Wspólna polityka konkurencji

Polityka konkurencji ma fundamentalne znaczenie dla realizacji celów integracji gospodarczej państw Wspólnoty Europejskiej. W każdym państwie o gospodarce wolnorynkowej istnieje odpowiedni urząd, którego zadaniem jest dbanie o przestrzeganie prawa konkurencji. W Polsce odpowiedzialny jest za to Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta. Na poziomie unijnym zadanie to spoczywa na Komisji Europejskiej, gdyż prawo konkurencji należy do wyłącznych kompetencji Wspólnoty i to właśnie na Wspólnocie spoczywa obowiązek zapewnienia niezakłóconej konkurencji na rynku wewnętrznym oraz wzmacnianie konkurencyjności przemysłu Wspólnoty. W celu realizacji tych założeń Komisja Europejska dysponuje instrumentami kontroli działań uczestników rynku wewnętrznego pod kątem ich zgodności z prawem wspólnotowym. Należą do nich: zakaz porozumień kartelowych, kontrola fuzji i kontrola subwencji udzielanych przez państwo. Za politykę konkurencji odpowiedzialna jest Dyrekcja Generalna Konkurencja na czele z komisarzem ds. konkurencji Mario Montim, światowej klasy specjalistą ds. prawa konkurencji, którego po 1 listopada 2004r. zastąpi Holender Neelie Kroes-Smit.

Spełniając rolę strażniczki traktatów Komisja tworzy również podstawy porządku ekonomicznego, a tym samym warunki konkurencji. Należy jednak podkreślić, iż działalność antykonkurencyjna, która nie wykracza poza jedno państwo członkowskie pozostaje w wyłącznych kompetencjach regulacyjnych i kontrolnych tego państwa, a wewnętrzne prawo konkurencji jest stosowane równolegle do wspólnotowych zasad konkurencji lub w sposób podporządkowany. Przy czym należy zauważyć, że prawo krajowe oraz polityka państwa w dziedzinie konkurencji nie mogą być sprzeczne ze Wspólnotowymi regułami konkurencji i wspólną polityką konkurencji a w przypadku ich konfliktu prawo konkurencji ma pierwszeństwo stosowania i obywatel może się bezpośrednio na nie powołać. Choć Komisja i Europejski Trybunał Sprawiedliwości są właściwe tylko wobec przypadków ponadnarodowego naruszania prawa konkurencji na poziomie Wspólnoty, to jednak krajowe urzędy antymonopolowe powinny ze swej strony stosować materialne prawo wspólnotowe, a w razie wątpliwości przyznawać mu pierwszeństwo stosowania wobec przepisów krajowych.

Komisja włącza się do działania przede wszystkim wtedy, gdy subwencje państwowe, umowy i porozumienia przedsiębiorców zagrażają wspólnotowym zasadom konkurencji. Jedynie Komisja ma prawo do zezwalania uczestnikom rynku na zawieranie porozumień między sobą. Dlatego też przypada jej bardzo ważna misja pogłębiania integracji rynków narodowych.

Do tradycyjnych celów wspólnej polityki konkurencji realizowanych przez Komisję należą: polepszenie konkurencyjności małego i dużego biznesu, poprawa alokacji zasobów, rozszerzenie wachlarza wyborów dokonywanych przez konsumentów, kontrola i zapobieganie nadmiernej koncentracji w gospodarce wspólnotowej, ograniczenie zniekształcającego wpływu pomocy publicznej na konkurencję, umacnianie reguł uczciwej konkurencji, promowanie wolności i uczciwości konkurencji wśród uczestników rynku. Ponadto w traktatach zapisano, iż zasady konkurencji zostały podporządkowane celowi, jakim jest zapobieżenie podziałowi jednolitego rynku pomiędzy grupę przedsiębiorców. Zasady konkurencji dotyczą m.in. porozumień ograniczających konkurencję, nadużywania pozycji dominującej na rynku, kontroli pomocy publicznej, zakazu porozumień kartelowych, kontroli fuzji przedsiębiorstw, regulacji dotyczących sytuacji prawnej monopoli publicznych oraz dystrybucji towarów i usług w WE przez producenta spoza Europy po zaniżonych cenach.

