Odpady medyczne

Definicja odpadów medycznych

Odpady medyczne to substancje stałe, ciekłe i gazowe powstające przy leczeniu, diagnozowaniu oraz profilaktyce, w działalności medycznej prowadzonej w obiektach lecznictwa zamkniętego, otwartego oraz w obiektach badawczych i eksperymentalnych.

Odpady medyczne powstają w różnych jednostkach opieki zdrowotnej, takich jak: szpitale ogólne, szpitale psychiatryczne, sanatoria rehabilitacyjne, ośrodki leczenia odwykowego, ośrodki rehabilitacyjne dla narkomanów, zakłady pielęgnacyjno - opiekuńcze, zakłady leczniczo wychowawcze, zakłady opiekuńczo - lecznicze, szpitale uzdrowiskowe, sanatoria uzdrowiskowe, hospicja, przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie, punkty lekarskie, praktyki lekarskie (indywidualne, indywidualne specjalistyczne i grupowe).

Klasyfikacja odpadów medycznych

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dn.23 sierpnia 2007r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi na podstawie art.7ust.4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 39z 2007r., poz. 251 i Nr.88,poz.587).

1. odpady medyczne o kodach 18 01 02,18 01 03,18 01 80,18 01 82,zwane dalej „odpadami zakaźnymi”, są to odpady niebezpieczne, które zawierają żywe mikroorganizmy lub ich toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do przyjęcia ,że wywołują choroby zakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów.

2. odpady medyczne o kodach 18 01 06, 18 01 08,18 01 82 zwane „odpadami specjalnymi”, są to odpady niebezpieczne, które zawierają substancje chemiczne, o których wiadomo lub co do ,których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby niezakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów, albo mogą być źródłem skażenia środowiska.

3. odpady medyczne o kodach 18 01 01,18 01 04, 18 01 07, 18 01 09, 18 01 81 zwane „odpadami pozostałymi”, są to odpady medyczne nieposiadające właściwości niebezpiecznych.

Sposoby unieszkodliwiania odpadów medycznych

Odpady medyczne zaliczane do niebezpiecznych nie mogą być poddawane odzyskowi - zgodnie z Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane (Dz. U. Nr 8, poz. 102 i 103). W związku z tym odpady te poddawane są różnym sposobom unieszkodliwiania [2, 4], takim jak:

1. Termiczne przekształcanie odpadów,

2. Autoklawowanie,

3. Dezynfekcja termiczna,

4. Działanie mikrofalami,

5. Obróbka fizyczno - chemiczna.

Procedury higieniczne dotyczące personelu

1.Właściwe przygotowanie rąk do pracy oraz odpowiednia ich higiena:
- podczas pracy nie nosi się biżuterii
- paznokcie muszą być krótkie
- zranienia, otarcia należy zabezpieczyć wodoodpornym opatrunkiem
- ręce należy myć:
* przed przystąpieniem do pracy
* przed przyjęciem pacjenta
* przed założeniem rękawiczek
* po zdjęciu rękawiczek i fartucha
* gdy rękawiczki zostaną zanieczyszczone krwią lub uszkodzone
* przed jedzeniem, piciem oraz paleniem
* po skorzystaniu z toalety
* po zakończonym dniu pracy
2. obowiązuje mycie rąk higieniczne i higieniczna dezynfekcja
3. przed zabiegami chirurgicznymi obowiązuje mycie i dezynfekcja chirurgiczna oraz stosowanie sterylnych rękawiczek
4. przed nałożeniem preparatu dezynfekcyjnego - ręce należy osuszyć
5. punkt mycia rąk oddzielny od punktu mycia narzędzi
6. punkt mycia rąk wyposażony w:
* baterie uruchamianą bez dotyku dłonią
* dozownik na mydło płynne
* dozownik na preparat do dezynfekcji rąk
* podajnik na ręczniki jednorazowego użycia
* kosz na użyte ręczniki
7. dozowniki muszą być opisane
8. nie można uzupełniać zawartości dozowników poprzez dolewanie
9. dozowniki przed ponownym napełnieniem muszą być umyte, wyparzone i osuszone
10. podczas pracy ręce muszą być osłonięte rękawiczkami, które zmieniamy po każdym pacjencie oraz w przypadku ich zanieczyszczenia krwią lub uszkodzenia
11. rękawiczki jednorazowego użycia nie można stosować wielokrotnie
12. brak zmiany rękawiczek i brak mycia rąk - przyczyna powstania korzystnego dla drobnoustrojów środowiska sprzyjającego ich rozwojowi i wzrostu - konsekwencją jest podrażnienie skóry rąk oraz możliwość wystąpienia zanokcicy paznokciowej wywołanej wirusem Herpes Simplex
13. mycie rąk i ich dezynfekcję należy prowadzić wg techniki Ayliffe.

Postępowanie z ostrymi odpadami
(igły, kaniule, ostrza, wiertła itp.)

Rys.3 pojemniki do segregacji ostrych odpadów [źródło własne]

1. bezpośrednio po użyciu umieszczać ostre odpady w plastikowym, twardo ściennym pojemniku, nie oddzielając igieł od strzykawek
2. pojemniki napełniać do 2/3 objętości
3. pojemniki opisywać datą rozpoczęcia użytkowania i datą zamknięcia
4. pojemniki napełniamy maksymalnie przez 4 - 5 dni
5. do momentu odbioru do utylizacji, pojemniki przechowujemy w wydzielonym pomieszczeniu, o temp. do 10 °C - do 48 godzin; o temp. < 10°C do 14 dni

Na powierzchni skóry rak występuje:

• flora stała, tzw. fizjologiczna, niewykazująca właściwości chorobotwórczych ,która zapewnia prawidłowe funkcjonowanie skóry.

