Operatorzy urządzeń filtrujących i oddzielających

Kod klasyfikacji: 8153

Rozdział klasyfikacji: Przemysł wydobywczy, ciężki, elektryka i elektronika

Klasa klasyfikacji: Przemysł chemiczny

Zadania i czynności

Głównym celem pracy operatora urządzeń do procesów dyfuzyjnych jest rozdzielanie różnego rodzaju mieszanin metodami fizykochemicznymi, takimi jak: destylacja, rektyfikacja, ekstrakcja, krystalizacja itp. Procesem dyfuzyjnym nazywamy przechodzenie składnika lub składników z jednej fazy do drugiej, np. z roztworu wodnego do rozpuszczalnika organicznego, spowodowane różnicą stężeń danego składnika w obu fazach i dążnością układu do osiągnięcia równowagi fizykochemicznej (np. takich stężeń w roztworze wodnym i rozpuszczalniku organicznym, że proces przechodzenia mas ustanie). Wydzielone z mieszanin związki lub grupy związków stanowią ostateczny produkt (np. benzyna) lub są półproduktem przetwarzanym w dalszych etapach procesu produkcji.

W zawodzie operatora urządzeń do procesów dyfuzyjnych istnieje specjalizacja. Czynności operatorów urządzeń do procesów dyfuzyjnych niezależnie od specjalizacji są dość podobne i polegają one na sterowaniu, obsłudze i nadzorowaniu pracy całych instalacji urządzeń i aparatów służących do rozdziału mieszanin związków lub grup związków chemicznych. Zasadnicze części instalacji (kolumny destylacyjne, kolumny rektyfikacyjne, ekstraktory, krystalizatory itp.) różnią się w zależności od wykorzystanego zjawiska fizykochemicznego i dlatego operator urządzeń do urządzeń do procesów dyfuzyjnych musi mieć specjalistyczną wiedzę. Pomocnicze urządzenia, takie jak wymienniki ciepła, mieszalniki, zbiorniki, pompy itp. znajdują się w instalacjach procesów dyfuzyjnych niezależnie od wykorzystywanego zjawiska fizykochemicznego.

Rozwój techniki i automatyzacji wymusił dodatkową specjalizację operatora „sterowniczego” i operatora pracującego bezpośrednio „na instalacji”. Głównym zadaniem operatora „sterowniczego” jest nadzorowanie i sterowanie procesem dyfuzyjnym z kabiny dyspozytora za pomocą urządzeń automatycznych lub półautomatycznych. Operator pracujący „na instalacji” przebywa w pomieszczeniach produkcyjnych lub w pobliżu instalacji, nadzorując bezpośrednio jej pracę.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Praca operatora urządzeń do procesów dyfuzyjnych odbywa się w sterowniach, halach, jak i ze względu na rozmiary instalacji na zewnątrz budynków produkcyjnych. W normalnych warunkach pracy operatorzy narażeni są na hałas spowodowany pracą urządzeń, natomiast zagrożenie substancjami toksycznymi i szkodliwymi dla zdrowia jest niewielkie lub wręcz żadne. Zagrożenie takimi substancji pojawia się natomiast w wypadku awarii. Dodatkowe zagrożenie to możliwość pożaru lub eksplozji instalacji, zwłaszcza tam, gdzie praca odbywa się z łatwopalnymi cieczami, gazami lub gazami sprężonymi.

Operatorzy pracujący „na instalacjach” znajdujących się poza budynkami narażeni są na zmienne warunki pogody, co jest przykre zwłaszcza zimą i późną jesienią.

warunki społeczne

Praca operatorów urządzeń do procesów dyfuzji może być wykonywana zarówno zespołowo, jak i indywidualnie. Jaka praca dominuje w danym zakładzie, zależy od rodzaju zastosowanych w danej technologii procesów fizykochemicznych oraz zasad bezpieczeństwa. Kontakty z ludźmi polegają na przekazywania informacji dotyczących stanu instalacji, przebiegu procesu itp. Ze względu na bezpieczeństwo pracy operatorzy są ze sobą w stałym kontakcie.

warunki organizacyjne

Operatorzy urządzeń do procesów dyfuzji pracują od 6 do 8 godzin dziennie w systemie wielozmianowym. Ze względu na specyfikę procesów dyfuzyjnych wymagana jest ciągła praca, zarówno w dni świąteczne jak i wolne od pracy. Należy podkreślić, że ze względu na wymagania technologiczne praca operatora musi być dostosowana do rodzaju pracy urządzeń, które mogą pracować w sposób ciągły lub okresowy.

