Analiza ekonomiczna przedsiębiorstw

Istota i rola analizy ekonomicznej przedsiębiorstw

Analiza zajmuje się zjawiskami gospodarczymi. Jest określana mianem ekonomicznej. Analiza ekonomiczna rozpatruje zjawiska gospodarcze występujące w skali całej gospodarko oraz zjawiska występujące w pojedynczych jednostkach gospodarczych: makroekonomiczne i mikroekonomiczne.

Przedmiotem analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa, która zajmuje się zjawiskami gospodarczymi w przedsiębiorstwie jest mierzenie zjawisk i zależności między tymi zależnościami cechą prawidłowości.

Analiza ekonomiczna w ujęciu teoretycznym jako nauka jest dyscypliną naukową, która zajmuje się tworzeniem nowych metod badawczych oraz adaptacją sposobów i narzędzi innych dyscyplin naukowych .

Analiza ekonomiczna jako działanie praktyczne występuje w roli podstawowego narzędzia zarządzania. Analiza ekonomiczna w tym znaczeniu sprowadza się do:

1. badania wielkości i zmian w zakresie zjawisk i procesów występujących w przedsiębiorstwie,

2. ustalania odchyleń rozpatrywanych zjawisk i ustalenia ich przyczyn,

3. analizowanie struktury zjawisk występujących w przedsiębiorstwie i ustalania zjawisk przyczynowo - skutkowych pomiędzy zjawiskami,

4. wskazania za niewykorzystanie rezerwy i środki prowadzące do pełniejszego wykorzystania,

5. korektowanie działań korekcyjnych zmierzających do ekonomicznie racjonalnego ukształtowania zjawisk i procesów w przyszłości.

Treścią analizy finansowej są wielkości ekonomiczne w wyrażeniu pieniężnym, w tym stan majątkowy, kapitałowy, wyniki finansowe oraz ogólna sytuacja finansowa przedsiębiorstwa.

Przysługuje konieczność dokonywania analizy finansowej:

1. w zakresie przedmiotowym

- przedsiębiorstwa jako całości, samodzielnych jednostek wewnątrz systemu w przedsiębiorstwie,

2. w zakresie przedmiotowym

- przychody, koszty, wynik finansowy, efektywność, płynność finansowa, majątek, kapitały, sytuacja finansowa,

3. w zakresie przestrzennym

- rozwiązania systemowe, uwarunkowania rynkowe, konkurenci, potencjał przedsiębiorstwa na rynku,

4. w zakresie czasowym

- działalność przeszła, działalność teraźniejsza, działalność przyszła.

Kryterium podziałowe	Rodzaje analizy finansowej
Przyjęta metoda badań	Analiza finansowa Analiza kompleksowa Analiza decyzyjna
Zakres przedmiotowy badań	Analiza całościowa Analiza odcinkowa
Szczegółowość badań	Analiza ogólna Analiza szczegółowa
Forma badań	Analiza wskaźnikowa Analiza rozliczeniowa
Czas objętej analizy	Analiza retrospektywna Analiza bieżąca Analiza prospektywna
Zakres przestrzenny badań	Analiza pojedynczego przedsiębiorstwa Analiza międzyzakładowa
Przeznaczenie analizy	Analiza wewnętrzna Analiza zewnętrzna

METODA ANALITYKI FINANSOWEJ

W analityce finansowej metoda oznacza przyjęte sposoby zbierania, porządkowania, oceny i interpretacji danych empirycznych dotyczących wyników i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa prowadzące do wyjaśnienia przyczyn ich zmian.

KRYTERIA PODZIAŁU RODZAJE METOD

Kolejność badania ogólne szczegółowe

Czas analizy retrospektywna prospektywna

Zakres analizy kompleksowa odcinkowa

Sposób ujęcia badanych zjawisk statyczne dynamiczne

Forma opisu badanych zjawisk jakościowe ilościowe

W analityce finansowej są często wykorzystywane 3 podstawowe METODY OGÓLNE:

1. metoda indukcji,

2. metoda dedukcji,

3. metoda redukcji.

