyna II hormon wydz w płucach podczas ↓cisn i wydz reniny		najsilniej kurczy nacz krwionośne ↑cisn krwi, wyzwala pragnienie ↑wydz aldosteronu, adrenaliny, VP ↓filtrację kłębuszkową
Przedsionkowy peptyd natriuretyczny ANP hormon wydz przez serce gdy↑ECF		↓cisnienie, wydz wazopresyny, reniny -angiotensynyII ↑wydz aldosteronu, wyd H2O, Na^+
POCHODNE CHOLESTEROLU
Androgeny Dehydroepiandrosteron DHEA hormony warstwy siatkowatej kory nadnerczy		↑synteza białek, rozwój drugorzędowych cech męskich
Mineralokortykoidy Aldosteron hormon warstwy pasmowatej kory nadnerczy reg. angiotensynaII, ↑K^+↓Na^+we krwi, ACTH		↑resorpcja Na^+ ↑wydalanie K^+w kan. dalszych nerek (dzięki zwiększeniu rozkładu ATP), śliniankach, błonie śluzowej żołądka
Glikokortykoidy Kortyzol Kortykosteron hormony warstwy kłębkowatej kory nadnerczy reg. ACTH, VP, transkortyna		↑syntezę glikogenu w wątrobie aktywacja w wątrobie glukozo-6-fosfatazy utrzymanie pobudliwości mięśni ↑wydz soku żołądkowego ↑wydalanine H2O zatrzymanie eozynofili w narządach liza kom. grasicy i węzłów chłon.
Testosteron hormon kom śródmiąższowych jądra kory nadnerczy kobiet		↓uwalniania GnRH i LH ↑spermatogeneza rozwój cech męskich różnicowanie męsk ośrod płciowego ↑synt białek, zatrzymanie H2O i min
Estrogeny Estradiol, Estriol, Estron hormony pęcherzyków Graafa jajnika		rozrost w f. folikularnej i wydz. śluzu w f. lutealnej śluzówki macicy ↑pobudliwość, ukrwienie, rozrost mięśniówki jajowodu i macicy rozwój drugorzęd cech kobiecych ↑popęd płciowy w f.fol i 2 poł f.lut
Progesteron hormon ciałka żołtego jajnika i łożyska wydz pod wpł LH		↓ukrwienie, pobudliwość mięśni macicy, jej wrażliwość na OXY rozwój kom gruczołowych sutka
ESTRY
Acetylocholina neurotransmitter		N pobudza mięśnie szkielet.,OUN M1 psp M4M5 pobudzają enzymy M2 serce M3 hamują
AMINY
Noradrenalina neurotransmitter		α1 pobudza enzymy, skurcz α2 neurony wsp hamuje przewodz. β1 serce pobudza β2 oskrzela, naczynia, ukł.pokarm. rozkurcz
Adrenalina neurotransmitter, hormon rdzenia nadnerczy, działa na receptory α β wydz przy ↓ciśn, ↓st glukozy, ↓Po2, ↓temp ciała, emocje deaktywacja MAO, COMT		-rozsz. nacz.m.szkiel kurczy resztę -przysp. akcję serca -rozk.m.gładkie oskrzeli i ukł.pok -↑ st. glukozy -rozpad triacylogliceroli -pobudz. OUN, wydz melatoniny -↑wydz insuliny
Dopamina neurotransmitter		D2 hamuje neurony zwoju wsp hamuje uwalninie prolaktyny ↓pobudliwość chemoreceptorów
Histamina hormon tkankowy wydzilana przez bazofile		aktywuje eozynofile reakcje anfilaktyczne: skurcz oskrzeli, ↓ciśnienia rozkurcza nacz. wieńcowe H2 wydziela HCl w żołądku
Serotonina hormon tkankowy		modulator neuronów jelitowych
AMINOKWASY POBUDZAJĄCE
Glutaminiany, Asparaginiany neurotransmitter OUN		silne pobudzenie neuronu, może powodować jego zniszczenie
AMINOKWASY HAMUJĄCE
Glicyna		↑dokom Cl
γ-aminomaślany GABA		GABAA-↑dokom Cl GABAB-↑odkom K ↓ dokomCa^2+
POCHODNE AMINOKWASÓW
Tyroksyna T4 TrójjodotyroninaT3 hormony tarczycy wydz przy TSH, TRH, zimno,VP, A	T3 działa silnie i krótko,T4 odwrotnie ↑zapotrzebownie na O2, ↑wytw. ciepła, ↑BMR, ↑wydz hGH, ↑synt białek, cholesterolu, ↑glikogenoliza ↑wydalanine H2O i soli min
POCHODNE KWASU ARACHIDONOWEGO Eikozanoidy
Prostaglandyny PG hormon taknkowy		PGE2 ↓cisnienie ↑cAMP PGF2 ↑ciśnienie ↓cAMP ↑wydz. płata nerw. przysadki ↓wydz soku żołądk
Prostacykliny PGI hormon tkankowy śródbłonka naczyń		↑naczyń serca, nerek, ukł pok, mięśni, PGI2 ↓agregacja płytek, utrzymanie drożności naczynia koło skrzepu
Trromboxan TxA hormon tkankowy		TxA2 synt przez trombocyty, skurcz naczyń, agregacja płytek, związanie skrzepu
Leukotrieny LT hormon tkankowy		odpowiedź zapalna i alergiczna LTB4 granulocytów wytw odczyn zapalny,LTC4,D4,E4 skurcz oskrzeli naczyń płucnych, przyciąganie granulocytów
CZYNNIKI WZROSTU
Insulinopodobne IGF Relaksyna		IGF-I rozrost chrząstek IGF-II działa na kości relaksyna rozluźnia więzadła miednicy przed porodem
Cytokiny i limfokiny wytw przez kom ukł siateczkowo-śródbłonkowego		IL-1 ↑wydz pł nerw przysad,↑PG ↑ciśn, , ↓łaknienie,↑krwinki gorączka (pirogen endogenny)IL-2 dojrz limfB,T IL-4-5-6-7 aktywacja limfocytów TNF czyn. martwicy nowotworów martwica guzów, gorączka, angiogeneza IFN interferon przeciwwirusowy, indukcja antygenów MHC II
Interleukina 3 IL-3		↑kom pluripotencjalnych pnia, BFU-E
Interleukina 7 IL-7		↑prolimfocyty B, T
Interleukina 12 IL-12		różnicownie Th
Czyn. wzrostu granulocytów i makrofagów CSF-GM		↑kom pluripotencjalnych pnia, BFU-E, CFU-G, CFU-Eos, CFU-M
Czyn. wzr. granulocytów CSF-G		↑neutrofile, fagocytoza
Czyn. wzr. makrofagów CSF-M		↑makrofagi, monocyty, fagocytoza
Erytropoetyna EPO		↑ BFU-E, CFU-E
Interleukina 8 IL-8		↑angiogeneza
Czyn nacz wzr śródbłonka VEGF		↑przepuszcz nacz, angiogeneza
Czyn wzr fibroblastów FGF		↑angiogeneza z mezodermy
Czyn płytkowy wzr śródbłonka		↑kom śródbłonka
Angiogenina		↑silnie angogeneza
Czynnik wzrostu nerwów NGF		wzrost i tworz odgałęzaień neuronu
Czynnik wzrostu naskórka EGF		↑mitozy ↓podziały kom nowotwor
Czynnik wzrostu jajników OGF

---