Scharakteryzuj wybrana sferę wychowania- wychowanie estetyczne
Wychowanie to świadomie organizowana działalność społeczna, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka. Zmiany te obejmują zarówno stronę poznawczo-instrumentalną, związaną z poznaniem rzeczywistości i umiejętnością oddziaływania na nią, jak i stronę aksjologiczną, która polega na kształtowaniu stosunku człowieka do świata i ludzi, jego przekonań i postaw, układu wartości i celu życia.
Szerzej pragnę zająć się omówieniem pojęcia jakim jest wychowanie estetyczne. Nazwę wprowadził Fryderyk Schiller na przełomie XVIII i XIX wieku. Wychowanie estetyczne przejawia się w dwojakim znaczeniu. W węższym to kształtowanie wrażliwości i kultury koniecznej do przeżywania, poznawania i oceny zjawisk estetycznych. Ogólnie rzecz ujmując chodzi tu o rozwinięcie wrażliwości u dzieci i młodzieży na piękno i kulturę, odnoszące się zarazem do świata natury jak i dokonań ludzkich. Natomiast w szerszym znaczeniu wychowanie estetyczne to kształcenie pełnej integralnej osobowości człowieka, nie tylko w sferze wrażliwości estetycznej, ale także innych sfer jak intelektualnej i moralno-społecznej. Także należy się skupić na rozwijaniu wyobraźni i pobudzeniu dyspozycji twórczych.
Celem płynącym z wychowania estetycznego jest zapewnienie dzieciom i młodzieży w miarę wysokiego poziomu kultury estetycznej, czyli przyswajanie wiedzy o pięknie oraz umiejętności w wyborze tego piękna oraz udziału w nim. Stosując to wychowanie mamy nadzieję, że uwrażliwimy naszego wychowanka na piękno i sztukę. W szerszym ujęciu celu tego wychowania chodzi nie tylko o umożliwienie przeżywania osobliwych uczuć i doznań związanych z poczuciem piękna, ale także o rozwój intelektualny(zwłaszcza z w wyniku zapoznania się z kulturowym dziedzictwem ludzkości), i rozwój moralno-społeczny. Taki wpływ sztuki może spowodować nacisk na poglądy i przekonania człowieka, jego przeżycia moralne i postawy wobec świata, ludzi i wartości, a nie tylko na wrażliwość wobec otaczającego nas piękna. Ostatnimi czasy częściej mówi się o wychowaniu estetycznym w jego szerszym znaczeniu. Mówi się, że jest to wychowanie przez sztukę. Warto mieć świadomość, że to wychowanie odnosi się do różnych działań artystycznych. Najczęściej wymienia się wśród nich wychowanie plastyczne, muzyczne, literackie, teatralne i filmowe.
Wychowanie estetyczne ma zasłużony udział w wielostronnym rozwoju człowieka. Jak już wcześniej wspominałam wpływa nie tylko na uwrażliwienie wychowanków na piękno i sztukę, ale także na rozwój intelektualny i moralno-społeczny. Sztuka w życiu człowieka pełni przeróżne funkcje. Między innymi funkcję poznawczą, kształcącą, terapeutyczną, społeczną, ludyczną, katartyczną, kompensacyjną, moralną, estetyczną i afirmatywną. Można powiedzieć, że sztuka jest kopalnia wiedzy o człowieku, jego otoczeniu oraz materialnym i duchowym dorobku ludzkości to określa właśnie funkcje poznawczą sztuki. Funkcja kształcąca sztuki to wzbogacanie wyobraźni, rozwijanie uzdolnień twórczych. Sztuka wpływa leczniczo na różnego rodzaju dolegliwości organizmu, to jej funkcja terapeutyczna. Integruje członków danej społeczności wokół wartości zawartych w dziełach artystycznych, mowa tu o funkcji społecznej sztuki. Funkcja ludyczna pozwala na godziwe i przyjemne spędzanie wolnego czasu łącznie z podejmowaniem działalności artystycznej. Kolejną jest katartyczna funkcja, która polega na odreagowaniu traumatycznych przeżyć. Funkcja kompensacyjna kompensuje braki odczuwane w codziennym życiu. Moralną cechą sztuki jest sprzyjanie rozwojowi moralnemu, dzięki uczulaniu na wartości moralne. Sztuka jest cennym źródłem przeżyć estetycznych. Funkcja afirmatywna sztuki domaga wyrażać się z uznaniem o ich twórcach.
Aby wychowanie estetyczne było skuteczne postawiono mu kilka wymagań. Po pierwsze ważne jest, żeby to wychowanie kształtowało postawy otwartego umysłu. Taka postawa umożliwia lepsze kształtowanie swojej przyszłości i przeżywania dnia dzisiejszego. Pozwala, także zdobywać i przeżywać nowe doświadczenia, związane z odkrywaniem własnego życia psychicznego, swego stosunku do samego siebie, świata i innych ludzi. Kolejną ważną kwestią jest, by wychowanie estetyczne stanowiło cenną inspirację dla własnej aktywności twórczej dzieci i młodzieży. We wczesnym dzieciństwie przejawiana jest na lekcjach plastyki, muzyki czy techniki. Później wraz z upływem czasu zanika. Zmienia się sposób nauczania. Ogranicza się do mówienie o sztuce, zamiast jej realizowania. Nie chodzi tu jednak o rozwijanie uzdolnień o walorach całkowicie artystycznych, ale o możliwość stworzenia czegoś własnego. Kolejnym wymaganiem jest, aby wychowanie estetyczne dopomagało poszerzeniu i wzbogaceniu wiedzy o dorobku kulturowym pokoleń. Wiedza taka pozwala na istotną niekiedy zmianę sposobu widzenia otaczającej rzeczywistości. Ubogaca obraz świata i ludzi , ułatwia znalezienie w nich piękna i dobra. Kolejnym bardzo ważnym punktem jest dostępność dzieł sztuki. Chodzi tu o udostępnienie dzieciom i młodzieży dzieł sztuki i umożliwienie przejawiania przez nich własnej aktywności twórczej, które będą sprzyjać stymulowaniu różnych ich przeżyć. Dzięki nim człowiek ma stawać się wewnętrznie bogatszy, bardziej wrażliwy na piękno i sztukę.
Bardzo waż na rolę w tym wychowaniu pełni nauczyciel. Jego zadaniem jest przede wszystkim udostępnienie wychowankom różnych dokonań artystycznych oraz zapewnienie im częstych kontaktów z naturalnym pięknem przyrody. Nie może ukrywać wzruszeń, które powoduje na nim sztuka i jej piękno. Wiele korzyści w wychowaniu estetycznym przynoszą środki masowego przekazu. Nauczyciel często korzysta z ich pomocy, przy realizacji programów szkolnych.
Jak każde inne wychowanie nie zawsze przynosi spodziewane skutki. Zależy to oczywiście od spełnienia choć kilku wymagań, o których już wspominałam.
Bibliografia:
1. Wincenty Okoń „Słownik Pedagogiczny”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984r.
2.Mieczysław Łobocki „Teoria wychowania w zarysie” , Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2003r.