SZCZEGÓŁOWE METODY ANALIZY

Metoda analizy jakościowej zwanej opisowa przedstawiają zjawiska, związki zależności i nie nadają im liczbowego wyrazu. Zaletą tych metod jest duża prostota i łatwość w praktycznym stosowaniu. Wadą jest to, że nie pozwalają na ilościową klasyfikację zależności występujących pomiędzy badanymi zjawiskami.

Metody ilościowe można podzielić na:

- Metoda porównań

- metody deterministyczne,

- metody stochastyczne.

Metoda porównań szerokie zastosowanie w praktyce, można porównać z określoną bazą. Metoda porównań jest podstawą sądów wartościujących jest to ustalanie różnicy pomiędzy zjawiskiem badanym a zjawiskiem będącym podstawą porównań, różnicę tą nazywamy odchyleniem.

W metodzie porównań ważne jest poprawne ustalenie:

- przedmiotu porównań,

- sposobu ujmowania danych objętych zakresem porównań,

- podstawy porównań.

Jeżeli do porównań przyjmujemy cenę bieżącego okresu to wówczas dane z okresu poprzedniego mnożymy przez wskaźnik wzrostu ceny. Kiedy natomiast badane zjawisko, chcemy wyrazić w cenach okresu poprzedniego wówczas dane z okresu bieżącego dzielimy przez wskaźnik wzrostu ceny.

Metoda deterministyczna wszystkie metody badania zależności zjawisk zmierzają do:

1. określenia jakie podstawowe czynniki wpłynęły na odchylenie bezwarunkowe analizowanego zjawiska,

2. ustalenia zmian rozpatrywanych czynników,

3. obliczenia wpływu zmian każdego z rozpatrywanych czynników na globalną,

4. sumowania wszystkich czynników cząstkowych i porównania tej sumy z odchyleniem bezwarunkowym.

Ze względu na kryterium metody badania zależności zjawisk możemy podzielić je na:

1. metody służące do ustalenia, wpływu indywidualnych czynników np. metoda podstawień łańcuchowych.

2. metody pozwalające na ustalenie zarówno wpływów indywidualnych czynników jak i czynników grupowych np. metoda różnic cząstkowych i metoda wskaźnikowa,

3. metoda badania wpływów indywidualnych, czynników skorygowanych wpływami łącznymi np. metoda funkcyjna, podstawień łańcuchowych, metoda podstawień krzyżowych.

Metoda podstawień łańcuchowych służy do liczbowego określenia wpływu podstawowych czynników na odchylenie badanego zjawiska wtedy kiedy współzależności mają charakter związku funkcjonalnego wyrażonego za pomocą iloczynu, ilorazu lub różnicy. Polega ona na sformułowaniu funkcji ekonomicznych stanowiących przedmiot badań oraz określeniu odpowiedniego łańcucha przyczyn.

W analizie przyczynowo skutkowej wykorzystuje się metodę reszty, stosuje się ją do obliczenia wpływu poszczególnych czynników na odchylenia badanego zjawiska przy czym wpływ tego ostatniego czynnika jest „resztą”, czyli różnicą pomiędzy globalnym odchyleniem badanego zjawiska, a sumą innych rozpatrywanych czynników.

Do metody badań zależności zjawisk zalicza się również metodę logarytmiczną, zakres stosowania jest podobny do metod wyżej omawianych, znajduje ona zastosowanie do analizy wpływu poszczególnych czynników na odchylenie badanego zjawiska czyli wpływu zmian wielkości zmiennych niezależnych.

Poszczególne etapy czynności metody logarytmicznej:

- obliczenia wskaźników dynamiki zmiennych niezależnych i zmiennej zależnej,

- z logarytmowania obliczonych wskaźników dynamiki,

- podzielenia z logarytmowanych wskaźników dynamiki zmiennych niezależnych przez wskaźnik dynamiki zmiennych zależnych,

- obliczenia wpływu zmian wartości poszczególnych zmiennych niezależnych na wartość zmiennej zależnej.

