Kultura i jej funkcje
Kultura jest dziełem ludzi tworzących w ramach zbiorowości z grup społecznych danego społeczeństwa i społeczeństwo to integruje.
Różne ujęcia kultury według:
S. Czarniecki- Kultura całokształt zobiektywizowany elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup społecznych i z racji swej obiektywności ustalonych zdolnych rozszerzać się przestrzennie.
A. Kłoskowska- Wprowadza tzw. Antropologiczne określenie kultury: kultura jest to względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi przebiegające według wspólnych dla zbiorowości społecznej wzorów wykształtowanych i przyswojonych w toku interakcji oraz zawierający wytwory takich zachowań.
J. Szczepański- Pojęcie kultury nie obejmuje zachowań. Określa nim same wzory, schematy działań czy zachowań, gdyż one właśnie a nie bezpośrednio działania są przekazywane a przekazywalność jest jedną z istotnych cech kultury.
Kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i nie materialnych, wartości i sposobów postępowania, uznawanych, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowością i następnym pokoleniom .
J.Szczepański sprowadza kulturę do trzech rodzaji elementów:
wytworem ludzkiej działalności,
wzory zachowań,
wartości,
Określa cechy tych elementów aby jakość wytworów, wartość czyli wzór postępowania stał się elementem kultury musi być zobiektywizowany, uznany, przyjęty i przekazywany inaczej zanika, nie staje się elementem kultury.
J. Szczepański uważa wartość za dowolny przedmiot materialny lub idealny- idea lub instytucja, przedmiot wyimaginowany lub rzeczywisty, w stosunku do którego jednostka lub zbiorowość przyjmują postawę szacunku, przypisując mu ważną role w swoim życiu i dążenie do jego osiągnięcia odczuwają jako przymus.
S. Ossowski wprowadził rozróżnianie wartości:
wartości odczuwane- atrakcyjne dla jednostki w znaczeniu emocjonalnym,
wartości uznawane- przedmioty w stosunku do których żywimy przekonanie że posiadają jakąś wartość obiektywną .
Współcześnie bowiem te dwa rodzaje wartości stwarza w świadomości jednostki następujące sytuacje:
istnieją przedmioty, które są uznane przez nas jako wartości i jajko taki są odczuwalne,
istnieją przedmioty takie, w których odczuwamy wartości ale ich nie uznajemy.
Wzory zachowania (postępowania)- wszelkie reguły i sposoby działania jednostek czy grup w określonych sytuacjach.
J. Szczepański przez wzór kulturowy rozumiał schemat postępowania dotyczący ważnej społecznej sytuacji, uznawany i przyjęty w danej zbiorowości czy społeczeństwie.
Wzory zachowania są ważną częścią kultury, gdyż swym zasięgiem obejmują różne dziedziny działania jednostek i grup społecznych. Określają wzory ról społecznych, przez co wpływają na strukturę i kształtują je.
Wzory zachowania możemy podzielić na:
rzeczywiste ukazujące schematy jak jednostki i grupy w praktyce postępują,
postulowane określające jak w danej sytuacji jednostka czy grupa powinna się zachować.
Funkcje kultury:
Socjalizacja i kształtowanie osobowości- człowiek gdy się rodzi jest stworzeniem biologicznym. Po przez życie w społeczeństwie ulega przeobrażeniom i rozwojowi. Pierwsze lata w życiu człowieka są bardzo istotne, gdyż wtedy budujemy podstawę życia emocjonalnego. Do okresu dojrzewania mamy doczynienia z socjalizacją pierwotną. Dojrzewanie zaś to okres socjalizacji wtórnej. Wtedy nie tylko „bierzemy”, lecz też „przekazujemy”, gdyż posiadamy już pewne zdania i poglądy.
Kształtowanie i tworzenie wartości- wartości powstają na bazie potrzeb na których tworzą się interesy. Dążymy do zaspokojenia naszych potrzeb, które zazwyczaj mają charakter materialny (np. pieniądze), wartość może mieć nie tylko charakter materialny, ale też postmaterialny (R. Inglehart). Wartością może być wolność. Chcemy decydować o sobie, żyć w wolnym kraju, kształcić się i rozwijać. Szczególnie w społeczeństwach demokratycznych możemy realizować idee wolności i państwa obywatelskiego.
Tworzenie wzorów zachować- w różnych środowiskach różnie się zachowujemy. Również od innych oczekujemy pewnych zachowań. Zachowania te wynikają z kultury i doświadczenia. Nasze zachowania powinny być adekwatne do sytuacji, aby w określony sposób osiągnąć określony cel, żyć w sposób bezkolizyjny.
tworzenie systemów społecznych, instytucji i organizacji- chodzi tu o wielkie grupy społeczne. Istnieje pewien ład i porządek, który mówi co i jak mamy robić, aby się nie blokować wzajemnie, łatwo się poruszać, realizować swe grupowe cele. W wielkich zbiorowościach systemy pomagają realizować cele. Umiejętność tworzenia systemów politycznych, kierowanie grupami społecznymi jest bardzo ważne. Narody które to potrafią żyją i funkcjonują na wysokim poziomie.