Miejsce i rola Polski w NATO
1992 rok - USA Bill Clinton, Rosja jako priorytet, kwestia poszerzenia NATO na drugi plan, najsilniejsze poparcie rozszerzenia z Niemiec,
1993 rok USA - propozycja programu Partnerstwo dla Pokoju -PdP (krok na drodze do rozszerzenia, dalej idący niż NACC - Północnoatlantycka Rada Współpracy), II 1994 roku Polska przystępuje do PdP,
XII 1994 rok początek prac nad Studium o rozszerzeniu NATO, po spełnieniu określonych kryteriów np. aktywność w NACC i PdP, demokratyczna kontrola nad armią, przestrzeganie praw człowieka, gospodarka wolnorynkowa itp.
1996 - 1997 przyspieszenie procesu, bo zwrot w polityce USA i ustępstwa wobec Rosji np. utworzenia Rady Rosja - NATO, nierozmieszczanie w nowych państwach broni atomowej itp.,
VII 1997 rok Madryt, decyzja o przyjęciu Polski, Czech i Węgier (zaproszenie do członkostwa), po negocjacjach przyjęcie
12 III 1999 roku.
Najważniejsze z zobowiązań Polski związanych z obecnością w NATO dotyczą:
Uzyskania w myśl artykułu 5 Traktatu Waszyngtońskiego warunkowej pomocy wojskowej na wypadek agresji, jeśli w wyniku przeprowadzonej konsultacji między jego stronami zostanie ona uznana za konieczną przy jednoczesnej wzajemności ze strony Polski.
Obsadzenie stanowisk w strukturach politycznych i wojskowych NATO, stosownych do rangi i polskiego znaczenia w organizacji.
Gotowość do przyjęcia elementów infrastruktury Sojuszu. Odpowiednio na terenie Polski ulokowano Centrum Szkolenia Sił Połączonych (JFTC), a od 2004 roku dowództwo Wielonarodowego Korpusu Północ - Wschód w Szczecinie zostało asygnowane do NATO, co pozwoliło na wejście w 2005 roku w struktury Głównych Sił Obronnych NATO.
Długofalowych działań na rzecz dostosowania się Sił Zbrojnych RP do standardów obowiązujących NATO, co oznaczało wydatkowanie ogromnych środków finansowych które MON oszacowało na lata 1998 - 2012 na ok. 10,2 mld $ (szczególny nacisk na interoperacyjność)
Konieczności własnego wkładu wojskowego i ponoszenia jego kosztów związanych z zaangażowaniem się Polski w podejmowane w ramach NATO operacji zbrojnych i stabilizacyjnych.
Współtworzenia Sił Odpowiedzi NATO (NRF), do których od 2002 roku Polska wydziela określone jednostki będące w tym czasie do pełnej dyspozycji NATO.
Miejsce o rola Polski w UE (aspekty bezpieczeństwa)
Polska stała się 1 maja 2004 roku członkiem UE.
Po podpisaniu 16 kwietnia 2003 roku traktatu akcesyjnego i jego ratyfikacji przez 15 państw
członkowskich i 10 krajów kandydackich (w referendum w Polsce, które odbyło się 7 i 8 czerwca
2003 roku za przystąpieniem do UE głosowało 77%, a przeciw 23% przy frekwencji 59%).
Polska stanęła wobec szeregu wyzwań związanych z członkostwem w UE:
poparcie przez Polskę w tzw. liście 8 z 30 stycznia 2003 roku interwencji USA w Iraku, wbrew stanowisku wielu państw UE co sprzyjało podziałowi i kryzysowi w łonie państw członkowskich UE, zwłaszcza w dziedzinie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa UE i współpracy transatlantyckiej,
zobowiązania wynikające z tzw. Deklaracji Petersberskiej, przyjętej przez Radę Ministrów UZE 19 czerwca 1992 roku. Zgodnie z nią, państwa członkowskie przyjęły na siebie gotowość wystawienia i wykorzystania jednostek wojskowych m.in. do zadań humanitarnych i ratowniczych, przeprowadzania operacji pokojowych, opanowywania sytuacji kryzysowych przy użyciu jednostek bojowych oraz obrony terytorium Wspólnoty w ramach NATO,
Konieczność podkreślenia znaczenia, jakie przykładała Polska do Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (CFSP Common Foreign and Security Policy) i chęci umacniania jej struktur,
Zaangażowanie w tworzenie tzw. Grup Bojowych UE. Zgodnie z decyzjami Ministrów Obrony państw UE z XI 2004 roku zdecydowano o stworzeniu wielonarodowych oddziałów wojskowych zdolnych do działań w rejonie operacji w ciągu 15 dni od podjęcia decyzji o ich wysłaniu na prośbę ONZ (1500 żołnierzy). Polska zobowiązała się do utworzenia jednej z nich.
Wprowadzenia swojej koncepcji polityki wschodniej jako wytycznej dla polityki UE,
Wprowadzenia solidarności energetycznej, jako gwarancji bezpieczeństwa energetycznego państw członkowskich,
Wykorzystania środków z budżetu UE przyznanych Polsce.
Miejsce i rola Polski w OBWE
KBWE instytucją, w której Polska uczestniczyła przed 1989 rokiem, stąd jej znaczenie dla polityki bezpieczeństwa.