Metody stochastyczne metody te są bardziej precyzyjne od metod deterministycznych ponieważ uwzględnia się w nich wpływ na badane zjawisko nie tylko czynników podstawowych ale również drugorzędnych i przypadkowych. Do najważniejszych metod stochastycznych należą:

- metody statystyczne,

- metody ekonometryczne,

- metody taksonomiczne,

- metody dyskryminacyjne.

Metody stochastyczne są bardziej przydatne w badaniach.

Wykład 3

Kapitały są kategorią prawną bowiem określają kto w jakim stopniu ma prawo do majątku oraz określają także prawo do czerpania pożytków z ich zastosowania. Kapitały są również kategorią bilansów i rachunków bowiem w bilansie pojecie kapitału, które noszą miano pasywów z tym, że w literaturze kapitały są wielkością oznaczającą wyrażenie składników majątku a w ujęciu węższym kapitałem określenia się tę część pasywów, która stanowi ważne źródło finansowania. Pozostała część kapitału to zobowiązania.

Kategoria klasyfikacji	Rodzaje kapitałów
Kryterium własności	Własne	Obce
Kryterium terminowości	Długoterminowe	Krótkoterminowe
Kryterium źródeł pochodzenia	Zewnętrzne	Wewnętrzne
Kryterium obowiązkowości	obligatoryjne	fakultatywne

Kapitały w zależności od funkcji jaka pełnią w działalności gospodarczej dzielą się na:

- makroekonomiczne,

- mikroekonomiczne,

Makroekonomiczne w znaczeniu kapitału własnego wyraża się w tym, iż określają one możliwości utrzymania równowagi finansowej i ekspansji kraju.

Niezwykle istotne są funkcje mikroekonomii kapitału własnego do których zalicza się:

1. funkcję założycielską, (spółka aukcyjna: 500000),

2. f. finansową,

3. f. gwarancyjną - kapitał własny jest źródłem pokrycia strat i gwarancją spłaty wszelkich zobowiązań,

4. f. wyrównawcza, kapitał zapasowy pozwala na kompensację bieżącej straty,

5. f. pomiarową kapitał własny jest podstawą podziału dywidendy,

6. f. Reprezentacyjną - poziom kapitał własny jest świadectwem stabilności finansowej firmy,

7. f. zabezpieczenia przedsiębiorstwa przez swoje istnienie, kapitał własny tworzy kredyt zaufania,

8. f. inicjatywną dla kierownika dzięki kapitałowi firma zachowuje swoją suwerenność i niezależność.

Założenie kryterium czasu zostało przyjęte w złotej zasadzie finansowej zgodnie, z którą kapitał nie może być dłużej związany czasowo z danymi składnikami majątku aniżeli wynosi okres pozostania tego kapitału. Uszczególnieniem analizy zgodności terminowości kapitałów i płynności finansowej jest złota zasada bilansowa, która zakłada, że majątek trwały powinien być finansowany kapitałami własnymi, natomiast metoda obrotowa może być pokryta krótkoterminowym kapitałami obcymi. Wyróżnia się 3 stopnie pokrycia kapitału w stosunku do majątku:

1. kapitał własny

majątek trwały

II. kapitał własny + kapitał długoterminowy obcy

Majątek trwały

III. kapitał własny + kapitał obcy długoterminowy

Majątek trwały + część majątku obrotowego związane długoterminowymi

Zaangażowanie kapitałów obcych jest zależne od możliwości efektywnego wykorzystania.

Przykład.\

Dane wyjściowe:
- wartość majątku przedsiębiorstwa 100000 zł.

- kapitał własny 60000 zł.

- kapitał obcy 40000 zł.

- odsetki od kredytów 10 %

- stopa podatku dochodowego 20 %

- zysk z odsetkami 30000

Zysk netto obliczamy następująco:

- zysk z odsetkami od kapitału obcego 30000

- odsetki 10 % z 40000 - 4000

- Zysk brutto 26000

- podatek dochodowy 5200

- Zysk netto 20800

Wskaźnik rentowności = 20800 X 100 =

60000 34,7 %

Wskaźnik rentowności majątku = 20800 x 100=20,8 %

100000

34,7-20,8=15,9

Pozytywny efekt dźwigni finansowej zależy od:

1. wysokości wygospodarowanego zysku,

2. stopy oprocentowania kredytu,

3. struktury kapitałów,

4. efekt wzrasta w miarę zwiększania się udziałów kapitałów obcych finansowania majątku przedsiębiorstwa jeżeli stopa odsetek płacona od kapitałów obcych jest niższa od wskaźników rentowności majątku .Przedstawione obliczenia wskazują, iż korzystając z kapitałów obcych można poprawić rentowność kapitałów własnych dlatego, że na ogół kapitał własny jest droższy od kapitału obcego.

