Zestaw 4
Omów 4 interpretacje formuły „człowiek - istota społeczna” ze szczególnym uwzględnieniem 4.
Pierwsza interpretacja formuły „człowiek istota społeczna” akcentuje rosnącą rolę czynników kulturowych w tworzeniu istoty człowieka. Kieruje ona uwagę ku relacji między kulturą a biologiczną naturą człowieka. Mieszczą się tu taki zagadnienia jak: kulturowe uwarunkowania cech, potrzeb, procesów biologicznych człowieka, społeczno kulturowe uwarunkowania, i skutki technicznej ingerencji biologizm człowieka. Druga interpretacja akcentuje że człowiek jest istotą wspólnotową, co oznacza, że nie mógłby rozwijać swych cech gatunkowych poza wspólnotą. W tej interpretacji centralnym zagadnieniem jest więź społeczna. Trzecia interpretacja tej formuły wskazuje na to, że jednostka jest wytworem społeczeństwa, w którym żyje. Analiza człowieka jako wytworu społeczeństwa, koncentruje się na skutecznych mechanizmach oddziaływania i nacisku tegoż społeczeństwa, co w rezultacie prowadzi do akceptacji przez jednostkę stawianych jej wymogów; adresowanych do niej oczekiwań społecznych. Wytworem społecznym są nie tylko konformiści, ale też reformatorzy, rewolucjoniści anarchiści i eskapiści. Drugim problemem w analizie człowieka jako wytworu społeczeństwa jest kontrola społeczna. Czwarta interpretacja analizuje rolę jednostki jako aktywnego świadomego i współtwórcę społeczeństwa. Świadome i aktywne zaangażowanie jednostki w kształtowanie społeczeństwa jest zjawiskiem stosunkowo nowym wiążącym się z rozwojem demokracji. Świadome uczestnictwo we współtworzeniu społeczeństw to nie tylko uczestnictwo jednostki w demokratycznych strukturach społeczeństwa ale także w tworzeniu wizji społeczeństwa pożądanego oraz powoływaniu do życia ruchów społecznych, które stawiają sobie za cel urzeczywistnienie tych wizji. To świadome współtworzenie przez jednostkę społeczeństwa oznacza w praktyce gotowość uwzględnienia różnych ograniczeń. Takie rozumienie roli człowieka jako współtwórcy społeczeństwa należy odróżnić od nieuświadomionego lub tylko częściowo uświadomionego wpływu jednostki na kształt społeczeństwa którym żyje.
Co to znaczy „człowiek-wytwór społeczeństwa”?
Formuła ta rozpatruje jednostkę jako wytwór społeczeństwa. W centrum uwagi znajduje się tu zagadnienie skuteczności mechanizmów wpływu i nacisku społeczeństwa na człowieka, co prowadzi do zaakceptowania przez niego społecznych oczekiwań. Pewną odmianę tego stanowiska naukowego reprezentuje jeden z kierunków antropologii kulturowej. Kulturyści uważają że osobowość człowieka stanowi odwzorowanie cech kulturowych społeczeństwa w którym żyje. W skrystalizowaniu tego kierunku znaczącą rolę odegrały popularne teorie psychologiczne i freudyzmu, behawioryzmu, teoria uczenia się. Kulturyści głosili izomorfizm osobowości i kultury, oznaczający relacje strukturalnej opowiedniości pomiędzy nimi, przy czym osobowość jest odwzajemnieniem kultury.
Co to jest kontrola społeczna? Przedstaw model funkcjonowania systemu kontroli społecznej-omów na konkretnym przykładzie.
Do socjologii pojęcie to wprowadził E. A. Ross. Kontrola społeczna to system sposobów wyrażania uznania, wyróżniania, nagród, dzięki któremu doprowadza do zachowania jednostki i podgrup, do zgodności z przyjętymi wzorami działania, do respektowania kryteriów wartości. Kontrola społeczna to również szereg miar, sugestii, sposobów przekonywania, nakazów, zakazów, system perswazji i nacisku, sankcji aż do przymusu fizycznego włącznie. Model funkcjonowania systemu kontroli społecznej.
WARTOŚĆ
NORMY
-sposoby wdrażania
-zakazy
-zalecenia, nakazy
-rodzaje stosowanych uzasadnień
SANKCJE
-pozytywne
-negatywne
MECHANIZM STOSOWANIA I EGZEKWOWOANIA SANKCJI
Przykład:
Drużyna sportowa. WARTOŚCI: kondycja, zdrowie, osiągnięcia sportowe, zasady fair play; NORMY: treningi, przestrzeganie diety, zdrowego trybu życia, nie stosowanie środków dopingujących, zdrowa rywalizacja; SPOSOBY WDRAŻANIA: obowiązkowe treningi, kontrole antydopingowe; RODZAJ STOSOWANYCH UZASADNIEŃ: trening pozwala podnosić swoje zdolności sportowe, środki dopingujące mają zły wpływ na zdrowie; ZALECENIA: treningi, dieta, współpraca, zdrowa rywalizacja; ZAKAZY: zakaz używania środków dopingujących, wykonywanie poleceń trenera; SANKCJE POZYTYWNE: nagrody sportowe, pochwały, zdrowy tryb życia(zdrowy organizm); SANKCJE NEGATYWNE: upomnienia trenera, dyskwalifikacja, chory organizm, wykluczenie z klubu sportowego. MECHANIZM STOSOWANIA I EGZEKWOWOANIA SANKCJI: -komisja antydopingowa wykrywa zawodników którzy stosują doping; -związki sportowe i sponsorzy nagradzają sportowców.
4 znaczenia terminu „instytucja społeczna”.
Socjologiczna koncepcja instytucji społecznej jest odmienna od potocznego rozumienia, w którym jest ona utożsamiana z jakimś urzędem, czy z placówką sformalizowaną. W socjologii pojęcie to występuje w kilku znaczeniach. Oto jak klasyfikuje je Jan Szczepański: a)instytucja jako grupa osób powołanych do załatwienia spraw doniosłych dla całej zbiorowości, a więc jest to grupa ludzi wykonujących funkcje publiczne- np. parlament studencki, dziekanat na danym wydziale; b)instytucja jako forma organizacyjna zespołu czynności wykonywanych przez wybranych członków grupy w imieniu całości; a więc nie grupa członków parlamentu studenckiego jest w tym znaczeniu instytucją społeczną, lecz jej organizacja, zapewnienie uprawnienia i możliwości działania. c)instytucja jako zespół urządzeń materialnych i środków działania, które umożliwiają wybranym członkom grupy wykonywanie funkcji publicznych, dla zaspokojenia potrzeb członków grupy i regulowania czynności całej grupy. d)instytucja jako role społeczne niektórych członków grupy- rola o szczególnym znaczeniu dla funkcjonowania całości tejże grupy- np. rola przedstawiciela jakiejś partii politycznej w Sejmie.