SURDOPEDAGOGIKA- PEDAGOGIKA NIESŁYSZĄCYCH I NIEDOSŁYSZĄCYCH
SURDOPEDAGOGIKA- jest działem pedagogiki specjalnej, zajmującym się teorią i praktyką kształcenia osób z wadą słuchu, a więc osób niesłyszących (głuchych) i słabo słyszących (niedosłyszących, z resztkami słuchu).
Surdopedagogika opracowuje teoretyczne podstawy postępowania rewalidacyjnego(naprawczego) w stosunku do tych osób, poszukuje skutecznych form opieki, metod i technik pracy rewalidacyjnej.
CELE SURDOPEDAGOGIKI( działań rewalidacyjnych):
- przywracanie sprawności uszkodzonego zmysłu słuchu drogą odpowiednich ćwiczeń bądź pobudzenie nerwu słuchowego i centralnego układu nerwowego, przez np. zastosowanie wszczepu ślimakowego.
- przywracanie sprawności psychicznej przez usprawnianie procesów poznawczych, (zaburzonych wskutek ograniczenia percepcji bodźców słuchowych).
4. CEL PRACY SURDOPEDAGOGA- przygotowanie osób z wadą słuchu do funkcjonowania w warunkach życiowo zmienionych wskutek istniejącej wady i do możliwie samodzielnego życia. Dla uzyskania max. Wyników nauczania współpracują z wychowawcami, rodzicami, psychologiem, logopedą.
5. RODZAJE SURDOPEDAGOGIKI:
a). Ze względu na czas wystąpienia wady:
* preingwalna- gdy uszkodzenie wystąpiło przed okresem nabycia mowy ustnej
* interlingwalna- gdzie dziecko zaczęło uczyć się mowy, ale nie opanowało jeszcze całego systemu symboli słownych
* postlingwalna- gdy uszkodzenie słuchu nastąpiło po opanowaniu mowy( osoby ogłuchłe)
b). Ze względu na stopień uszkodzenia:
* niesłyszące- głuche- osoby ze znaczną wadą słuchu, która uniemożliwia odbieranie mowy za pomocą słuchu. Niesłyszący odbiera informacje głównie drogą wzrokową. Pomocą są aparaty słuchowe.
* niedosłyszące, słabo słyszące- osoby, u których wada słuchu ogranicza odbiór mowy droga słuchową. Odbiór inf.słownej jest pełniejszy przy zastosowaniu aparatu słuchowego.
Słabo słyszący mogą opanować mowę ustną poprzez słuch. Wada ta nie uniemożliwia korzystania ze słuchu w nauce, pracy i zabawie; ogranicza jednak i zniekształca odbieraną mowę ustną, (pewne trudności w kontaktach słownych, korzystania z radia)
c). Ze względu na dodatkowe (sprzężone) uszkodzenia:
* osoby z wadą słuchu i upośledzeniem umysłowym,
* z wadą słuchu i kalectwem narządu ruchu
d). Ze względu na miejsce uszkodzenia określa się tę część analizatora słuchowego, która uległa uszkodzeniu lub zniszczeniu:
* zaburzenia słuchu obwodowego( przewodzeniowe, odbiorcze, mieszane) i centralne
e). Ze względu na czas występowania przyczyny powodująca wadę słuchu:
* osoby z wadą wrodzoną i nabytą
6. ETIOLOGIA WADY SŁUCHU:
Wadę wrodzoną mogą powodować czynniki genetyczne (wada dziedziczona) lub te, które zadziałają na dziecko w okresie życia płodowego bądź w czasie porodu (dzieci z ryzyka okołoporodowego).
7. METODY POROZUMIEWANIA SIĘ:
Metoda migowa- ideograficzna- tworzyła się od początków opieki nad głuchymi. Polega na porozumiewaniu się głuchych z głuchymi, przy pomocy umownych znaków migowych, określających dane pojęcie. Jej cechą jest specyficzna struktura gramatyczna bez zakończeń fleksyjnych współcześnie te końcówki są uzupełniane znakami daktylograficznymi.
Daktylografia- mowa palcowa. To forma porozumiewania się, oparta na odpowiednich układach palców jednej lub obydwu dłoni. Każdej literze lub liczbie odpowiada określony znak daktylograficzny. Daktylografia przestrzega reguł gramatycznych.