• flora przejściowa, składająca się z mikroorganizmów, które nie są zdolne do namnażania i przebywania na skórze dłuższy czas.(okresowa)

• Na rękach personelu medycznego stwierdzić można obecność drobnoustrojów chorobotwórczych przeniesionych od pacjenta, które mogą stać się przyczyna zakażeń krzyżowych.

Ryzyko infekcji za pośrednictwem rąk zmniejsza się przez:

- mycie rąk wodą i mydłem,

-odkażanie skóry,

-ochronę rąk za pomocą rękawic.

Higieniczne mycie rąk - ma na celu zmycie zanieczyszczeń organicznych i brudu oraz częściowa eliminację ze skóry rąk flory przejściowej i stałej. Wykonuje się je przed i po każdej czynności związanej z przyjmowaniem pacjentów.

Aby przeprowadzić higieniczne mycie rak należy:

-nanieść na dłonie odpowiednia ilość mydła w płynie z dozownika,

-dokładnie umyć powierzchnie rąk, np. wg. techniki Ayliff'a przez czas nie krótszy niż 30 s.,

-spłukać pod bieżąca wodą,

-osuszyć jednorazowym ręcznikiem.

Technika mycia i dezynfekcji rąk wg Ayliffe'a.

Błędów podczas mycia rąk można uniknąć przestrzegając następujących wskazówek:

1. zdejmować z rąk biżuterię i zegarek,

2. używać mydła w płynie,

3. wycierać ręce tylko ręcznikami jednorazowego użytki,

4. używać wody umiarkowanie ciepłej,

5. nie skracać czasu mycia rąk,

6. myć dokładnie powierzchnie rąk.

Chirurgiczne mycie rąk:

-ma na celu eliminacje drobnoustrojów należących do flory przejściowej i stałej. Wykonuje się je przed wszystkimi zabiegami chirurgicznymi u pacjenta i dotyczy np. lekarzy chirurgów.

Postępowanie w przypadku zranienia się podczas pracy:

1.spowodować większe krwawienie przez 1 min.

2.umuć miejsce bieżącą, ciepłą wodą z mydłem,

3.ranę zdezynfekować-wodą utlenioną, spirytusem,

4. założyć opatrunek,

5.odnotować zdarzenie -data, nazwisko i imię pacjenta,

6.ewentualnie wykonać test w kierunku wykluczenia infekcji HIV.

Ochrony przed zakażeniem.

Wirusowe zapalenie wątroby -choroba ta jest wywołana przez wirus HBV, jest najważniejsza z zakaźnych chorób zawodowych pracowników stomatologicznych. Zakażenie szerzy się drogą parenteralną ( wirus typu B, C) a także przez uszkodzoną skórę i błony śluzowe.

Profilaktyka:

• szczepienia ochronne przeciwko WZW typ B,

• metody ochrony i dezynfekcji,

• środki i metody dezynfekcyjne skuteczne w zwalczaniu HBV uważa się także za skuteczne w zwalczaniu HCV,

• Gruźlica - wywołana jest przez bakterie ,którą jest prątek gruźliczy. Zakażenie szerzy się droga pokarmową, przez uszkodzoną skórę, błony śluzowe, głównie droga kropelkową. W profilaktyce schorzenia istotną rolę odgrywają: rękawiczki, okulary ochronne, maseczki na twarz, badania rtg narządów klatki piersiowej, a u osób tuberkulionujemnych -kontrolne testy skórne,

• AIDS - czynnikiem chorobotwórczym w tym wypadku jest wirus HIV Przenoszenie wirusa odbywa się drogą płciową, drogą krwi (wstrzyknięcia dożylne, transfuzje), podczas kontaktu uszkodzonej skóry i błon śluzowych z zakażoną krwią. Personel stomatologiczny jest również narażony na tę chorobę.

Dezynfekcja to sposób niszczenia bakterii łącznie z prątkami gruźlicy, grzybów i wirusów ( ich form wegetatywnych i przetrwalników).

Dezynfekcji zatem wymagają:

1. Narzędzia stomatologiczne ,które ze względów technicznych nie mogą być sterylizowane, a kontaktują się z nieuszkodzonymi błonami śluzowymi,

2. Narzędzia kontaktujące się z nieuszkodzoną powierzchnia skóry ( wymagają dezynfekcji niskiego poziomu, która niszczy wegetatywne formy bakterii i grzybów).

Aseptyka jest to postępowanie zapobiegające zakażeniom. Ma ono na celu ochronę pacjenta przez drobnoustrojami chorobotwórczymi.

Polega na:

• właściwej dezynfekcji i sterylizacji,

• odpowiednim przechowywaniu sterylnych narzędzi i materiałów,

• używaniu dla każdego pacjenta czystych, odkażonych przedmiotów,

• właściwym niszczeniu materiału skażonego,

• stosowaniu sprzętu jednorazowego użytku,

• używaniu odzieży ochronnej, rękawiczek, masek ochronnych,

• przestrzeganiu higieny osobistej.

Antyseptyka to postępowanie polegające na stosowaniu zabiegów zmierzających do zniszczenia drobnoustrojów lub zahamowania ich rozwoju.

Zakażenie krzyżowe - to zakażenie przeniesione z jednego pacjenta na drugiego przez ręce personelu.

---