Polska była jednym z głównych inicjatorów procesu KBWE, wyrażała gotowość działań na rzecz rozwoju demokracji,
zapobiegania konfliktom, utrwalenia korzystnego ładu wojskowego i przebudowy systemu bezpieczeństwa w Europie
po zakończeniu zimnej wojny.
Stąd aktywność w procesie instytucjonalizacji, umieszczenie w W-wie w 1992 roku Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka, uczestnictwo w mechanizmie politycznym, ludzkim, wojskowym i mechanizmie antykryzysowym (przykład - wkład w CFE, propozycja utworzenia sił pokojowych KBWE). W ramach OBWE - tworzenie tzw. miękkich gwarancji bezpieczeństwa w Europie, 1998 rok Polska przewodniczy OBWE.
Znaczenie porozumień o współpracy dwustronnej:
- Relacje ze Stanami Zjednoczonymi
Proamerykańska postawa polskich elit politycznych na początku w latach 90 - tych XX wieku i na początku XXI w., dążenie do umocnienia pozycji USA w ramach NATO oraz utrwalenia ich obecności w Europie. USA jako gwarant bezpieczeństwa i państwo decydujące o przyjęciu do NATO.
Najdalej idącą konsekwencją dla Polski było w tym zakresie poparcie przez rząd SLD/PSL/UP listu „8” państw europejskich z lutego 2003 r., wyrażającego poparcie dla interwencji zbrojnej USA przeciwko Irakowi oraz udział w niej, mimo, że nie miała mandatu RB ONZ. Po zmianach politycznych 2005 r. rząd PiS/LPR i Samoobrony podtrzymał powyższą decyzję i zapowiedział wysłanie kontyngentu w ramach misji ISAF do Afganistanu.
Rząd PO-PSL podjął próbę silniejszego zaakcentowania roli Europy w polityce bezpieczeństwa Polski. Wycofał PKW Irak, jak i prowadził (przynajmniej propagandowo) twarde negocjacje z USA w sprawie „tarczy antyrakietowej”.
Rozmieszczenie w Polsce jednej z trzech baz wyrzutni antyrakietowych jako integralnej części amerykańskiego systemu obrony przed rakietami balistycznymi - faktyczna dyskusja od 2006 roku.
Koncepcja:
System ma być skierowany wyprzedzająco przeciwko zagrożeniu ze strony tzw. państw zbójeckich, gdyż nie posiadają one do tej pory rakiet dalekiego zasięgu. Oczekiwania Polski na dostarczenia przez USA rakiet Patriot, lub nowocześniejszych systemów antyrakietowych / przeciwlotniczych. Pozytywna decyzja Polski zwiąże ją strategicznie na dziesięciolecia z USA. Zgodnie z celem, jakim jest strategiczne partnerstwo z USA - (silnie akcentowany w czasie rządów SLD - w związku z Irakiem), jak i PiS.
Ostatecznie decyzją rządu PO/PSL 20 sierpnia 2008 roku doszło do podpisania:
Umowy w sprawie rozmieszczenia na terytorium RP rakiet antybalistycznych
Deklaracji w sprawie współpracy strategicznej
Baza miała zostać wybudowana w miejscowości Słupsk-Redzikowo, ale 17 IX 2009 r.
Amerykanie ogłosili rezygnację z tej koncepcji i zapowiedzieli nową, także z możliwym
udziałem Polski.
Rola i znaczenie relacji z Niemcami
Polska i Niemcy sojusznikami w ramach NATO, przykład na współdziałanie wojskowe - Wielonarodowy Korpus Północ-Wschód powstały w 1999 roku (wrzesień), w którego skład wchodzą jednostki polskie, niemieckie i duńskie;
Problemy w relacjach związane z innymi niż militarne aspektami bezpieczeństwa, szczególnie energetyką
Zaszłości historyczne nadal rzutują na relacje, szczególnie problem potencjalnych roszczeń Niemców wobec ziem i nieruchomości na tzw. ziemiach odzyskanych,
Różne stanowiska wobec problemów bezpieczeństwa międzynarodowego, widoczne na przykładzie Iraku, stosunku wobec Rosji czy integracji z Unią wschodnich sąsiadów Polski.
Rola i znaczenie relacji z Rosją
Zaszłości historyczne rzutują na relacje obu państw, zarówno z jednej jak i z drugiej strony, problem np. 17 IX 1939 r, Katynia, czy jeńców rosyjskich po wojnie 1920,
Przekreślanie imperialnych zakusów Rosji i działania na rzecz potwierdzenia, że Polska nigdy nie będzie już w jej strefie wpływów,
Aktywna polityka wschodnia Polski polegająca na popieraniu zmian demokratycznych, aspiracji do integracji z zachodem itp., stąd niezadowolenie Rosji z np. wsparcia pomarańczowej rewolucji czy rewolucji róż,
Problemy energetyczne, bowiem Rosja głownym dostawcą gazu i stąd jej pozycja i możliwości wykorzystania ich jako narzędzia polityki. Z tego wynika spór o Gazociąg Północny i działania Polski na rzecz solidarności energetycznej Unii czy dywersyfikacji dostaw surowców,
Problem Obwodu Kalingradzkiego, rosyjskiej enklawy między państwami Unii, wyzwań z tego wynikających np. jeśli chodzi o ruch osobowy czy żeglugę, a także aspekty militarne,
Problemy bezpieczeństwa np. „tarcza antyrakietowa”.