Fonogesty- są to umowne ruchy jednej lub drugiej dłoni, wykonywane na wysokości twarzy osoby mówiącej. Fonogesty uzupełniają niewidoczne ruchy artykulacyjne; pomagają w mówieniu i odczytywaniu mowy z ust nadawcy.
Mowa kombinowana- stosowanie w procesie porozumiewania się mowy ustnej w formie graficznej lub dźwiękowej, alfabetu palcowego i znaków migowych.
Metoda totalnej komunikacji- uwzględnia wszystkie drogi porozumiewania się, a więc drogę migową, daktylografię, mowę ustną.
Metoda ustna- oralna- wykorzystuje różne drogi kontaktu z uczniem do opanowania przez niego mowy ustnej.
2 formy tej metody:
* metoda matczyna- słowna: metoda całościowego uczenia mowy ustnej oparta na podstawach fonetyczno- psychologicznych; zaleca się od najwcześniejszego dzieciństwa porozumiewać się z dzieckiem mową ustną. Kształcenie mowy opiera się na wykorzystaniu odczuć słuchowych, dotykowych, wzrokowych, związanych z percepcją dźwięków. Dziecko ma nie tylko „słuchać” swojej mowy, ale i „widzieć” i „czuć”.
* metoda audytywno- werbalna( słuchowo- ustna): w procesie kształcenia mowy ustnej wykorzystuje się głównie drogę słuchową( + aparaty słuchowe, ale niekoniecznie). Rewalidacja opiera się na wczesnym wychowaniu słuchowym i treningu słuchowym, wykorzystuje się maksymalnie posiadane przez dziecko resztki słuchu, a także mowę w jej formie graficznej i dźwiękowej.
8. „METODY I ZASADY” W PROCESIE PRAKTYKI REWALIDACYJNEJ:
Profilaktyka- zapobieganie występowaniu i pogłębianiu się wady słuchu i jej skutków
Kompensacja- rozwijanie i wykorzystywanie innych zmysłów, np. wzroku, dotyku.
Korektura- wykorzystywanie różnych urządzeń technicznych, ułatwiających odbiór świata dźwięków.
Usprawnianie- wychowanie i trening słuchowy, uwrażliwienie istniejących resztek słuchu
Dynamizowanie wewnętrzne jednostki- budzenie wiary we własne siły i możliwości
9. WPŁYW NA ROZWÓJ:
Wykorzystywanie elektroakustyki i techniki
Konstruowane są coraz doskonalsze audiometry do mierzenia ubytku słuchu, które wykrywają nawet niewielką wrażliwość ucha na dźwięki i pozwalają na zmianę poglądów na zasięg głuchoty i możliwości przywracania wrażliwości słuchowej.
Powstają coraz precyzyjniejsze aparaty wzmacniające dźwięki.
Powstają lepsze aparaty kompensujące niedobory słuchu przez przetwarzanie bodźców akustycznych na inne doznania(np. wzrokowe, wibracyjne).
10. INSTYTUCJE OPIEKI I KSZTAŁCENIA OSÓB Z WADĄ SLUCHU:
Poradnie Rehabilitacyjne dla Dzieci i Młodzieży z Wadą Słuchu
Specjalistyczne Ośrodki Diagnozy i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży z Wadą Słuchu Polskiego Związku Głuchych
Specjalne Ośrodki Szkolno- Wychowawcze( przedszkola specjalne,, szkoły pods., zawodowe, internaty…)
POJĘCIE GŁUCHOTY:
Terminem „głusi”, a współcześnie „niesłyszący” określa się ludzi, którzy od urodzenia byli pozbawieni słuchu lub utracili go w ciągu życia.
„głuchotę” można podzielić zależnie od przyczyn ją powodujących, np. głuchota dziedziczna, wrodzona, nabyta w czasie porodu i nabyta już po urodzeniu
podział w zależności od stopnia utraty słuchu:
* głuchota całkowita- stan zupełnego braku czynności analizatora słuchowego; całkowity brak percepcji dźwięków, tzw.głuchota totalna- jest to stan bardzo rzadki.
* głuchota częściowa- charakteryzuje się słyszeniem obniżonym w różnym stopniu; występują tutaj 2grupy upośledzonych: głusi z resztkami słuchu i niedosłyszący.
Głuchota wpływa jednak niekorzystnie na funkcjonowanie umysłowe nazywane przez różnych badaczy inteligencją abstrakcyjną