Skarb w łupince - orzech włoski w medycynie i codziennej pielęgnacji

Autor:Dr n. farm. Przemysław Rokicki

Polska nazwa „orzech włoski” sugeruje na pochodzenie gatunku z południa Europy. W naukowej nazwie Juglans regia, człon juglans wywodzi się z łaciny jovis glans ("orzech Jowisza"), a regia oznacza - królewski.

 

Właściwości lecznicze orzecha włoskiego znane były w starożytności. W Polsce orzech włoski zaczęto sadzić od XII wieku. Odwarem z liści nacierano bydło by chronić je przed kąsaniem owadów. Odwar z liści stosowano do leczenia krzywicy, cukrzycy, krwotoków, niszczenia pasożytów przewodu pokarmowego i innych dolegliwości. Powszechnie stosowanym lekiem przeciw biegunkom była nalewka z niedojrzałych owoców. 

Występowanie i morfologia

Orzech włoski (Juglans regia L.) to drzewo liściaste z rodziny orzechowatych rosnące w strefie ciepłej klimatu umiarkowanego w Grecji, Turcji, Iranie aż po Chiny i Japonię. Do Polski sprowadzony został z Bałkanów. Jest powszechnie uprawiany jako drzewo owocowe.

Orzech jest długowieczny, jednopienny, o rozłożystej koronie, przekraczający wysokość 30 metrów. Jeśli rośnie bez konkurujących w pobliżu innych drzew, to pień ma zazwyczaj krótki i szeroko rozbudowaną koronę, w przeciwnym wypadku pokrój ma wyższy i szczuplejszy. Pień pokryty jest gładką, lekko podłużnie spękaną szarawą korą, młode gałęzie są zielone i kruche, z czasem drewnieją. Liście są pierzaste, owalne, błyszczące, skórzaste, ostro zaostrzone, posiadają charakterystyczny zapach.

Orzech wytwarza kwiaty męskie w postaci długich zielonawych kotków oraz kwiaty żeńskie na szczytach młodych pędów. Rozkwita w kwietniu lub w maju i wytwarza owoce, pestkowce o kilkucentymetrowej średnicy z zieloną mięsistą naowocnią, która pęka kiedy owoce dojrzewają. Wewnątrz znajduje się twarda kulista pestka zwana orzechem włoskim. Zielona naowocnia zawiera zielony, ciemniejący na powietrzu sok, silnie barwiący dłonie.

Substancje aktywne

Do celów leczniczych zrywa się z końcem czerwca pojedyncze liście a w lipcu niedojrzałe owoce. Dojrzałe orzechy mają wysoką wartość odżywczą. Suszone liście zawierają około 10 % garbników elagowych, karatenoidy, olejek eteryczny, flawonoidy, kwasy organiczne, sole mineralne, beta-karoten, witaminy, C, B1, B2, K, i P.

Naowocnia zawiera te same związki w nieco innych proporcjach, w tym bardzo dużo witaminy C. Orzechy zawierają do 65 % tłuszczów, do 25 % białek, około 10 % węglowodanów, fitosterole, witaminy i sole mineralne.

Zastosowanie w medycynie

Współczesna medycyna potwierdziła szerokie działanie lecznicze preparatów z orzecha włoskiego. Posiadają one silne działanie bakteriobójcze w stosunku do, paciorkowców, gronkowców, bakterii duru brzusznego, czerwonki i innych, często odpornych szczepów. Orzechy działają ściągająco na błony śluzowe, przeciwkrwotocznie, grzybobójczo, przeciwzapalnie, odtruwająco, poprawiają trawienie i przyswajanie pokarmów, obniżają ciśnienie i poziom cholesterolu w krwi.

Preparaty z orzecha włoskiego (napar z suszonych liści lub nalewka z owoców) stosuje się przy nieżytach przewodu pokarmowego, biegunce bakteryjnej, zatruciach, owrzodzeniach i krwawieniach w przewodzie pokarmowym, w profilaktyce cukrzycy oraz zewnętrznie do leczenia grzybicy, trądziku, zapaleń ropnych, nadmiernej potliwości stóp i żylaków.

Zastosowanie w kosmetyce

Dzięki właściwościom bakteriobójczym i przeciwzapalnym orzech włoski może być prawdziwym sprzymierzeńcem w pielęgnacji wrażliwej, delikatnej i problemowej skóry. Chętnie wykorzystywany jest jako składnik kremów i maseczek oczyszczających pory, a także - poprzez ściągające i przeciwbakteryjne działanie - do leczenia trądziku młodzieńczego. Dzięki brązowemu barwnikowi glikozydowemu ekstrakty z orzecha włoskiego zawarte w balsamach opalających pozwalają osiągnąć efekt delikatnej, złotobrązowej opalenizny bez konieczności narażania skóry na zabójcze promienie UV.

Największą zaletą tych kosmetyków jest możliwość dowolnego dobierania stopnia opalenizny. Z rozdrobnionych łupinek otrzymujemy niezwykle cenny składnik peelingów i kremów złuszczających. Te cenne drobinki doskonale radzą sobie ze ścieraniem starego, martwego naskórka, pozostawiając skórę gładką i gotową do dalszej pielęgnacji.

Maseczka
 
Składniki:

Orzechy włoskie                200,0

Mleko                                200,0

Miód                                   15,0

Obrane orzechy rozgnieć, zalać ciepłym mlekiem i dodać miód. Gdy orzechy napęcznieją i ostygną nałóż je na twarz i dekolt. Pozostaw na 10 minut a następnie zrób delikatny masaż i zmyj letnią wodą.

Maseczka do włosów

Składniki:

Orzechy włoskie wraz zieloną skórką               200,0

Woda                                                                  400,0

Oliwa z oliwek                                                     15,0

Zielone skórki należy rozdrobnić, a twarde łupiny orzecha należy rozgnieć. Dodać ciepłej wody i oliwę. Następnie należy dokładnie rozprowadzić maseczkę na włosach i pozostawić na 30 minut. Możesz owinąć głowę folią lub starym ręcznikiem by nie poplamić ubrania.

Napar z liści orzecha włoskiego

Składniki:

Rozdrobnione liście                       10,0

Woda                                            400,0

Rozdrobnione liście zalać ciepłą wodą, przykryć, postawić na bardzo małym ogniu i ogrzać do wrzenia. Następnie odstawić na 5 min i przecedzić. Pić po 1/2 szklanki 3-4 razy dziennie przed jedzeniem w dolegliwościach żołądkowo-jelitowych.

Napar z liści orzecha włoskiego do użytku zewnetrznego

Składniki:

Rozdrobnione liście                       30,0

Kwiaty rumianku                         100,0

Woda                                            400,0

Napar sporządzić w podobny sposób, biorąc liście orzecha włoskiego i kwiaty rumianku na 2 szklanki wody. Stosować do okładów, obmywań, irygacji, nasiadówek oraz kąpieli.

---