12. Przystosowania umożliwiające kręgowcom życie w morzu

Ryby:

- opływowy kształt ciała

- pokrycie ciała łuskami i śluzem

- płetwy: parzyste i nieparzyste

- oddychanie za pomocą skrzeli

- linia naboczna

- pęcherz pławny ( wyjątkiem są chrzęstnoszkieletowe i niektóre gat.kostnoszkiel.)

Istotną rzeczą jest wysokie stężenie soli w wodzie, wyższe niż w organizmie ryby. Dlatego ukł. wydalniczy jest do tego specjalnie przystosowany:

1. ryby spodouste

-Ciśnienie osmotyczne ich płynów ustrojowych jest wyższe od ciśnienia osmotycznego wody morskiej, zapobiega to stratom wody.

-Łuski osłonięte szkliwem sprawiają, że dyfuzja jonów przez skórę jest ograniczona.

-Nabłonek skrzeli jest nieprzenikliwy dla mocznika, chociaż umożliwia dyfuzję CO₂ i O₂

-Do ostatniego odc. Jelita otwiera się narząd rektalny ( narząd ryb spodoustych (Selachii) służący do usuwania z organizmu nadmiaru soli, powstały z przekształconego jelita ślepego)

-W nabł. szkieletowym obecne komórki wydalające nadmiar jonów jednowartościow.

-Jony dwuwartościowe wydalane są przez nerki

2. ryby kostnoszkieletowe

-Maja w nerkach mniej kłębuszków nerkowych i także ich rozmiary są mniejsze niż u ryb słodkowodnych, a to w związku z koniecznością maksymalnego zagęszczenia moczu

- U ryb kostnoszkieletowych przez skrzela opuszcza organizm 80% amoniaku, 20% mocznika, skrzela są więc głównym narządem wydalniczym

-Gatunki ryb morskich przed złożeniem ikry udają się do wód słodkich (w przypadku ryb wędrownych) lub maja inne przystosowania chroniące zapłodnione „jaja”- ikrę przed szokiem osmotycznym. Dochodzi do niego kiedy ikra dostanie się do morskiej wody. U Igliczki i konika morskiego występuje specjalna kieszeń utworzona przez fałdy skórne na brzusznej stronie ciała samca. W kieszeni przechowywana jest zapłodniona ikra, Ściany owej kieszeni wydzielają ciecz wyraźnie hipotoniczną w stosunku do otaczającej wody morskiej. W miarę rozwoju zarodkowego ciśnienie osmotyczne tej cieczy stopniowo rośnie, zbliżając się w chwili wylęgu larw do ciśnienia wody morskiej. Zabezpiecza to przed szokiem osmotycznym.

Extra dodatek

U ryb wędrownych następuje szybka zmiana adaptacyjna mechanizmów osmoregulacyjnych po przejściu z wody słonej do słodkiej ( odwrotnie zachodzi już wolniej) Węgorz przechodząc z morza do wód słodkich przybiera na wadze w wyniku większego uwodnienia tkanek.

Płazy:

Spośród płazów Istnieje jeden wyjątek, żaba Rana cancrivora

z południowej Azji. To mała zwyczajnie wyglądająca żabka, żyje na bagnach mangowych,

u wybrzeży morskich, gdzie pływa w poszukiwaniu pożywienia w wodzie morskiej o pełnym zasoleniu. Jak wobec tego, ta mała żabka radzi sobie z problemem utrzymania niskiego dla kręgowców stężenia soli w organizmie? Otóż żaba morska, podobnie jak spodouste zastosowała strategię odprowadzania znacznych ilości mocznika do płynów ustrojowych. Ma we krwi duże stężenie mocznika, uzyskując w ten sposób równowagę osmotyczną z otaczającą wodą morską mimo utrzymywania stosunkowo małego stężenia soli w organizmie. Żaba ta umieszczona w wodzie morskiej nie jest całkowicie izoosmotyczna

w stosunku do tego środowiska. Pociąga to za sobą wolny, osmotyczny napływ wody do organizmu, który jest korzystny, ponieważ dzięki niemu żaba zdobywa wodę potrzebną do wytwarzania moczu, jest to lepsze niż zdobywanie wody przez picie jej z morza, prowadzące do zwiększania pobierania soli. U żaby morskiej mocznik jest istotnym elementem regulacji osmotycznej a nie tylko produktem wydalniczym. W tym przypadku zatrzymanie mocznika polega głównie na redukcji objętości moczu podczas przebywania zwierzęcia w wodzie morskiej. Chociaż zarówno kijanki jak i postacie dojrzałe żaby morskiej są wysoce wytrzymałe na działanie wody słonej, to nie są one niezależne od wody słodkiej.

