Formy reprezentacji umysłowych:
Co oznacza pojęcie reprezentacji poznawczej?
Scharakteryzuj stanowisko realistyczne i konstruktywistyczne w poglądach na naturę reprezentacji umysłowej.
Czym różnią się reprezentacje analogowe od propozycjonalnych?
Czym charakteryzują się nietrwałe i trwałe reprezentacje umysłowe?
Wyobrażenie a obraz umysłowy.
Co to są obrazy ejdetyczne?
Wyjaśnij hipotezę funkcjonalnej ekwiwalencji percepcji i wyobraźni.
Jakie są ograniczenia w zakresie podobieństwa między spostrzeżeniami a wyobrażeniami?
Wyjaśnij zasadę izomorfizmu pierwszego i drugiego rzędu między wyobrażeniem a realnym obiektem.
Na czym polegały badania nad rotacją mentalną (badania Sheparda)? Główne wnioski.
Na czym polegały badania nad skaningiem umysłowym (badania Kosslyna)? Główne wnioski.
Jakie własności zdaniem Kosslyna posiada „przestrzeń umysłowa”, w której pojawiają się obrazy umysłowe?
Jakie mogą być praktyczne zastosowania wyników badań nad wyobraźnią?
Podaj argumenty przemawiające za istnieniem reprezentacji werbalnych.
Teoria podwójnego kodowania Paivio: podstawowe założenia w kwestii natury reprezentacji umysłowej.
Na czym polega efekt przewagi obrazu nad słowem wg Paivio?
Na czym polega efekt odległości symbolicznej wg Paivio?
Na czym polega hipoteza języka myśli?
Jakie jest stanowisko Pylyshyna w dyskusji dotyczącej natury wyobrażeń?
Czym są modele mentalne wg Johnsona-Lairda?
Pojęcia i schematy:
Wyjaśnij terminy: pojęcie, kategoria
Jakie własności posiadają pojęcia ogólne i jednostkowe?
Na czym polega proces kategoryzacji?
Scharakteryzuj pojęcia matrycowe i naturalne.
Jakie funkcje pełnią pojęcia?
Na czym polega tendencyjność w wyniku posługiwania się pojęciami?
Jak rozumiane są pojęcia zgodnie z klasyczną teorią pojęć?
Jak przebiega nabywanie pojęć zgodnie z klasyczną teorią pojęć?
Jak rozumiane są pojęcia zgodnie z probabilistyczną teorią pojęć?
Na czym polega paradygmat podejmowania decyzji semantycznych?
Czym różnią się cechy definicyjne od cech charakterystycznych?
Jak przebiega proces kategoryzacji zgodnie z probabilistyczną teorią pojęć?
Jakie są podstawowe założenia prototypowej teorii pojęć?
Scharakteryzuj pionowy wymiar pojęć w ujęciu prototypowym.
Scharakteryzuj poziomy wymiar pojęć w ujęciu prototypowym. Koncepcje prototypu.
Na czym polega podobieństwo rodzinne?
Jak rozumiane są pojęcia zgodnie z egzemplarzową teorią pojęć?
Jak przebiega proces kategoryzacji zgodnie z egzemplarzową teorią pojęć?
Jak rozumiane są pojęcia ujmowane jako naiwne teorie?
Jak zbudowana jest sieć semantyczna?
Podaj wyniki badań potwierdzające istnienie sieci semantycznej.
Jak definiuje schematy poznawcze Rumelhart?
Jaki jest mechanizm nabywania schematów poznawczych?
Jakie badania potwierdzające koncepcję schematów poznawczych?
Jakie są podstawowe założenia teorii ram?
Wyjaśnij pojęcie planu, scen i tematów wg Schanka i Abelsona.
Oceń teorie schematowe na wymiarze wiedza deklaratywna - proceduralna oraz pod względem elastyczności złożonych struktur poznawczych.
Myślenie i rozumowanie:
Podaj definicję myślenia
Na czym polega racjonalność ekologiczna? Wyjaśnij w kontekście myślenia na materiale konkretnym i abstrakcyjnym.
Jakiego rodzaju modele myślenia tworzy się na gruncie psychologii poznawczej?
W jakim stopniu myślenie jest procesem świadomym i kontrolowanym?
Wyjaśnij pojęcia: myślenie autystyczne, realistyczne, produktywne, reproduktywne, twórcze, odtwórcze, krytyczne.
Jakie wyróżnia się rodzaje myślenia ze względu na kryterium rozwojowe (interioryzację myślenia)?
Jakie są fazy rozwoju myślenia wg Piageta?
Jakie są elementy struktury myślenia?
Na czym polega analiza i synteza? Wymień inne pochodne od nich operacje myślenia.
Jakie elementy można wyróżnić w łańcuchu operacji umysłowych wg Berlyne'a?
Jakie reguły rządzą łańcuchem operacji umysłowych wg Berlyne'a?
Czym jest algorytm i jakie posiada cechy?
Czym jest heurystyka i jakie posiada cechy?
Na czym polega rozumowanie? Czym się różni rozumowanie dedukcyjne od indukcyjnego?
