Rozwój społeczny
Rozwój społeczny- to zanik lub powstanie nowego zjawiska społecznego (np. rozpad społeczności plemiennych i ukształtowanie się narodu) lub przekształcenie danego zjawiska społecznego w jego elementach konstytutywnych, czy też przekształceniu się społeczeństwa w jego podstawowych elementach struktury
Trzy rodzaje teorii rozwoju społecznego:
Teorii Linearne
Teorie cykliczne
Teorie dychotomiczne
Ad.1. Społeczeństwa ulegają przemianom w toku rozwoju historycznego i zmiany te mają charakter linearny, kierunkowy i zdeterminowany, przechodzą od fazy pierwotnej do fazy docelowej.
A. Comte- ewolucja ludzkości przechodzi przez trzy stadia: stadium pierwotne (teologiczne), stadium przejściowe (metafizyczne), pozytywne.
H. Spencer- procesy ewolucji społecznej przeprowadzają społeczeństwa od stanu barbarzyństwa, od społeczeństwa militarnego przez okres prostego stadium industrializmu do nowoczesnego społeczeństwa industrialnego, pokojowego.
K. Marks- społeczeństwa w swym rozwoju przechodzą przez fazy: od wspólnot rodowo-plemiennych, przez okres niewolnictwa, feudalizmu, kapitalizmu do społeczeństwa komunistycznego.
Ad. 2. Według tej grupy przedstawicieli socjologii rozwój społeczny ma charakter cykliczny, to znaczy społeczeństwa przechodzą od jednej fazy do drugiej w swych przemianach, a następnie przechodzą do fazy wyjściowej.
G. Vico- społeczeństwa w swej historii przechodzą przez trzy okresy: wiek boski, wiek bohaterów, wiek ludzi.
V. Pareto- „koncepcja krążenia elit”; proces dziejowy- to ciągła zmiana elit rządzących, przechodzących z klas niższych na pozycje władzy i znowu obalonych przez nowe elity. Krążenie elit- to podstawowa prawidłowość rozwoju społecznego według Pareto'a.
K. Kelles-Krauz- rozwój społeczny toczy się od socjalizmu do indywidualizmu i znowu powraca do socjalizmu w nowej wersji, aby odwrócić się od tej zasady na rzecz indywidualizmu.
P. Sorokin- specyfika jego teorii zmian społeczno-kulturowych polega na założeniu, że dany typ świadomości kulturowej stanowi kontekst, w którym dokonuje się zmiany wewnątrz rozmaitych systemów, organizacji społecznych.
Ad. 3. Społeczeństwa w toku rozwoju historycznego przechodzą od struktury społecznej opartej na elementarnych grupach pierwotnych do struktury społecznej opartej na złożonych grupach umownych,
F. Tonnies- wspólnoty i zrzeszenia. Rozwój społeczny toczy się więc wedle dychotomii: od dominacji grup wspólnotowych do dominacji grup umownych, kontraktowych.
Ch.H. Cooley- wyróżnił on grupy pierwotne i wtórne.
E. Durkhein- wysunął tezę: społeczna solidarność jest istotną cechą społeczeństwa.
Dwa typy społeczeństw:
Społeczeństwo, w których świadomość zbiorowa jest zdominowana przez solidarność mechaniczną (więzi krwi, bezpośrednie relacje),
społeczeństwo, w których świadomość zbiorowa jest zdominowana przez solidarność organiczną, wynikającą ze społecznego podziału pracy, specjalizacji i obiektywnej zależności wzajemnej ludzi od siebie, w jaką z tego powodu wchodzą.
Typologia społeczeństw:
We współczesnej socjologii utrwaliła się socjologiczna-historyczna typologia społeczeństw.
Cztery typy- modele społeczeństwa:
Pierwotne,
Rolniczo-chłopskie, feudalne,
Industrialne,
Postindustrialne, (D. Bell)
Czynniki rozwoju społecznego:
1. Wynalazki techniczne i technologiczne (postęp techniczny), i ich upowszechnienie,
siły wytwórcze są ogniwem pośrednim, czy mechanizmem za pomocą którego postęp techniczny wywiera wpływ na zmianę stosunków produkcji i pozostałych stosunków społecznych,
2. Syndrom czynników powodujących zmiany społeczno-kulturowe jest dyfuzja kultury. Przez dyfuzje kulturową rozumiemy przepływ nowych elementów (innowacji) w obrębie danego społeczeństwa między różnymi zbiorowościami w danym społeczeństwie czy też pomiędzy dziedzinami życia danego kraju.
W procesach dyfuzji kulturowej elementy kultury materialnej przenikają łatwiej niż elementy kultury niematerialnej:
Obcość i bliskość kultur, a problem dyfuzji,
Peryferyjność elementów kultury,
Innowacje proste i złożone,
Problem podzielności innowacji,
Dezintegracja i dezorganizacja pozytywna,
Studia psychospołeczne przyjmowania innowacji,
Zasięg adoptujących innowacji.
Ruchy społeczne jako czynnik rozwoju społecznego.
Jest to jeden z najważniejszych czynników przemian, gdyż stanowi on rodzaj działań zbiorowych które zmierzają bezpośrednio do przeprowadzenia określonych zmian w strukturze i kulturze społeczeństwa.
Ruch społeczny- systemy zbiorowych działań i dążności, podporządkowanych określonych ideologii i zmierzających zgodnie z odpowiednim programem i metodami.
Rodzaje ruchów społecznych:
Rewolucyjny (dokonują przemian całej struktury społecznej),
Reformatorskie (dokonują zmian w pewnych elementach struktury społecznej),
Ekspresywne zmierzają do wprowadzenia pewnych zmian w kulturze, systemach wartości, wzorach życia danego społeczeństwa.