Problem	Cel działania	Plan działania
Niepokój i lęk z powodu rozpoznania choroby nowotworowej.	zmniejszenie lęku i niepokoju.	Rozmowa na temat aktualnych możliwości i współczesnych metod leczenia. Umożliwienie kontaktu z psychologiem. Zachęcenie do rozmowy z lekarzem.
Możliwość zaburzeń seksualnych z powodu przewidywanych negatywnych reakcji partnera na utratę „atrybutu kobiecości".	zmniejszenie zaburzeń.	Udzielanie wsparcia psychicznego. Rozmowa z partnerem za zgoda, pacjentki na temat obaw pacjentki przed odrzu­ceniem. Przygotowanie psychiczne partnera do obejrzenia blizny pooperacyjnej. Wytłumaczenie partnerowi zmienionego zachowania pacjentki. Umożliwienie rozmowy z psychologiem.
Ryzyko infekcji z powodu obniżenia odporności po chemioterapii.	zmniejszenie ryzyka i wczesne wykrycie powikłań.	Obserwacja błon śluzowych jamy ustnej, gardła, objawów kaszlu. Zalecenie płukania jamy ustnej środkami antyseptycznymi. Pobieranie krwi do badania (morfologia, leukocytoza). Ograniczenie kontaktów z osobami chorymi. Farmakoterapia na zlecenie lekarza. Poinformowanie o prowadzeniu zdrowego stylu życia.
Możliwość nudności i wymiotów z powodu chemioterapii	zmniejszenie dolegliwości.	Podawanie leków przeciwwymiotnych na zlecenie lekarza. Zapewnienie miski nerkowatej, ligniny. Obserwacja charakteru treści. Płukanie jam) ustnej roztworem rumianku.
Możliwość wypadania włosów z powodu chemioterapii.	zmniejszenie powikłań.	Zaproponowanie: mycie głowy żółtkiem jaja kurzego. Zachęcenie do stosowaniu przed umyciem głowy kompresów z nafty kosme­tycznej lub stosowania odżywek. Stosowanie peruk, które można Otrzymać bezpłatnie na wniosek lekarza.
Możliwość zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego(biegunki, zaparcia) z powodu skutków ubocznych chemioterapii	ograniczenie możliwości zaburzeń	Wprowadzenie zmian dietetycznych. Podawanie leków na zlecenie lekarza. Włączenie pacjentki do samoobserwacji objawów zaburzeń. Prowadzenie karty obserwacyjnej zaburzeń.
Możliwość świądu, pieczenia i zaczerwienienia skóry z powodu skutków ubocz­nych napromieniowania.	zmniejszenie dolegliwości	Prowadzenie obserwacji istniejących zaburzeń. Zapewnienie pielęgnacji skóry: delikatne mycie i natłuszczanie kremami dla skóry wrażliwej. Podawanie leków na zlecenie lekarza. Edukacja pacjentki, aby bezwiednie nie zaostrzała podrażnień, nie przebywała na słońcu.

Plan pielęgnowania po operacji usunięcia piersi.