Działanie dźwigni nie zawsze ma charakter pozytywny.

ANALIZA SPRZDAŻY

Czynniki wpływające na znaczenie analizy sprzedaży:

- sprzedaż jest źródłem wpływu własnych środków pieniężnych,

- sprzedaż poprzez system opodatkowania jest podstawą kreowania dochodów budżetu państwa,

- rozmiary sprzedaży są wyrazem akceptacji przydatności wytworzonych produktów lub usług,

- sprzedaż występuje na rynku co zmusza przedsiębiorstwo do ciągłej analizy runku.

W analizie wielkości sprzedaży koniczne jest:

1. dokonanie rozmiarów sprzedaży,

2. Ustalenie zmian sprzedaży,

3. określenie czynników powodujących zmiany,

4. ukazanie możliwości ewentualnego wzrostu wielkości sprzedaży.

Prostym sposobem zwiększenia sprzedaży jest tzw. penetracja rynku, bowiem jeżeli dotychczasowe produkty można sprzedawać na nowych rynkach, mamy do czynienia z rozwojem rynku, ponadto przedsiębiorstwo jest zmuszone do częstej odnowy wyrobów i wówczas następuje rozwój produktów, jeżeli mamy do czynienia z nowymi produktami i nowymi rynkami to ten sposób nazywamy dywersyfikacją.

Koszty są pieniężnym wyrazem nakładów ponoszonych w związku z prowadzona działalnością gospodarczą. Obejmują zakresem nakłady pracy żywej i uprzedmiotowionej.

Podstawowym celem analizy kosztów jest ocena wielkości i struktury poniesionych kosztów rozpatrywanego okresu na tle przyjętej podstawy porównania oraz ustalenia zmian w ich poziomie a także ukazanie możliwości zmniejszenia tych kosztów poprzez podanie możliwości poprawy efektywności działalności firmy.

Z analizy kosztów występują następujące zdania:

1. poznania wielkości dynamiki i struktury kosztów własnych całego przedsiębiorstwa lub jego części,

2. ustalenia odchyleń kosztów faktycznych w stosunku do przyjętej bazy,

3. Rozpoznanie głównych wyników determinujących wielkość i strukturę kosztów oraz określenie siłę i kierunku oddziaływania,

4. wykrywanie niedociągnięć w działalności przedsiębiorstwa oraz wskazania kierunków i działań prowadzących do ich obniżki,

5. dostarczenie danych do planowania kosztów,.

Zakresem całościowym analizy objęte są;

1. wielkość, dynamika, i struktura kosztów rodzajowych,

2. koszty w układzie kalkulacyjnym,

3. koszty poszczególnych wewnętrznych jednostek,

4. koszty przedprodukcyjne, produkcji i koszty po produkcji,

5. koszty zarządzania,

6. koszty jednostkowe,

Podstawowym kryterium podziałów kosztów jest ich rodzaj, układ rodzajowy obejmuje jednorodne składniki kosztów będące prostymi składnikami procesu pracy np. amortyzacja, energia, materiały, wynagrodzenia.

Układ rodzajowy kosztów obejmuje:

1. zużycie materiałów i energii,

2. usługi obce,

3. podatki i opłaty,

4. wynagrodzenia,

5. świadczenia na rzecz pracowników,

6. amortyzacja,

7. pozostałe koszty.

Układ kalkulacyjny kosztów grupuje koszty ze względu na jednostkę kalkulacyjną. Układ kalkulacyjny służy do oceny opłacalności produkcji wyrobu. Cechą charakterystyczna jest podział na koszty pośrednie i bezpośrednie.