Praca operatorów nadzorowana jest okresowo. Podczas pracy operator dąży do zapewnienie ciągłości i wydajności procesu oraz jakości produktu finalnego. Kolejność czynności jest raczej uwarunkowana technologią i stopniem automatyzacji procesu. W zasadzie praca wykonywana przez operatorów jest pracą rutynową. W wypadkach awaryjnych należy wykazać się umiejętnością właściwych i szybko podejmowanych decyzji. Operator sterowniczy pełni w pewnym stopniu rolę kierowniczą w stosunku do operatorów będących „na instalacji”. Operatorzy urządzeń do procesów dyfuzji ponoszą odpowiedzialność za powierzone urządzenia i materiały, ponoszą także odpowiedzialność za bezpieczeństwo współpracowników.

Wymagania psychologiczne

Niezbędną cechą w zawodzie operatorów urządzeń do procesów dyfuzji, ze względu na charakter wykonywanych zadań, jest dokładność, precyzja, spostrzegawczość i sumienność. Jest to podyktowane nie tylko obowiązkiem wykonywania czynności tak, aby otrzymać wyrób wysokiej jakości, ale także zapewnieniem bezpieczeństwa pracy sobie i otoczeniu. Operatorzy bardzo często muszą wykazywać osobistą odwagę i odporność na stresy. Szczególnie stresogenne są prace wykonywane w obiektach, w których przetwarzane są substancje łatwopalne i wybuchowe. Mimo że stosowane technologie zapewniają bezpieczeństwo pracy, istnieje zawsze pewne zagrożenie. Ponieważ cykl produkcyjny trwa wiele godzin lub jest procesem ciągłym, stwarza to konieczność przekazywania informacji o parametrach pracy instalacji podczas przejmowania kontroli przez operatora następnej zmiany, stąd dość istotnymi cechami wymaganymi od operatorów urządzeń do procesów dyfuzji jest zdyscyplinowanie i poczucie obowiązku.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Pracę operatorów urządzeń do procesów dyfuzji można zakwalifikować do kategorii prac średnio-ciężkich. Do prac lekkich można zakwalifikować czynności wykonywane przez operatora zajmującego się sterowaniem instalacji. Pożądane jest, aby operatorzy byli ludźmi sprawnymi fizycznie, odpornymi na długotrwały wysiłek, mieli dobry wzrok i słuch. Pracy w tym zawodzie nie może podejmować osoba cierpiąca na różnego rodzaju alergie. Zatrudnienie niepełnosprawnych jest w tym zawodzie niemożliwe.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Do podjęcia pracy w zawodzie operatora urządzeń do procesów dyfuzji niezbędne jest ukończenie zasadniczej szkoły zawodowej o profilu chemicznym, jednak coraz częściej poszukiwani są kandydaci posiadający wykształcenie średnie zawodowe. Jest to podyktowane wprowadzaniem nowych technologii i automatyzacji. Na niektórych stanowiskach mogą być zatrudniani pracownicy z wykształceniem podstawowym po uprzednim przyuczeniu do zawodu.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie operatora urządzeń do procesów dyfuzyjnych istnieją możliwości awansu, zwłaszcza jeśli operator posiada odpowiednie wykształcenie i uzupełnia swoją wiedzę zawodową. Operator może awansować na brygadzistę, mistrza i piąć się coraz wyżej w hierarchii zawodowej.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W zawodzie operatora urządzeń do procesów dyfuzyjnych preferowane jest zatrudnianie osób młodych oraz osób do czterdziestego roku życia. Zatrudnianie osób starszych jest raczej ograniczone warunkami pracy, w jakich zmuszeni są pracować operatorzy tych urządzeń.

Polecana literatura

Teczka Informacyjna o Zawodzie Technik Chemik - Chemiczne Procesy Technologiczne, Centrum Informacji Zawodowej.

Informacja o szkołach dla dorosłych i egzaminach eksternistycznych, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa 1993.

Kwalifikacja Zawodów i Specjalności, Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, Warszawa 1995.

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---