Jakie są kierunki badań nad rozumowaniem?
Co to jest sylogizm? Jakie są rodzaje sylogizmów?
Jakie są błędy rozumowania sylogistycznego?
W jaki sposób wiedza i kontekst wpływają na rozumowanie sylogistyczne?
Na czym polega rozumowanie warunkowe?
Na czym polegają błędy rozumowania warunkowego na przykładzie zadania selekcyjnego Wasona?
Na czym polega efekt materiału tematycznego?
Porównaj teorie rozumowania dedukcyjnego: teorię abstrakcyjnych reguł oraz teorię modeli umysłowych.
Jakie płyną wnioski z badań nad rozumowaniem indukcyjnym w obszarze testowania hipotez?
Wyjaśnij zasady wnioskowania przez analogię
Na czym polega abdukcja?
Rozwiązywanie problemów:
Czym jest problem i na czym polega rozwiązywanie problemów (definicje)?
Jakie są wymiary, na których można opisać sytuację problemową?
Rodzaje problemów ze względu na cechy i strukturę: czym charakteryzują się problemy dywergencyjne i konwergencyjne, proste i złożone, dobrze i źle określone, bogate i ubogie semantycznie, podobne pod względem struktury powierzchniowej i głębokiej (problemy izomorficzne) oraz otwarte i zamknięte?
Rodzaje problemów ze względu na wymagania poznawcze: czym charakteryzują się problemy specyficzne i ogólne, polegające na porządkowaniu materiału, wymagające indukcji i transformacyjne (klasyfikacja Greeno)
Jak Newell i Simon definiują problem (charakterystyka reprezentacji problemu)?
Wyjaśnij pojęcie przestrzeni problemu i przestrzeni stanów w teorii Newella i Simona.
Jakie argumenty przemawiają wg Newella i Simona za sekwencyjną naturą procesu rozwiązywania problemów? Oceń ich trafność.
Na czym polega metoda redukcji różnicy w rozwiązywaniu problemów (na przykładzie problemu Misjonarzy i Kanibali)? Jakie ma zalety i wady?
Na czym polega metoda poruszania się wstecz? Jakie są jej możliwości stosowania i ograniczenia?
Na czym polega metoda analizy środków i celów?
Jakie strategie są stosowane w modelu rozwiązywaniu problemów GPS zaproponowanym przez Newella i Simona?
Na czym polega strategia powracającego celu i strategia percepcyjna opisane przez Simona?
Jakie są fazy rozwiązywania problemów w modelu IDEAL Brandsforda i Steina?
Na czym polega identyfikacja problemu? Jakie są rodzaje problemów ze względu na sposób ich identyfikacji?
Na czym polega definiowanie problemu? Jakie elementy definiują przestrzeń problemu?
Jakie procesy poznawcze są zaangażowane we wczesnych stadiach rozwiązywania problemów?
Jakie czynniki ułatwiają rozpoznawanie problemów?
Na czym polega dobór strategii rozwiązywania problemu? Jakie czynniki decydują o skutecznym zastosowaniu strategii rozwiązywania problemów?
Scharakteryzuj analityczną, globalną i syntetyczną strategię rozwiązywania problemu.
Na czym polegają procesy alokacji zasobów, monitorowania postępu oraz ocena poprawności rozwiązania towarzyszące rozwiązywaniu problemów?
Na czym polega efekt błędnego nastawienia (mechanizacji myślenia)? Wyjaśnij na przykładzie problemu dzbanów z wodą Luchinsa.
Wyjaśnij pojęcie inercji mentalnej i inercji ideacyjnej.
Na czym polega fiksacja funkcjonalna? Wyjaśnij na przykładzie problemu umocowania świecy Dunckera.
Na czym polega transfer pozytywny. Wyjaśnij na przykładzie efektu Stroopa.
Na czym polega transfer przez analogię? Wyjaśnij na przykładzie problemu rentgenowskiego Dunckera. Jakie czynniki ułatwiają wykorzystanie analogii w rozwiązywaniu problemu?
Jakie znaczenie w rozwiązywaniu problemów ma przerwa inkubacyjna? Jaki jest jej wpływ na działanie pamięci roboczej i uwagi ekstensywnej?
Na czym polega zjawisko wglądu? W jaki sposób wyjaśnia się mechanizm wglądu
Czym charakteryzują się złożone problemy?
Czym różni się wiedza ekspertów od wiedzy laików?
W jaki sposób można przezwyciężać przeszkody pojawiające się w toku rozwiązywania problemów?
Wydawanie sądów i podejmowanie decyzji: C) 548-588; D) 480-489; B) 381-391
Zdefiniuj pojęcie sądu i decyzji.
Na czym polega sąd atrybucyjny, probabilistyczny i wartościujący?
Na czym polega tendencyjność w wydawaniu sądów?
Scharakteryzuj heurystykę reprezentatywności. W jaki sposób oceniamy reprezentatywność obiektu?
Na czym polega złudzenie hazardzisty?
Na czym polega złudzenie koniunkcji? Wyjaśnij na przykładzie problemu Lindy Kahnemana i Tversky'ego.
Scharakteryzuj heurystykę dostępności.