Zakaz tworzenia karteli ograniczających konkurencję jest jedną z podstawowych zasad konkurencji, od której Komisja prawie nigdy nie odstępuje. Na terenie Unii Europejskiej zakazane są wszelkie umowy, nieformalne porozumienia i praktyki, które prowadzą do naruszenia lub zniekształcenia zasad konkurencji między przedsiębiorstwami oraz wpływają na handel między państwami. Umowy tego typu według prawa wspólnotowego są nieważne. Przy czym o naruszeniu reguł konkurencji decyduje nie cel działania a jego skutek, co oznacza, że do zakłócenia konkurencji może dojść również w sposób niezamierzony. Z tym, że skutek musi być istotny dla rynku właściwego biorąc pod uwagę jego rozmiary i udział przedsiębiorstw. Ponadto takie działanie musi wpływać na handel między państwami członkowskimi lub wywierać skutki na rynku wspólnotowym.

Przepis art. 81 ust. 1 TWE zawiera przykłady naruszenia prawa konkurencji: ustalanie cen zakupu lub zbytu; ograniczenie lub kontrola produkcji, rynków, rozwoju technicznego lub inwestycji; podział rynku lub źródeł zaopatrzenia; praktyki dyskryminacyjne wobec partnerów handlowych oraz transakcje wiązane. Natomiast ust. 3 tego artykułu pozwala na odstępstwo od tych zasad w przypadku niektórych porozumień między przedsiębiorstwami. Takie porozumienia muszą jednak spełniać łącznie cztery wymogi, gdy:

• porozumienia, postanowienia lub uzgodnienia przyczyniają się do polepszenia warunków produkcji i dystrybucji albo wspierają rozwój techniczny lub gospodarczy

• korzyści gospodarcze chociaż częściowo udostępniane są dla konsumentów

• ograniczenie konkurencji nie wykracza poza to co jest konieczne do osiągnięcia tejże korzyści gospodarczej

• nie następuje całkowite wyłączenie konkurencji

Komisja zezwala na zawieranie porozumień naruszających konkurencję bardzo rzadko i tylko w wyjątkowych przypadkach, np. ze względu na podniesienie konkurencyjności gospodarki unijnej w dobie globalizacji. I tak, tworzenie monopoli i oligopoli jest dozwolone w sytuacji, gdy takie działanie wzmacnia pozycję rynkową europejskich przedsiębiorstw w obliczu zaostrzonej konkurencji międzynarodowej. W takiej sytuacji Komisja opowiada się za konkurencyjnością globalną przedsiębiorców wspólnotowych. Przy czym należy pamiętać, że Komisja dba przede wszystkim o to by niezachwiana została konkurencja na całym rynku europejskim i dlatego też nie zezwala na fuzje przedsiębiorstw w wyniku, których mógłby powstać monopol europejski.

Oprócz wymienionych, zakazem nadużywania pozycji dominującej objęty jest każdy nieuczciwy środek, który należy uważać za wyzyskiwanie albo za dyskryminowanie partnerów handlowych i który powoduje naruszenie konkurencji na rynku wewnętrznym[3]. Bardzo ważnym przejawem nadużywania pozycji dominującej są również wrogie przejęcia i fuzje. Nie wolno zawierać fuzji, które ograniczyłyby zasady konkurencji i uczyniły jedną firmę monopolistą na rynku. Monopole dozwolone są tylko w przypadkach wyjątkowych, gdy trzeba zagwarantować dobra i usługi, na które istnieje wielkie zapotrzebowanie społeczne.

Formą zapobiegania potencjalnym nadużyciom w tej materii jest wspólnotowa kontrola fuzji przedsiębiorstw. Wszystkie połączenia firm, których obroty przekraczają 5 mld euro w skali światowej albo 250 mln w skali Wspólnoty i które mogłyby potencjalnie wpłynąć na konkurencję muszą oficjalnie zostać zatwierdzone przez Komisję. Propozycje przeprowadzenia fuzji muszą zostać przedstawione Komisji, która wyraża zgodę lub w wyniku postępowania wyjaśniającego odrzuca wniosek o fuzji. Połączenia przedsiębiorstw, których obroty nie przekraczają wyżej wskazanych kwot podlegają prawu krajowemu.,