Problem	Cel opieki	Plan działania
Zaburzenie emocjonalne z powodu zabiegu okaleczającego.	zmniejszenie zaburzeń.	Poinformowanie o różnych możliwościach protezowania i zabiegach odtwór­czych. Ułatwienie kontaktu z wolontariuszką z klubu Amazonek. Rozmowa z lekarzem na temat możliwości zabiegów plastycznych. Udzielanie wsparcia psychicznego. Ułatwienie zrozumienia własnych emocji w związku z chorobą.
Możliwość wystąpienia obrzęku limfatycznego z powodu usunięcia węzłów chłon­nych.	umożliwienie odpływu chłonki i zapobieganie gromadzeniu się w przestrzeniach tkanki podskórnej, zmniejszenie tendencji do rozciągania skóry pod wpływem ciśnienia śródwęzłowego.	Wysokie ułożenie kończyny górnej po stronie operowanej z wykorzystaniem klina. Obserwacja dobowa ilości oraz charakteru drenowanej treści. Obserwacja miejsca założenia drenu. Obserwacja drożności i skuteczności drenażu. Poinformowanie chorej o wysokim ułożeniu kończyny górnej w różnych sytu­acjach życiowych, np. w czasie pracy przez oparcie na blacie biurka, w domu. np. wykorzystywanie oparcia wersalki. Poinformowanie chorej o konieczności zrezygnowania z niektórych prac domo­wych, takich jak mycie okien, przesuwanie mebli, z noszenia ciężkich siatek. torebek w ręce po stronie operowanej, trzymania się tą ręką uchwytów w tram­waju, noszenia plecaka: kończynę należy używać, ale rozsądnie chronić. Proponowanie zakładania luźnej odzieży Omówienie z pacjentką rodzaju aktywności, które preferuje, ponieważ niektóre z nich mogą być powodem obrzęku limfatycznego, jak np. jazda na rowerze. Ćwiczenia rehabilitacyjne zgodnie z zaleceniami fizykoterapeuty. Masaż kończyny wykonywany przy wysokim ułożeniu kończyny z wykorzysta­niem substancji ułatwiających masaż i zapobiegających podrażnieniu skóry (talk. wazelina, olejek do masażu). Masaż należy wykonywać w kierunku serca przez około 10 min. nie wolno masować blizny pooperacyjnej i okolicy, która była napromieniowana. Stosowanie ucisku zewnętrznego za pomocą rękawa przeciw obrzękowego .
Ból w okolicy rany pooperacyjnej.	zmniejszenie dolegliwości bólowych.	Podawanie leków przeciwbólowych na zlecenie lekarza. Prowadzenie obserwacji bólu. delikatna zmiana opatrunku. Wyjaśnienie przyczyny bólu.
Trudności w gojeniu rany z powodu ciągłego wydzielania się limfy.	zapewnienie warunków gojenia.	Asystowanie przy aspirowaniu zalegającej limfy. Asystowanie przy zmianie opatrunku w zależności od częstości jego przesią­kania. Pomoc przy czynnościach higienicznych (ab\ nie zamoczyć opatrunku). Zmiana bielizny osobistej i pościelowej. Zapewnienie higieny otoczenia. Zapobieganie zakażeniu rany zgodnie z procedurą opisaną w rozdziale o zaka­żeniach.
Trudności w samoopiece z powodu ograniczenia ruchomości w stawach obręczy barkowej na skutek rozległej rany, opatrunku oraz osłabienia siły mięśniowej po stronie operowanej.	zaspokojenie podstawowych potrzeb.	Ocena zakresu koniecznej pomocy. Pomoc w czynnościach dnia codziennego. Włączenie rodziny do pomocy. Nauczenie pacjentki ćwiczeń rehabilitacyjnych, np. ściskanie piłeczki lub gąbki, oddechowych, które przez ruchy klatki piersiowej rozciągają tworzącą się bliznę.
Możliwość-powikłań ze strony układu kostno-stawowego z powodu przyjmowania postawy maskującej skutki zabiegu operacyjnego.	niedopuszczenie do powstania wad postawy.	Wykonywanie ćwiczeń rehabilitacyjnych codziennie przez około 15 min. Zapewnienie prawidłowego protezowania (proteza podobna wielkością, kształ­tem i ciężarem do drugiej piersi i używana ciągle całkowicie zamaskuje skutki zabiegu i zmniejszy ryzyko powikłań; szczególnie ważne jest to u pacjentek z dużym gruczołem piersiowym; protezy można otrzymać bezpłatnie co 2 la­ta). Edukacja w zakresie przyjmowania prawidłowej postawy; zwracanie uwagi pa­cjentce na uniesienie lub obniżenie barku, zaokrąglanie pleców.
Ryzyko infekcji z powodu obniżenia odporności po chemioterapii.	zmniejszenie ryzyka i wczesne wykrycie powikłań.	Obserwacja błon śluzowych jamy ustnej, gardła, objawów kaszlu. Zalecenie płukania jamy ustnej środkami antyseptycznymi. Pobieranie krwi do badania (morfologia, leukocytoza). Ograniczenie kontaktów z osobami chorymi. Farmakoterapia na zlecenie lekarza. Poinformowanie o prowadzeniu zdrowego stylu życia.
Możliwość nudności i wymiotów z powodu chemioterapii.	zmniejszenie dolegliwości.	Podawanie leków przeciwwymiotnych na zlecenie lekarza. Zapewnienie miski nerkowatej, ligniny. Obserwacja charakteru treści. Płukanie jam) ustnej roztworem rumianku.
Możliwość wypadania włosów z powodu chemioterapii	zmniejszenie powikłań.	Zaproponowanie: mycie głowy żółtkiem jaja kurzego. Zachęcenie do stosowaniu przed umyciem głowy kompresów z nafty kosme­tycznej lub stosowania odżywek. Stosowanie peruk, które można Otrzymać bezpłatnie na wniosek lekarza.
Możliwość zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego(biegunki, zaparcia) z powodu skutków ubocznych chemioterapii	ograniczenie możliwości zaburzeń.	Wprowadzenie zmian dietetycznych. Podawanie leków na zlecenie lekarza. Włączenie pacjentki do samoobserwacji objawów zaburzeń. Prowadzenie karty obserwacyjnej zaburzeń.
Możliwość świądu, pieczenia i zaczerwienienia skóry z powodu skutków ubocz­nych napromieniowania.	zmniejszenie dolegliwości.	Prowadzenie obserwacji istniejących zaburzeń. Zapewnienie pielęgnacji skóry: delikatne mycie i natłuszczanie kremami dla skóry wrażliwej. Podawanie leków na zlecenie lekarza.Edukacja pacjentki, aby bezwiednie nie zaostrzała podrażnień, nie przebywała na słońcu.

---