Majątkiem jest wszystko co ma określoną wartość i jest niezbędne do działalności przedsiębiorstwa

Majątek: majątek rzeczowy i majątek finansowy

Majątek rzeczowy : trwały i obrotowy ( aktywa)

Majątek finansowy: majątek własny i majątek obcy ( pasywa)

Podstawowe kryterium płynności oznacza łatwość i zmianę na gotówkę zgodnie z tym kryterium poszczególne składniki majątku zostały ujęte w bilansie w 2 grupach a mianowicie:

a)majątek trwały

b)majątek obrotowy

Z kolei przy podziale w ujęciu finansowym jest kryterium własności i zgodnie z nim dzieli się na :

a)majątek własny

b)majątek obcy

Majątek trwały- wartości niematerialne i prawne, inwestycje długoterminowe

Majątek obrotowy- jest to majątek płynny

P=C+V+m - wzór Marksa

P-produkt, C-majątek trwały, m-zysk

Struktura majątku jest w dużym stopniu uzależniona

Majątek przedsiębiorstwa występuje pod różnymi postaciami-majątku rzeczowego zaliczamy do niego większość składni majątku trwałego oraz zapasy będące elementem majątku obrotowego.

Głównymi celami analizy majątkowej jest:

1.badanie wielkości i zmian posiadania zasobu majątku przedsiębiorstwa

2.rozpatrzenie struktury zasobów majątkowi

3.zbadanie efektywności zbadania majątku

4.zaproponowanie niezbędnych zmian wykorzystania majątku i w polityce inwestycyjnej prowadzącej do korzystniejszego wpływu

Dokonując analizy sytuacji majątkowej stosujemy istotne zasady a mianowicie:

a)analiza sytuacji majątkowej nie może mieć charakteru analizy autonomicznej oderwanej od realizowanych celów oraz przyjętej strategii rozwoju przedsiębiorstwa

b) analiza sytuacji majątkowej powinna być oparta w głównej mierze na wskaźnikach wartościowych a w mniejszym stopniu na rzeczowość majątku

c) zakres analizy sytuacji majątkowej powinien obejmować jego ocenę zarówno w wymiarze globalnym całego majątku jak i w wymiarze cząstkowym, poszczególnych grup majątku.

Analizę wielkości i zmian majątku przeprowadza się według następujących struktur:

1.porównuje się ogólne rozmiary majątku wyrażone w aktywach bilansu na początek i na koniec roku

2.wydłuża się horyzont czasowy analizy i dokonuje się porównań wielkości zasobów majątku w kilku kolejnych latach

3.dokonuje się analizy zamian wielkości majątku trwałego i majątku obrotowego

4.w dalszej kolejności rozpatruje się zmiany poszczególnych składników majątku ramach majątku trwałego i majątku obrotowego

Wskaźniki cząstkowe- wskazują siłę

Rozpatrując strukturę majątku przedsiębiorstwa zmierzamy do ustalenia:

a)w czym jest ulokowany majątek przedsiębiorstwa -czyli jakie są jego rozmiary i z jakich elementów się składa

b)jakie relacje występują pomiędzy składnikami majątku

c)jakie zmiany wystąpiły w strukturze majątku i co było przyczyną owych zmian

d)czy struktura majątku odpowiada potrzebom przedsiębiorstwa

e)jaki jest wpływ struktury majątku na jego zdolność do osiągnięcia zysku

Cząstkowe wskaźniki dynamiki informują o sile i kierunkach zmian w poszczególnych grupach majątku oraz ich wpływie na wskaźniki dynamiki całego majątku przedsiębiorstwa.

Wskaźnik majątku obrotowego pozwala ustalić relację między poszczególnymi składnikami.

