DYDAKTYKA EDUKACJI PRZEDSZKOLNEJ - ćwiczenia
Dr Agnieszka Głowala
Wykład II 14.03.2009 r.
Literatura jako sposób aktywizowania dziecka w przedszkolu.
Zakłada się, że literatura wyzwala wszystkie typy aktywności wymienione w dydaktyce:
sensomotoryczną - ujawniającą się w działaniu,
emocjonalną - związaną z motywacjami, z przeżywaniem,
werbalną - dotycząca ekspresji słownej monolog, dialog, dyskusja),
intelektualną - angażującą procesy poznawcze, myślenie, obejmującą też transformację wiedzy z jednych obszarów na inne,
recepcyjną - nastawioną na przyjmowanie informacji słownych, na odbiór.
Wskazuje się też na kilka postaw typów aktywnych, które może wyzwolić literatura w relacji bodziec - reakcja. Wyróżnia się tu:
aktywność intencjonalna (inspirowana) - zamierzona przez nadawcę, wpisana niejako w tekst literacki, występująca w postaci apelu, przedmowy, zachęty, typowa dla książek dla najmłodszych,
aktywność naśladowcza (odtwórcza) - polegająca na zachowaniach reprodukcyjnych, na kopiowaniu wzorów zachowań, na przenoszeniu doświadczeń z tekstu na życie,
aktywność dynamiczna - zakładająca własną inwencję dziecka, polegająca na przenoszeniu emocji lekturowych na życie,
aktywność kompatybilna - aktywność wyzwolona w wyniku oddziaływania na dziecko kilku bodźców o tej samej treści, np. tekstu, filmu, teatrzyku, muzyki, przekazu plastycznego (książki z nagraniami),
aktywność twórcza - podejmowanie przez dziecko działań o charakterze manualnym, np. wycinanie, klejenie, lepienie, o charakterze gestualnym i motorycznym, np. ruch, taniec, o charakterze wokalno-muzycznym, plastycznym, np. malowanie, rzeźbienie, o charakterze dramatycznym, np. gry dramatyczne, inscenizacje, o charakterze werbalnym, np. poezjomanie, zabawa słowem.
W schemacie komunikacyjnym: literatura - dziecko bardzo ważną rolę odgrywa pośrednik, którym jest nauczyciel. Oczekuje się od niego:
ogólnej wrażliwości,
wrażliwości na literaturę,
wiedzy na temat literatury dla dzieci i umiejętności jej wykorzystania w realizacji treści z różnych obszarów edukacyjnych,
umiejętności przekazywania literatury,
zainteresowania, ukierunkowania rodziców w pracy z dzieckiem w tym zakresie.
Ważną rolę odgrywa umiejętność wykorzystania literatury współczesnej i czasopism dla dzieci.
Walory czasopism dla dzieci:
są kierowane dla dzieci ale zawierają także często informacje dla rodziców, co może stanowić bodziec zachęcający do wspólnego spędzenia czasu,
uwzględniają teksty literackie o dużej sile oddziaływania poprzez odwoływanie się do emocji dzieci, uwzględnianie związku z porą roku, z ważnymi wydarzeniami, poprzez podejmowanie tematów,
urozmaicona szat graficzna, różnobarwne zdjęcia, ilustracje, wysoki poziom edytorski, załączone gadżety,
problematyka czasopism nawiązuje do aktualnych wydarzeń, co ułatwia wykorzystanie ich w pracy wychowawczej,
uwzględniają w treści propozycje zabaw, prac plastycznych, doświadczeń, obserwacji czy ciekawych sposobów pobudzania aktywności intelektualnej, co umożliwia wykorzystywanie ich do różnych celów,
wiele czasopism odwołuje się do cyklicznie zamieszczanych fragmentów prozy, której bohater jest znany dziecku i co wpływa na utożsamianie się z jego przeżyciami.
Wykład III 28.03.2009 r.
Literatura w przedszkolu a aktywność dziecka.
TEMATY PRAC ZALICZENIOWYCH (minimum 5 stron):
Zabawa jako metoda kształtowania pojęć w przedszkolu. - sprecyzować, jakich pojęć, np. matematycznych, itp.
Zabawa jako metoda rozwijania logicznego myślenia dzieci. - teoria i przykłady zabaw.
Zabawy słowne w przygotowaniu dzieci do czytania i pisania.
Książka i czasopismo w przedszkolu. - przykład scenariusza.
Literatura dla najmłodszych - lata 90 - te.
WSPÓŁCZESNA PROZA DLA DZIECI:
Katarzyna Kotowska „Jeż”
Anna Onichimowska „ Koniec świata i poziomki”
„Dobry potwór nie jest zły”
„Aleksander”
Anna Onichimowska, Tom Foksal „Dzieci Zorzy Polarnej”
Danuta Wawiłow, Natalia Usenko „Wierzbowa 13”
Irena Landau „Kapuściaki to my”
Jerzy Rochowiak „Jasnocienie”
Maria Ewa Letki „Wyspa Urodzinowa”
„Potwór”
Artur Daniel Liskowacki „Śnieżynek”
Gabriela Górska „Przyjaciel Leśnego Licha”
Joanna Papuzińska „Skrzydlatek”
Piotr Wojciechowski „Bajki żółtego psa”
Jerzy Niemczuk „Przygody Zuzanki”
„Szaleńczaki”
„Opowieści pod strasznym tytułem”
Małgorzata Domagalik „Serce na sznurku”
Tomasz Trojanowski „Kocie historie”
Anna Lewkowska „Dziwne przypadki czarnoksiężnika Zenona”
Małgorzata Musierowicz „Kluseczki”
„Tempusek”
Zofia Szanter „Duszek ze starego zamczyska”
Michał Lipszyc „Wielkie poziomkowe oszustwo, czyli Wpadka Smoka Romualda”
„Klęska Czarnych Mamutów czyli Budyniowy ma kłopoty”
Andrzej Grabowski „Latająca rodzinka”
Sławomir Grabowski, Marek Nejman „Apetyt na stroniczki”
Hanna Krall „ Co się stało z naszą bajką”
Joanna Kulmowa „Bajki skrzydlate”
Zbigniew Brzozowski „Inne baśnie:
„O rodzicach chłopca, który rósł niezwykle szybko”
WSPÓŁCZESNA POEZJA DLA DZIECI:
Ks. Jan Twardowski „Uśmiech Pana Boga”
„Dwa osiołki”
Joanna Kulmowa „Zagubione światełko”
„Garbata modlitwa”
Dorota Gellner „Ziewnik”
„Przy gwiazdach i świecznikach”
„Plac słoneczny”
Joanna Papuzińska „Szumikraj”
Zofia Beszczyńska „Kot herbaciany”
Małgorzata Strzałkowska „Wierszyki łamiące języki” ***