Na czym polega efekt świeżości w ocenie prawdopodobieństwa zdarzeń?
Na czym polega złudzenie osobistego doświadczenia?
Wyjaśnij prawo małych liczb jako rodzaj tendencyjności w wydawaniu sądów.
Scharakteryzuj heurystykę zakotwiczenia i dopasowania.
Na czym polega ignorowanie proporcji podstawowej (reguły Bayesa) w ocenie prawdopodobieństwa zdarzeń?
W jaki sposób zdaniem Gigerenzera można uniknąć błędów w wykorzystaniu reguły Bayesa?
Jakie czynniki decydują o zastosowaniu prostych heurystyk w wydawaniu sądów?
Czym charakteryzuje się sąd intuicyjny?
Jakie są podstawowe założenia klasycznej teorii decyzji?
Jakie są podstawowe założenia modelu oczekiwanej subiektywnej użyteczności (SEU)?
Jakie są podstawowe założenia modelu kompensacyjnego podejmowania decyzji?
Jakie założenia KTD i jej modyfikacji (SEU i model kompensacyjny) ocenia się jako nietrafne?
Na czym polega opisana przez Simona strategia zadowolenia w podejmowaniu decyzji oraz eliminacja według aspektów opisana przez Tversky'ego?
Scharakteryzuj heurystyki podejmowania decyzji opisane przez grupę badawczą ABC pod kierunkiem Gigerenzera.
Na czym polega efekt obramowania opisany przez Kahnemana i Tversky'ego. Wyjaśnij zjawisko asymetrii pozytywno-negatywnej?
Jakie są fazy procesu podejmowania decyzji?
Jakie czynności wykonuje decydent w fazie przeddecyzyjnej?
Na czym polega właściwy proces decyzyjny? Jakie czynniki wpływają na ocenę ważności informacji dotyczących możliwych opcji?
Scharakteryzuj fazę postdecyzyjną.
Język i mowa:
Podaj definicję języka i mowy.
Scharakteryzuj podstawowe cechy języka: twórczy charakter (produktywność), język jako struktura, sensowność, referencyjność, interpersonalność, podwójna artykulacja, arbitralność, wieloznaczność, złożoność, dynamiczność.
Scharakteryzuj funkcje języka: reprezentacyjną (referencjalną - trójkąt semantyczny), komunikacyjną, ekspresyjną i poznawczą.
Scharakteryzuj poziomy języka: fonologiczny (fonem, głoska, litera), semantyczny (morfem, słowo, pojęcie, znaczenie denotacyjne, konotacyjne), syntaktyczny (fraza, zdanie, sens, struktura zdania) i pragmatyczny.
Scharakteryzuj strukturę powierzchniową i głęboką języka w ujęciu teorii gramatyki transformacyjno-generatywnej Chomsky'ego. Podaj empiryczne dowody potwierdzające tę koncepcję.
Na czym polega hipoteza determinizmu językowego Sapira-Whorfa? Jakie dane ją potwierdzają?
Jakie są tezy relatywizmu językowego?
Wyjaśnij pojęcie kompetencji językowej w ujęciu Chomsky'ego. Jakie jest jego stanowisko w kwestii natury przyswajania języka ?
Jakie są argumenty natywistów w sporze o naturę procesu przyswajania języka?
Na czym polega mowa ukierunkowana na dziecko?
Na czym polega błąd nadrozciągłości znaczeń oraz błąd hiperrregularyzacji popełniane przez dzieci nabywające język?
Jakie są koszty i pozytywne skutki dwu- i wielojęzyczności?
Omów maksymy konwersacyjne wyróżnione przez Grice'a.
Na czym polega proces leksykalizacji? Jakie są jego etapy: (1) na czym polega wybór lemm; (2) na czym polega kodowanie fonologiczne?
Proces segmentacji - na czym polega, jak opisuje jego przebieg model kohorty?
Na czym polega złamanie kodu w rozumieniu przekazów językowych?
Na czym polega rozbiór zdania?
Wyjaśnij pojęcia: afazja, afazja Broca, afazja Wernickego.
Zasady kategoryzacji:
Na czym polega zasada oszczędności poznawczej i zasada spostrzegania struktury?
Wyjaśnij pojęcia: kategoria, taksonomia.
Jakie poziomy abstrakcji kategorii wyróżnia Rosch?
Czym jest trafność wskazówek? Jaka jest ogólna trafność wskazówek kategorii z poziomu podrzędnego, nadrzędnego i podstawowego?
Na czym polega podobieństwo kategorialne? Co to są cechy dystynktywne? Jakie jest podobieństwo kategorialne obiektów z poziomu podstawowego, podrzędnego i nadrzędnego?
Jakie są operacyjne wskaźniki kategorii z poziomu podstawowego (cechy wspólne, ruchy motoryczne, podobieństwo kształtów, rozpoznawalność uśrednionych kształtów)?
Jak Rosch definiuje prototyp?
Jaki jest wpływ prototypowości na takie ZZ jak: szybkość przetwarzania, tempo uczenia się kategorii, wykorzystywanie nazw kategorii w języku naturalnym?
2