Udział wielkości majątku trwałego w majątku całkowitym jest wysoki to:

a)majątek przedsiębiorstwa jest mało elastyczny ponieważ jego zdolność dostosowana do zmian otoczenia jest niska

b)majątek przedsiębiorstwa jest ryzykowny w przypadku zmian sytuacji rynkowych

c)taki majątek kreuje wysokie koszty stałe w postaci amortyzacji

d)relatywnie niska jest zdolność majątku do osiągania zysków

Struktura majątku zdominowana przez majątek obrotowy jest na ogół korzystna ponieważ majątek ten:

1.w większym stopniu wpływa na wzrost sprzedaży i poprawę obrotowości majątku

2.przyczynia się do wzrostu zysku ze sprzedaży

3.poprawienie płynności finansowej przedsiębiorstwa

4.stwarza lepsze możliwości dostosowania majątku do potrzeb rynku czyli jest to majątek o większej elastyczności i mniejszym ryzyku

W przedsiębiorstwie produkcyjnym majątek trwały umożliwia:

1.zwiękzenie i zróżnicowanie asortymentu produkcji

2.osiąganie wysokiej jakości produktu

3.uzyskanie przewagi konkurencji na rynku

4.obniżkę kosztów i poprawę wyniku finansowego

Szczególna analiza powinna obejmować:

a)analizę wielkości majątku trwałego

b)ustalenie zmian wielkości majątku trwałego w czasie

c)ocenę struktury majątku trwałego

d)analizę środków trwałych

e)analizę wykorzystania majątku trwałego

f)politykę inwestycyjną przedsiębiorstwa w zakresie majątku trwałego

Analiza majątku obrotowego

Cecha majątku obrotowego jest to że:

a)wysoka płynność

b)są łatwo zbywalne

c)

Mocną stroną przedsiębiorstwa jest posiadanie majątku obrotowego o odpowiedniej wielkości i strukturze który:

1.gwarantował ciągłość prac produkcyjnych

2.zapewniał ciągłość sprzedaży towarów

3.zapewniał płynność finansową

4.kreował minimalne koszty i wysokie korzyści przedsiębiorstwa

Do słabych stron majątku obrotowego zaliczamy:

1.nieobory surowców i materiałów do bieżącej produkcji lub nadmierne ich zapasy

2.niedostateczna wielkość zapasów towarów powodującą zakłócenia w ciągłości sprzedaży

3.przeterminowane zapasy i należności

4.należności sporne i wątpliwe

5.brak gotówki

Ad.1 Do negatywnych konsekwencji utrzymania nadmiernych zapasów zalicza się:

1.wysokie koszty składowania i utrzymania zapasów

2.wyskowie koszty ubezpieczenia

3.wysokie koszty finansowe

4.możliwość ubytków naturalnych częściowej utraty przydatności do produkcji lub do sprzedaży

5.zaprzepaszczenia alternatywnych możliwości inwestycyjnych

Z kolei do negatywnych konsekwencji niskiego poziomu zapasów zalicza się:

a)możliwość powstania zakłóceń w rytmicznej działalności produkcyjnej lub handlowej

b)wysokie koszty zaopatrzenia

c)brak możliwości wykorzystania nadarzających się okazji do natychmiastowego podjęcia dodatkowej produkcji czy wzrostu wielkości sprzedaży.

Głównym celem analizy zapasów jest rozpatrywanie ich wielkości, ustalenie tendencji zmian, ocena struktury i wykorzystania zapasów.

Kolejnym elementem analizy zapasów jest ocena ich struktury gdzie przyjmuje się następujące składniki:

1.zapasy materiałów

2.produkcji w toku

3.produkty gotowe

4.towary

5.pozostałe składniki zapasów

Końcowym elementem analizy zapasów jest ocena ich wykorzystania i na tą ocenę ma wpływ szybkość ich krążenia. Do oceny szybkości krążenia zapasów wykorzystuje się:

a)wskaźniki rotacji zapasów

b)wskaźniki długości cyklu zapasów w dniach

Przy analizie należności wykorzystuje się następujące kryteria:

1.kryterium przedmiotowe-należności od osób fizycznych i prawnych

2.kryterium podmiotowe

3.kryterium przestrzenne-należności krajowe, zagraniczne

4.kryterium czasowe

5.kryterium powiązań kapitałowych

Analiza środków pieniężnych - gotówka w kasie, na rachunkach bankowych

Przy analizie środków pieniężnych występują 3 motywy:1.spekulacyjne, 2.transakcyjne, 3.ostrożnościowe

1

---