Mózgowe porażenie dziecięce (MPD) definiowane jest jako przewlekłe niepostępujące zaburzenia czynnosci będącego w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, a zwłaszcza ośrodkowego neuronu ruchowego, powstałe w wyniku uszkodzeń mózgu w okresie ciąży, porodu lub w okresie okołoporodowym.

Mózgowe porażenie dziecięce występuje w częstości 1,5-3 na 1000 dzieci, czynniki ryzyka, czyli takie, które zwiększaja prawdopodobieństwo występowania zaburzenia, związane są najczęsciej z okresem prenatalnym i porodem (łącznie ok.60%). Do czynników tych należ± przede wszystkim: niedotlenienie spowodowane np. nieprawidłowościami dotyczącymi łożyska, pępowiny, niewydolnosc krążenia u matki będą ciężko przebiegającym porodem, wczesniactwo (nieukończony 37 tydzień życia płodowego), mała masa urodzeniowa (u noworodków z mas± ciała 1000g i niższe ryzyko wystąpienia mózgowego porażenia dziecięcego wzrasta wielokrotnie), choroby matki(wirusowe, bakteryjne, zatrucie ciążowe, cukrzyca i inne), nieprawidłowe ułożenie płodu, szkodliwe wpływy środowiskowe (nieprawidłowe odżywianie się matki, palenie przez ni± papierosów, nadużywanie alkoholu, przyjmowanie niektórych leków).

Czynnikami ryzyka jest również zły ogólny stan dziecka po urodzeniu. W Polsce stan ten okresla się punktacja± wg. Skali Apgar. Skala obejmuje 5 funkcji (akcja serca, oddychanie, zabarwienie skóry, napięcie mięsniowe, reakcje obronne). Mała liczba punktów uzyskanych przez dziecko jest wystarczającym powodem, aby obj±c je specjaln± obserwacją i opiek±.

Wyróżnia się trzy zasadnicze postacie: spastyczna(piramidowa), pozapiramidowa (dyskinetyczna), móżdżkowa(taktyczna).

Postac spastyczna, występuje najczęsciej (w ok. 75%), związana jest z uszkodzeniem układu piramidowego. Charakteryzuje się zwiększonym napięciem mięsniowym, wzmożeniem odruchów, zakłóceniem precyzji i koordynacji ruchów, czasami zaburzeniem mowy. Porażenie może obejmowac wszystkie kończyny (niedowład czterokończynowy), kończyny po jednej stronie ciała (niedowład połowiczy, nazywany też hemiplegi), głównie kończyny dolne (obustronny niedowład kurczowy).

Charakterystyczne cechy osoby ze spastyczną postaci±: tzw. Końskie ustawienie stóp, zgięcie w kolanach i biodrach oraz skręcenie do wewnątrz, przywiedzione i przeważnie skrzyżowane uda. Tej postaci może towarzyszyc niepełnosprawnośc intelektualna, przy czym współwystępuje najczęściej z porażeniem czterokończynowym.

Postac pozapiramidowa (dyskinetyczna), występuje u ok. 10% osób z porażeniem dziecięcym, maj± u swego podłoża zmiany w układzie pozapiramidowym. W ich konsekwencji występuje zmienne napięcie mięśniowe, niezbornosśc i nadmiar ruchów tułowia, kończyn i twarzy. Ruchy te s± zwi±zane z narastaj±cym wyprostem kończyn i przyjmowaniem nienaturalnych pozycji oraz niekontrolowanymi grymasami twarzy. Odruchy nie s± wzmożone, natomiast występuj± zaburzenia mowy, głównie typu dyzartrii (trudnośc w artykułowaniu dĽwięków mowy spowodowane nieprawidłowym napięciem mięśni aparatu mowy oraz zaburzenia ich koordynacji i kontroli). Występuje niepełnosprawnośc intelektualna.

Postać taktyczna powiązana jest uszkodzeniem móżdżku. Występuje u ok. 5% dzieci. Charakteryzuje się trudnosciami w utrzymaniu równowagi, brakiem koordynacji ruchów, wiotkosci mięśni i oczopląsem. W niektórych przypadkach uniemożliwia to samodzielne stanie i chodzenie. W tej postaci odruchy s± prawidłowe, również sprawność umysłowa może pozostac w normie, chociaż częściej spotyka się różne zakłócenia w intelektualnym funkcjonowaniu, z upośledzeniem umysłowym włącznie.

W obrazie klinicznym mózgowego porażenia dziecięcego na pierwszy plan wysuwa się zaburzenia ruchowe. Ograniczenia umiejętności lokomocyjnych, manipulacyjnych oraz w postawie ciała mog± mieć różne nasilenia. Większość dzieci porusza się samodzielnie, choc na ogół z problemami, takimi jak np. zaburzenia równowagi, niezgrabność w pokonywaniu przeszkód, słaba kontrola nad swoje siły i szybkości oraz trudnością w koordynacji ruchów. Niektóre dzieci chodzą z pomocą aparatów ortopedycznych( szyny, kule, balkoniki).

W zakresie umiejętności manualnych również występuj± różnice. Niektóre dzieci charakteryzują się dobrą sprawnościa rąk, u innych występuję brak precyzji ruchów, nieodpowiednie do wykonywanej czynnosci napięcie mięśniowe, liczne współruchy, a jeszcze inne mają nawet trudności w chwytaniu przedmiotów.

Rozległosc obszaru zaburzeń wyznacza zakres rehabilitacji. Obejmuje ona nie tylko usprawnianie ruchowe i stworzenie dziecku warunków do poznawania swojego ciała, ale także cwiczenie czynnosci fizjologicznych, umiejętności jedzenia, mycia się, ubierania, a ponadto stymulowanie rozwoju poznawczego, emocjonalnego, społecznego, umiejętności komunikacji. Rehabilitacja powinna rozpocz±c się od momentu postawienia diagnozy, a powinni uczestniczyc w niej tacy specjaliści jak: lekarz, rehabilitant, pedagog, psycholog, logopeda, a przede wszystkim rodzice.

Ze względu na umiejscowienie uszkodzenia w mózgu i występujące objawy, mózgowe porażenie

---