Finanse - wykład (WSHE) dn. 06.01.2008

Bank centralny pełni rolę:

• banku emisyjnego,

• banku banków,

• banku państwa.

W ramach funkcji emisyjnych bank centralny:

• emituje pieniądz gotówkowy w postaci banknotów i monet,

• ustala wielkość emisji,

• ustala moment wprowadzenia pieniądza gotówkowego do obiegu,

• zajmuje się organizowaniem obiegu pieniężnego,

• reguluje ilość znajdującego się w nim pieniądza.

Regulacja ilości znajdującego się w obiegu pieniądza

1. Wynika z konieczności:

• dbałości o płynność systemu bankowego i utrzymanie kursu waluty krajowej na ustabilizowanym poziomie,

2. Oznacza konieczność:

• systematycznej kontroli wszystkich aktywów finansowych, które wywierają wpływ na kształtowanie się wydatków w gospodarce.

Brak jest jednoznacznej i precyzyjnej miary pieniądza.

W poszczególnych krajach wykorzystywane są różne ilości agregatów pieniężnych.

Poszczególne agregaty pieniężne oznaczane są literami M i symbolami cyfrowymi wzrastającymi w miarę zmniejszającej się płynności zawartych w nich aktywów.

Agregat M0 - nazywany jest pieniądzem rezerwowym banku centralnego.

Zawiera aktywa finansowe tworzące bazę monetarną:

• depozyty na żądanie banków komercyjnych w banku centralnym

• pieniądz gotówkowy znajdujący się poza systemem bankowym.

Agregat M1 - obejmuje elementy składowe bazy monetarnej oraz wkłady na żądanie.

Agregat M2 - uwzględnia wszystkie elementy składowe agregatu M1 oraz mniej płynne depozyty oszczędnościowe i terminowe.

Baza monetarna razem z mnożnikiem kreacji pieniądza odgrywa istotną rolę przy wyborze celów i instrumentów realizacji polityki pieniężnej.

Cele polityki pieniężnej tworzą hierarchicznie uporządkowaną strukturę, można wyróżnić:

• cele finalne,

• cele pośrednie,

• cele operacyjne.

Hierarchii celów mogą być przyporządkowana różne:

• koncepcji keynesowskiej,

• monetarystycznej,

• stabilizacji zewnętrznej

• koncepcji celów inflacyjnych.

Celem finalnym polityki pieniężnej powinien być:

• w koncepcji keynesowskiej - wzrost gospodarczy i pełne zatrudnienie przy zachowaniu równowagi gospodarczej,

• według monetarystów - stabilność cen, która w długim okresie zapewnia wzrost gospodarczy przy złagodzonych wahaniach koniunkturalnych w dochodach i zatrudnieniu.

Skuteczność polityki pieniężnej, mierzona stopniem realizacji celu finalnego, zależy od prawidłowego doboru celów pośrednich.

Za cel pośredni przyjmuje się:

• kontrolę rynkowych stóp procentowych,

• agregatów pieniężnych.

Bank centralny jako bank gospodarki narodowej:

1. reguluje cały obieg pieniężny wewnątrz kraju,

2. dostosowuje podaż pieniądza do potrzeb gospodarki,

3. zapewnia dostęp i określa ogólne warunki kredytowania, mając na uwadze zachowanie równowagi bilansu płatniczego.

Koncepcja polityki kursowej, może opierać się na kursie stałym, płynnym lub regulowanym.

Bank centralny jako bank banków przejawia aktywność:

• nadzoru nad operacjami banków komercyjnych dokonywanych w walucie krajowej i zagranicznej,

• regulowania rozmiarów działalności kredytowej

• dbania, by banki komercyjne zachowywały status instytucji zaufania publicznego.

Zachowanie przez banki komercyjne statusu instytucji zaufania publicznego jest możliwe dzięki regulacjom ostrożnościowym zabezpieczającym przed ryzykiem upadłości

Odbywa się to poprzez:

• wydawanie licencji upoważniających do prowadzenia działalności bankowej,

• konsolidowania banków w celu ich wzmocnienia kapitałowego,

• opracowywanie wymogów dotyczących struktury pasywów,

• koncentracji kapitałowej,

• dopuszczalnych granic zaangażowania kredytowego.

Bank centralny prowadzi też działalność regulacyjną, wpływającą na płynność banków komercyjnych.

Mając ją na uwadze prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe, włącza się aktywnie w funkcjonowanie międzybankowego rynku pieniądza. Stwarza bankom możliwości refinansowania i występuje w stosunku do nich w roli kredytodawcy ostatniej instancji.

Pełniąc rolę banku państwa, bank centralny:

• prowadzi obsługę kasową budżetu państwa,

• pośredniczy w finansowaniu deficytu budżetowego, świadcząc usługi w zakresie obrotu emitowanymi przez skarb państwa papierami wartościowymi,

• zajmuje się obsługą zaciągniętych przez rząd kredytów zagranicznych i zarządza rezerwami dewizowymi państwa.

Banki komercyjne ze względu na wysokość aktywów i różnorodność prowadzonej działalności są podstawą sektora bankowego.

Celem ich działania jest zaspokojenie potrzeb klientów, przy dążeniu do zaspokojenia zysku.

Definicja Banku zawarta w Prawie bankowym określa bank jako:

1. osobę prawną,

2. działającą zgodnie z przepisami ustaw

3. działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych, obciążających ryzykiem środki zgromadzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Czynności bankowe, określone w ustawie Prawo (???):

• przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków wkładów,

• prowadzenie innych rachunków bankowych,

• udzielanie kredytów, udzielanie gwarancji bankowych,

• emitowanie bankowych papierów wartościowych,

• przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,

• wykonywanie innych czynności przewidzianych w odrębnych ustawach wyłącznie dla banku.

W Polsce nad bezpieczeństwem wkładów gromadzonych przez banki prowadzi - Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego.

Zadaniem GINB-u to niedopuszczenie do:

• naruszenia obowiązujących przepisów i utraty płynności przez banki,

• takiego pogorszenia się rentowności banków, które można prowadzić do ich likwidacji.

Ze względu na rodzaj prowadzonej działalności, banki w Polsce podzielić można na:

• banki uniwersalne,

• banki detaliczne,

• banki inwestycyjne,

• banki specjalistyczne,

• banki spółdzielcze,

• holdingi bankowe,

• parabanki

Polski sektor bankowy jest:

• największym segmentem rynku finansowego

• największym wśród krajów, które weszły w 2004r. wraz z Polską do Unii Europejskiej.

Na koniec 2005r. aktywa polskiego sektora bankowego wynosiły 587,0 mld zł.

Istotne procesy przemian polskiego systemu bankowego po 1989r. to:

• prywatyzacja,

• konsolidacja.

Tabela: Liczba banków w Polsce oraz udział wyróżnionych grup banków w sektorze bankowym (bez banków w stanie upadłości i w likwidacji)

Wyszczególnienie	1993	2003	2005
Banki komercyjne, z tego:	87	58	61
Krajowe banki komercyjne, z tego:	87	58	54
Z przewagą kapitału państwowego, w tym:	29	6	4
Z przewagą kapitału prywatnego, z tego:	58	52	50
Z przewagą kapitału polskiego	48	6	7
Z większościowym udziałem kapitału zagranicznego	10	46	43

Udział kapitału zagranicznego w sektorze bankowym (wg. stanu na 30 grudnia 2005r.) - 61,4%

Największy udział posiadali:

• Włosi 9,21 %

• Niemcy 8,7 %

• Holendrzy 8,2 %

• USA 7,9 %

Przepisał: Piotr Kijewski / WSHE

[e-mail]

---