Na czym polega błąd pominięcia informacji w toku poznawania innych?
Istnieją 2 zbiory danych o poznawanym człowieku: dane rzeczywiste i dane z których korzysta osoba poznająca, pokrywają się jedynie częściowo. Dane rzeczywiste a nie wykorzystywane to domena błędów pominięcia informacji.
Na czym polega błąd nadużycia w toku poznawania innych?
Dane wykorzystywane przez poznającego, ale nierzeczywiste to domena błędów nadużycia.
Co to jest schemat?
Pojedynczy schemat jest umysłową reprezentacja jakiegoś fragmentu świata. Jest to reprezentacja ogólna, wyabstrahowana z konkretnych, specyficznych obiektów, których dotyczy. Nie jest w nim natomiast reprezentowana dokładna wiedza o wszystkich zdarzeniach czy obiektach spełniających schemat.
Opisz 3 klasy schematów: schematy typów osób (np.genialny uczony, teściowa), schematy sekwencji zdarzeń (pranie, jedzenie obiadu, kąpiel wieczorna, egzamin), schematy cech (męskość, kobiecość, macierzyńskość, dwulicowość).
Schematy typów osób- są to stereotypy, uogólnione, obrazy grup ludzi, grup wyodrębnionych na podstawie charakterystycznej cechy,
Schematy sekwencji zdarzeń- również działań i ich sekwencji nazywane skryptami. Skrypty reprezentują nie tylko ciąg zdarzeń ale i również ich porządek czasowy (np. egzamin składa się z zadawania pytań, wysłuchiwania, stawiania ocen i to właśnie w tej kolejności)
Schematy cech- uczciwość, inteligencja itd. Ich uściśleniami są przede wszystkim ludzkie zachowania wyrażające owe cechy
Co to jest prototyp ?
Pojedynczy, idealny bądź rzeczywisty egzemplarz najlepiej spełniający dany schemat.
Podaj prototypy dla wybranych schematów należących do poszczególnych ich klas (schematy osób, zdarzeń, cech).
Prototypem uczonego jest Einstein- genialny, długowłosy. Prototypem schematu- matka bywa często wspomnienie własnej matki, prototypem męskości może być zespół cech: Wojewódzkiego, Żebrowskiego i Karolaka ;p
Zasada prototypowości jako uniwersalna zasada budowy i funkcjonowania schematów.
Zgodnie z nią rdzeniem znaczeniowym każdego schematu jest jego prototyp.
Badania Ascha (1946) nad przypisywaniem nowych cech na podstawie cech już znanych (ekstrapolacja) - opisz, wyjaśnij wyniki.
Asch prosił ochotników, którzy zgłosili się do jego eksperymentu, aby jak najdokładniej przyjrzeli się trzem liniom (A, B, C) i zadecydowali, do której z nich najbardziej podobny jest odcinek X narysowany obok. W rzeczywistości odcinki X i C były tej samej długości, a badani nie mieli co do tego żadnych wątpliwości, jeśli siedzieli sami przed ekranem. W takich warunkach 98% badanych udzielała odpowiedzi: "X jest najbardziej podobny do C".Odpowiedzi badanych dramatycznie zmieniały się, gdy badanie przeprowadzane było grupowo. Asch podstawiał 7 osób, które w przekonaniu rzeczywistej osoby badanej były także ochotnikami, choć naprawdę byli to wynajęci przez Ascha aktorzy. W pierwszych dwóch próbach (z innymi kartami niż ta przedstawiona na rysunku) aktorzy mieli udzielać prawidłowej odpowiedzi. W trzeciej próbie mieli natomiast mówić: "X jest najbardziej podobne do A". W takich warunkach ok. 2/3 rzeczywistych osób badanych (a niekiedy nawet 3/4 w zależności od innych czynników) przynajmniej raz zmieniała zdanie i również twierdziła, że "X jest podobne do A" (badani przechodzili "próby spostrzegania" w grupie kilkakrotnie).Interpretacja wyników Psychologów (włącznie z samym Aschem) zaskoczyły tak duże procenty osób podporządkowujących się zdaniu grupy, przy nieobecności wyraźnego nacisku grupowego. Badani mieli bowiem wiele powodów, dla których nie powinni podporządkowywać się zdaniu grupy:
Odcinki nie były równe, co do czego nikt z badanych nie miał wątpliwości.
Badani zgłaszali się na ochotnika do eksperymentu, którego rzekomym celem było "sprawdzenie dokładności spostrzegania". Brali pieniądze za uczestniczenie w eksperymencie. W związku z tym powinno im zależeć na tym, aby eksperymentator dostał rzetelne dane ("czego nie robi się dla nauki!")
Badani nigdy wcześniej nie widzieli innych uczestników grupy.
Było bardzo mało prawdopodobne, aby w przyszłości ponownie spotkali się w tej "przypadkowo" stworzonej grupie.
Mimo to badani zmieniali swoje zdanie i kłamali, mówiąc to co inni członkowie grupy. Asch zinterpretował ten wynik jako objaw uległości wobec większości - konformizmu - motywowanego lękiem przed odrzuceniem przez grupę oraz pragnienia bycia akceptowanym przez członków grupy. Jest to główny motyw tak zwanego konformizmu normatywnego. Taki konformizm polega na skłonności do podporządkowywania się niepisanym normom obowiązującym w danej grupie w obawie przed byciem wykluczonym z niej.