Prawo konkurencji reguluje również kwestie relacji pomiędzy państwami członkowskimi, a podmiotami gospodarczymi. Choć subwencje państwowe są niezgodne ze wspólnotową filozofią rynku to jednak w sytuacjach uzasadnionych względami społecznymi lub ekonomicznymi, na przykład w obliczu kataklizmów, jest ona dozwolona. Każda pomoc państwa powyżej 10 000 euro w ciągu trzech kolejnych lat musi zostać zgłoszona Komisji Europejskiej, która ocenia jej legalność. Jeśli pomoc zostanie uznana za nielegalną musi zostać zwrócona. Jednakże w obliczu zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej i postępujących procesów globalizacji Komisja wydaje się rozumieć konieczność takiej pomocy, jeśli tylko nie wpływa ona ograniczająco na handel pomiędzy krajami Wspólnoty. Rola Komisji jest w tej dziedziny kluczowa, gdyż to ona w tym przypadku na zasadzie uznaniowej decyduje, która pomoc świadczona przez państwo będzie dopuszczona.

Wspólnotowe prawo konkurencji

Prawo konkurencji UE odnosi się do przedsiębiorców, których skutki działalności koncentrują się na rynkach krajów unijnych. Dotyczy głównie przedsiębiorców mających swą siedzibę w jednym z państw unijnych, jak i tych którzy są spoza Unii, jeśli oddziałują na wspólny rynek.

Wspólnotowe prawo konkurencji obejmuje:

• zakaz karteli, czyli wszelkich umów, nieformalnych porozumień czy praktyk, prowadzących do naruszenia lub zniekształcenia zasad konkurencji miedzy przedsiębiorstwami oraz wpływających na handel pomiędzy państwami członkowskimi

• zakaz nadużywania pozycji dominującej, czyli takiej, która oznacza możliwość samodzielnego działania na rynku, bez względu na zachowania innych producentów, sprzedawców lub klientów

• zakaz pomocy państwa, poza przypadkami określonymi w traktatach, przy czym pomoc ta rozumiana jest jako wszelkie formy płatności, ulg i zwolnień przyznawanych poszczególnym przedsiębiorstwom uznaniowo ze środków publicznych

• regulacje dotyczące państwowych monopoli gospodarczych, w tym zakaz rozbudowywania istniejących i tworzenia nowych monopoli

• kontrolę koncentracji przedsiębiorstw

Polityka ochrony konkurencji jest jedną z głównych polityk Unii Europejskiej, a przestrzeganie jej zasad należy do fundamentalnych reguł. Zbudowanie jej podstaw było niezbędne do realizacji jednolitego rynku wewnętrznego. Celem ustalenia polityki konkurencji jest zapewnienie firmom konkurowania na jednakowych warunkach na rynkach wszystkich państw członkowskich. Polityka ta daje także gwarancję, że zniesione w handlu wewnętrznym bariery nie zostaną zastąpione innymi działaniami ze strony podmiotów gospodarczych lub rządów. Zadaniem polityki konkurencji jest również nie dopuszczenie do rozwoju monopoli oraz zapobieganie podziałowi rynku między firmy dzięki umowom ochronnym. Duży nacisk kładziony jest na ochronę interesów konsumentów poprzez dążenie do zapewnienia im łatwego dostępu do towarów i usług, które znajdują się na rynku unijnym. Polityka ta próbuje wspierać wydajność gospodarczą poprzez tworzenie warunków sprzyjających innowacjom i postępowi technicznemu. Swoim działaniem wychodzi poza obszar Unii, gdyż wpływa korzystnie na konkurencyjność wspólnotowych przedsiębiorstw na rynku światowym.

Prawne aspekty polityki konkurencji wywodzą się z Traktatu Rzymskiego i dotyczą zarówno podmiotów prywatnych, jak i publicznych, działających na jednolitym rynku oraz prawie wszystkich dziedzin gospodarki. Prawo to obowiązuje także firmy posiadające siedzibę poza terytorium Unii, w przypadku gdy ich działalność niekorzystnie wpływa na handel pomiędzy państwami członkowskimi. Wspólnotowe reguły konkurencji nie mają jednak zastosowania w przypadku rolnictwa, transportu, węgla i stali, które podlegają odrębnym uregulowaniom.

We wdrażaniu i egzekwowaniu przepisów w dziedzinie konkurencji dużą rolę odgrywa Komisja Europejska, która może działać samodzielnie lub delegować swoje uprawnienia na władze i sądy państw członkowskich, a także krajowe organy antymonopolowe, w Polsce - Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Decyzje nie są jednak ostateczne i istnieje jeszcze możliwość odwołania się do Sądu Pierwszej Instancji lub do Trybunału Sprawiedliwości. Polityką konkurencji w Komisji Europejskiej zajmuje się Dyrekcja Generalna ds. Konkurencji.