Gady:

Spośród gadów w morzach żyją:

- węże - posiadają płetwowaty ogon spłaszczony bocznie, nigdy nie opuszczają wody

-krokodyl- Krokodyl różańcowy, krokodyl morski (Crocodylus porosus) - gatunek z rodziny krokodyli właściwych (krokodylowatych). Jest największym współcześnie żyjącym gadem. Najczęściej przebywa niedaleko ujść rzek do morza. Wypływa na pełne morze, bo jako jedyny spośród krokodyli potrafi żyć w słonej wodzie. Niektóre osobniki zapuszczają się z Australii aż do Azji Południowo-Wschodniej. Jest to możliwe, dzięki specjalnym gruczołom na języku, które usuwają nadmiar soli. Nadmiar ten jest usuwany przez oczy. Mówiono wtedy, że krokodyl płacze. Stąd wzięło się określenie "krokodyle łzy".

- żółwie- posiadają opływowy kształt ciała,

-kończyny przekształcone są w wiosłowate płetwy (zrośnięte palce połączone zbitą tk.łączną i pokryte skórą)

- wielkie żółwie, mają wprawdzie - w przeciwieństwie do ryb - wodoszczelne powłoki ciała, ale muszą pić wodę morską, bo inną nie dysponują. Nadmiar soli pobranej tą drogą usuwają gruczoły łzowe, zdolne do wytwarzania bardzo stężonej solanki.

Ptaki:

- Gruczoł kuprowy produkuje bardzo dużo wydzieliny, którą rozprowadzają po całym ciele. Jest to izolacja przed zamakaniem piór.

- mięśnie poruszające skrzydłami są b.silne

- nogi pingwinów umieszczone blisko ogona

- Ptaki wodne posiadają palce , które są połączone błoną pławną , która w dużym stopniu ułatwia im pływanie.

- Kaczki posiadają dużą tkankę tłuszczową, chroniącą je przed zimną wodą

Żyjące na morzu- jedynymi ptakami, które dobrze opanowały to środowisko życia są rurkonose. Na lądzie pojawiają się tylko na okres lęgowy. Przez resztę czasu spotkać je można na morzach i oceanach. Do tej rodziny należą albatrosy, nawałniki, nurce i petrele. Przez rurkowate nozdrza zewnętrze, dzięki gr. Nosowym, wydalają sól. Polują wykorzystując hakowaty dziób do połowu głównie ryb.

Ssaki:

Ssaki morskie - ssaki, które większość swojego życia spędzają w słonych wodach mórz lub oceanów. Grupa ta obejmuje ponad sto gatunków ssaków wywodzących się od przodków prowadzących lądowy tryb życia. Są wtórnie przystosowane do życia w wodzie. Charakteryzują się dużymi rozmiarami ciała, opływowym kształtem, termoizolacyjnymi właściwościami skóry i - u większości gatunków - przekształceniem kończyn w płetwy. U waleni kończyny tylne zanikły a ogon przekształcił się w poziomo ustawioną płetwę ogonową. U niektórych wytworzyła się płetwa grzbietowa. Większość ssaków morskich utraciła typowe dla ssaków lądowych owłosienie, z wyjątkiem włosów czuciowych.

Niektóre z tych zwierząt całkowicie związały się ze środowiskiem wodnym, inne wychodzą na ląd lub wpływają do estuariów i wód słodkich, zwykle na czas okresu godowego i rozrodu lub w poszukiwaniu pokarmu. Najliczniejszą w gatunki grupę stanowią walenie.

Do ssaków morskich zaliczane są walenie, syreny, ssaki płetwonogie (foki, uchatki i morsy), dwa gatunki łasicowatych (wydra morska i wydra patagońska) oraz niedźwiedź polarny.

---