UTO - co to jest?
Wnioskowanie na podstawie jednych cech o innych jest możliwe głównie dzięki temu, że obserwator ma pewne ogólniejsze przekonania o związkach cech i ich współzmienności. System takich przekonań nazwany jest ukrytą teorią osobowości.
Czemu służą UTO ?
Uto badane są empirycznie jako systemy związków miedzy cechami m.in. za pomocą skalowania wielowymiarowego. Dane o współwystępowaniu wszystkich cech dostarczają przestrzennej reprezentacji UTO swoistej ”mapy” obrazującej relacje pomiedzy poszczególnymi cechami. Punkty odpowiadają cechom a dystanse pomiedzy nimi stopień funkcjonalnego podobieństwa owych cech.
Które cechy stanowią szczególnie silną podstawę do wnioskowania o dalszych cechach spostrzeganej osoby?
Badania gdzie grupa osób opisywała ludzi za pomocą 60 cech. Wymiary uzyskane mają charakter oceniający: pierwszy związany jest z dobrocią funkcjonowania intelektualnego, drugi- funkcjonowania społecznego.
Para cech: ciepły-chłodny wywarła duży wpływ na wnioskowanie o inych cechach w kontekście Aschowskiej sekwencji: inteligentny- zręczny- pracowity- stanowczy- praktyczny-ostrożny. Stało się tak bo to była jedyna cecha świadcząca o dobrym(złym) funkcjonowaniu społecznym w kontekście cech związanych jedynie z funkcjonowaniem intelektualnym.
Cechy dotyczące „dobroci” funkcjonowania intelektualnego i społecznego - cechy o dużym ładunku społecznego wartościowania.
M.P. Zann i D.L. Hamilton wykazali ze cecha silnie świadcząca o funk społecznym w kontekście samych cech związanych z funkcjonowaniem intelektualnym stanowi mocniejszą podstawę do wnioskowania o dalszych cechach funkcjonowania społecznego niż intelektualnego, a odwrotnie sprawa się ma z pojedynczą cechą „intelektualną” w kontekście cech „społecznych”.
Niebezpieczeństwa wynikające z posługiwania się UTO w kontaktach z innymi.
Samospełniające się proroctwa - wyjaśnij (zamienianie pseudodanych w dane rzeczywiste).
Wydaje nam się że na ogół skłonni jesteśmy przeceniać częstość i udział procesów reproduktywnych w kształtowaniu naszych sądów. Nie doceniamy udziału procesów naszej własnej interpretacji danych i wnioskowania, procesów doprowadzających do tego, ze w dobrej wierze traktujemy wytwory naszego własnego umysłu jako obiektywne fakty. O zjawisko jest tym częstsze, ze w nasze czynności poznawcze i kontakty z innymi ludźmi wbudowana jest silna tendencja do zamieniania pseudodanych w dane rzeczywiste.
Badania Rosenthal'a i Jacobsona (1968) nad samospełniającymi się proroctwami.
W 1968 roku Robert Rosenthal i Lenore Jacobson przeprowadzili badania w szkole podstawowej zmierzające do ustalenia, w jakim stopniu oczekiwania nauczycieli wpływają na wyniki uzyskiwane przez uczniów. Naukowcy podsunęli nauczycielom listę uczniów, twierdząc, że według ich testów te osoby są najbardziej inteligentne. Pomimo tego, że lista z nazwiskami została stworzona zupełnie przypadkowo, nauczyciele uwierzyli w jej wiarygodność i spodziewali się od uczniów adekwatnych ocen. Okazało się, że postawa nauczycieli była kluczowa dla wyników uczniów. Dzieci, od których spodziewano się lepszych ocen, faktycznie osiągały wyniki lepsze od pozostałych. Takie zachowanie zyskało nazwę samospełniającego się proroctwa. Oznacza ono, że ludzie w pewnym stopniu dostosowują się do naszych oczekiwań i przewidywań. Spodziewając się dobrych ocen, nauczyciele motywowali swoich uczniów do cięższej pracy
Co nasila szanse samospełnienia się proroctw obserwatora (przewaga nad obserwowanym i treść proroctwa, oczekiwania negatywnych stanów rzeczy)?
Czynnikiem nasilającym szansę samospełnienia się proroctw obserwatora jest jego przewaga nad człowiekiem obserwowanym w możliwościach definiowania obowiązującego znaczenia sytuacji i w zakresie wpływu na przebieg zachowań partnera. Innym istotnym czynnikiem jest treść proroctwa- niektóre oczekiwania są niemalże nieobalane, ponieważ dotyczą takich aspektów zachowania, jakie są trudno obserwowalne bądź z natury dwuznaczne, tak że decyzja o ich pojawieniu się jest uzależniona głównie od dokonywanej przez obserwatora interpretacji.
Samospełniające się proroctwa SA wreszcie bardziej prawdopodobne w odniesieniu do oczekiwań negatywnych niż pozytywnych. Zwykle w kontaktach społecznych bardziej zależy nam na uniknięciu zagrożeń niż na uzyskaniu korzyści.