Polityka konkurencji Unii Europejskiej koncentruje się na pięciu głównych kierunkach, do których zalicza się wyeliminowanie porozumień ograniczających konkurencję, niedopuszczenie do wykorzystywania przez przedsiębiorstwa pozycji dominującej, kontrola fuzji przedsiębiorstw, liberalizacja zmonopolizowanych sektorów gospodarki oraz obserwowanie pomocy państwa.

Zakaz porozumień ograniczających konkurencję

Przedsiębiorstwa, które prowadzą swoją działalność na rynku Unii Europejskiej, podlegają zakazowi zawierania porozumień prowadzących do ograniczenia konkurencji. W szczególności niedozwolone są praktyki cenowe, porozumienia kontyngentowe, które wprowadzają kontrolę nad wielkością produkcji, zbytu, inwestycji, porozumienia o podziale rynku lub źródeł zaopatrzenia. Firmy działające na unijnym rynku nie mogą w nierówny sposób traktować partnerów, z którymi mają zawarte równorzędne umowy oraz nie mogą wymuszać na partnerach dodatkowych zobowiązań, jeśli nie wynikają one z zawartej wcześniej umowy.

W przypadku gdy przedsiębiorcy nie stosują się do ustaleń chroniących konkurencję, podlegają skutkom prawnym. Przede wszystkim zawarte porozumienie jest nieważne, a jeśli Komisja Europejska stwierdzi fakt istnienia takiego porozumienia, to może nakazać jego całkowite zaniechanie oraz nałożyć na podmioty grzywnę w postaci kary pieniężnej. Istnieje jednak możliwość zawierania pewnych porozumień bez groźby ich nieważności. Dotyczy to sytuacji, w których umowa ma prowadzić do wzrostu efektywności gospodarowania, postępu technologicznego, a także przynosi bezpośrednie korzyści konsumentom, takie jak obniżka cen.

Zakaz używania pozycji dominującej

Wykorzystywanie przez duże lub uderzające w niszę rynkową podmioty gospodarcze swojej nadzwyczajnej pozycji jest niezgodne ze wspólnym rynkiem. Działanie takie jest zakazane w rozmiarze, w jakim może być szkodliwe dla handlu wewnątrz Wspólnoty. Nadużycie pozycji lidera ma miejsce w przypadku, gdy przedsiębiorca pośrednio lub bezpośrednio narzuca “niewygodne” ceny i stosuje dyskryminujące warunki transakcji, ogranicza produkcję, zbyt lub postęp techniczny. Sytuacja ta dotyczy także stosowania nierównych warunków przy podobnych transakcjach z różnymi partnerami oraz gdy dominant uzależnia zawarcie kontraktu od zaakceptowania przez pozostałych partnerów dodatkowych świadczeń nie związanych z przedmiotem transakcji.

Nad przestrzeganiem tego postanowienia czuwa Komisja Europejska poprzez prowadzenie badań podejmowanych z własnej inicjatywy lub na wniosek konkurentów. Komisja Europejska ma za zadanie czuwać, aby rynek wewnętrzny był chroniony przed nadużywaniem pozycji dominującej. Podejmuje ona badania z własnej inicjatywy lub rozpoznaje kierowane do niej (przeważnie przez konkurentów) oskarżenia. W wielu państwach członkowskich UE można jeszcze spotkać przedsiębiorstwa, zarówno publiczne jak i prywatne, które posiadają na rynku pozycje monopolisty. Zjawisko to jest typowe w zakresie usług powszechnych, czyli usług pocztowych, transportu kolejowego, wytwarzania i przesyłania energii elektrycznej, wodociągów czy telekomunikacji. Przedsiębiorstwa takie, wykorzystując swoją pozycję ustalają wysokie ceny, nie nadążają za postępem technologicznym, czego skutkiem może być niska jakość oferowanych usług. Komisja podjęła działania, które prowadzić mają do częściowej demonopolizacji takich rynków. Działania te polegają na wprowadzeniu w obszarze tych usług podziału na infrastrukturę i działalność komercyjną, co pozwala na utrzymanie pozycji monopolisty, ale pod warunkiem ustalenia cen na konkurencyjnym poziomie.

Przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji

Zjawisko koncentracji ma miejsce, gdy przejmowana jest kontrola nad firmą przez jedną lub więcej firm lub gdy kilka firm tworzy nową. Takie zdobycie kontroli następuje przez nabycie akcji, majątku lub zawarcie odpowiedniej umowy. Jeżeli przedsiębiorstwa chcą dokonać połączenia w ramach Unii, muszą wcześniej poinformować o takim zamiarze Komisję, która może zezwolić na połączenie, poprosić o zmianę założeń lub wydać zakaz koncentracji.

Pomoc publiczna

Konkurencja na rynku unijnym chroniona jest również poprzez wprowadzenie zakazu udzielania pomocy publicznej, która podobnie jak posunięcia monopolistyczne zagraża regułom wolnego rynku. Pomoc publiczna udzielana wybranym podmiotom gospodarczym działa niszcząco, ponieważ zmniejszając koszty ułatwia rywalizację z innymi podmiotami. Zakazowi wydanemu przez Unię Europejską podlegają wszelkie dotacje budżetowe, zwolnienia podatkowe oraz sprzedaż nieruchomości po obniżonej cenie przez władze lokalne. Jednak zakaz dotowania nie jest bezwzględny, ponieważ nie dotyczy pomocy socjalnej dla poszczególnych konsumentów, pomocy w likwidacji klęsk żywiołowych oraz pomocy służącej wyrównaniu poziomu gospodarczego. Jeżeli państwo członkowskie UE chce udzielić wsparcia podmiotom krajowym, musi wcześniej poinformować o swoim zamiarze Komisję Europejską, która określa czy istnieje możliwość takiego działania. W przypadku, gdy stwierdzi naruszenie zasad konkurencji, może zabronić wsparcia ze strony państwa oraz wezwać przedsiębiorstwo do zwrotu osiągniętych korzyści. Zakaz udzielania pomocy publicznej nie obejmuje małych i średnich przedsiębiorstw, firm podejmujących inwestycje mające na celu lepszą ochronę środowiska naturalnego, przedsiębiorstw inwestujących w badania i rozwój, na rzecz ułatwienia przekwalifikowania pracowników oraz w ramach pomocy regionalnej. Zwolnienie to ma przyczyniać się do tworzenia nowych miejsc pracy, nowoczesnych technologii, a także przyspieszeniu zmian strukturalnych w gospodarce.

Wzrost konkurencji jest dobry dla konsumentów, gdyż zwiększa się ilość i przede wszystkim jakość dostępnych na rynku produktów. Jednocześnie jest to problem dla producentów, którzy muszą ponosić koszty związane z poprawą jakości produktów czy walki z konkurencją.

PRAWO 1: Zakaz praktyk ograniczających konkurencję

Zakaz porozumień ograniczających konkurencję został wprowadzony w art. 81 Traktatu o utworzeniu Wspólnot Europejskich. Odnosi się on do porozumień między przedsiębiorstwami działającymi na tym samym szczeblu produkcji czy dystrybucji - tzw. porozumienia horyzontalne i przedsiębiorstwami działającymi na różnych szczeblach produkcji i niekonkurujących ze sobą - tzw. porozumienia wertykalne, porozumień związków przedsiębiorców oraz innych porozumień między przedsiębiorcami, których celem jest wyeliminowanie bądź ograniczenie konkurencji. Na przykład zabronione są: porozumienia cenowe, porozumienia kontyngentowe, porozumienia o podziale rynku lub źródeł zaopatrzenia czy porozumień wiązanych. Na stronie Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji można odszukać decyzje według numeru decyzji, daty lub nazwy przedsiębiorstwa.

PRAWO 2: Fuzje

Proces łączenia przedsiębiorstw - fuzja jest zjawiskiem typowym dla gospodarki, jednak prawo wspólnotowe w zakresie konkurencji wprowadziło reguły dotyczące połączeń. Zakazuje ono nadmiernej koncentracji nieuzasadnionej względami ekonomicznymi, która groziłaby zniekształceniem konkurencji. Połączenie przedsiębiorstw polega na przejęciu przez jedną firmą całkowitej kontroli nad drugą; lub kilka firm łączy się ze sobą, przejmuje wspólnie kontrole nad daną firmą albo tworzy nowe przedsiębiorstwo. Przedmiotem przejęcia może być cała firma lub jej część. Podstawą działań Komisji Europejskiej w kwestii połączeń przedsiębiorstw jest rozporządzenie nr 4064/89. Na stronie Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji można odszukać decyzje według numeru decyzji, daty lub nazwy przedsiębiorstwa.

PRAWO 3: Liberalizcja

Liberalizacja sektorów zmonopolizowanych jest procesem związanym z występowaniem w państwach członkowskich przedsiębiorstw publicznych lub prywatnych mających faktyczny monopol w pewnych dziedzinach, zwłaszcza w sektorze usług określanych jako usługi o charakterze powszechnym: pocztowych, transporcie kolejowym, wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej, zaopatrzeniu w wodę, telekomunikacji. Ze względu na złożony charakter usług i koszty związane z tworzeniem i utrzymaniem właściwej infrastruktury stosuje się zasadę pozostawienia zarządzania infrastrukturą jednemu przedsiębiorstwu, przy zapewnieniu innym operatorom dostępu po cenach komercyjnych. Liberalizacja dotyczy sektora telekomunikacji, energii elektrycznej, gazu; zapoczątkowano już liberalizację usług pocztowych.

PRAWO 4: Pomoc państwa

Przyjęto zasadę, że wszelka pomoc państwa lub pochodząca ze środków państwowych jest niedopuszczalna, jeśli prowadzi do zniekształcenia konkurencji w handlu między państwami członkowskimi w rezultacie uprzywilejowania przedsiębiorstw lub sektorów produkcji. W pewnych sytuacjach pomoc jest dopuszczalna: kiedy ma charakter socjalny, służy naprawieniu skutków katastrof żywiołowych, ma na celu wsparcie rozwoju terenów o szczególnie niskim standardzie życia lub tych, na których występuje wysoki poziom bezrobocia, promowanie kultury i ochronę dziedzictwa kulturowego. Pomoc udzielana jest za zgodą Komisji.

Zakaz dotyczy:

• bezpośrednich subsydiów

• nabywania udziałów w spółkach

• ulg podatkowych

• składek na ubezpieczenia społeczne

• gwarancji i dofinansowania oprocentowania kredytów

Dyrekcja Generalna ds. Konkurencji prowadzi rejestr udzielanej pomocy publicznej.

PRAWO 5: Zakaz używania pozycji dominującej

Wykorzystywanie przez duże lub uderzające w niszę rynkową podmioty gospodarcze swojej nadzwyczajnej pozycji jest niezgodne ze wspólnym rynkiem. Działanie takie jest zakazane w rozmiarze, w jakim może być szkodliwe dla handlu wewnątrz Wspólnoty. Nadużycie pozycji lidera ma miejsce w przypadku, gdy przedsiębiorca pośrednio lub bezpośrednio narzuca “niewygodne” ceny i stosuje dyskryminujące warunki transakcji, ogranicza produkcję, zbyt lub postęp techniczny. Sytuacja ta dotyczy także stosowania nierównych warunków przy podobnych transakcjach z różnymi partnerami oraz gdy dominant uzależnia zawarcie kontraktu od zaakceptowania przez pozostałych partnerów dodatkowych świadczeń nie związanych z przedmiotem transakcji.

Nad przestrzeganiem tego postanowienia czuwa Komisja Europejska poprzez prowadzenie badań podejmowanych z własnej inicjatywy lub na wniosek konkurentów. Komisja Europejska ma za zadanie czuwać, aby rynek wewnętrzny był chroniony przed nadużywaniem pozycji dominującej. Podejmuje ona badania z własnej inicjatywy lub rozpoznaje kierowane do niej (przeważnie przez konkurentów) oskarżenia.

W wielu państwach członkowskich UE można jeszcze spotkać przedsiębiorstwa, zarówno publiczne jak i prywatne, które posiadają na rynku pozycje monopolisty. Zjawisko to jest typowe w zakresie usług powszechnych, czyli usług pocztowych, transportu kolejowego, wytwarzania i przesyłania energii elektrycznej, wodociągów czy telekomunikacji. Przedsiębiorstwa takie, wykorzystując swoją pozycję ustalają wysokie ceny, nie nadążają za postępem technologicznym, czego skutkiem może być niska jakość oferowanych usług. Komisja podjęła działania, które prowadzić mają do częściowej demonopolizacji takich rynków. Działania te polegają na wprowadzeniu w obszarze tych usług podziału na infrastrukturę i działalność komercyjną, co pozwala na utrzymanie pozycji monopolisty, ale pod warunkiem ustalenia cen na konkurencyjnym poziomie.

---