INTERFERONY - grupa cytokin wytwarzana i uwalniana przez komórki w odpowiedzi na zakażenie wirusowe.

Rodzaje interferonów:

1. Typ I - produkowane przez zakażone wirusem komórki: IFN-α (leukocyty), IFN-β (fibroblasty), IFN-ω, IFN-κ (keratynocyty)

2. Typ II - IFN-γ (immunologiczny) produkowany przez limfocyty T stymulowane cytokinami, antygenami i mitogenami oraz komórki NK pod wpływem niektórych cytokin. Cytokiny stymulujące produkcję IFN-γ to: IL -2, IL-12, IL-18, IL-21

Interferony oddziałują na komórki docelowe przez swoiste receptory posiadające strukturę heterodimerów.

IFN typu I wiążą się z receptorem zbudowanym z podjednostek IFNAR-1 i IFNAR-2, IFN-γ z odrębnym receptorem zbudowanym z podjednostek IFNGR-1 i IFNGR-2.

W działaniu interferonów na komórki występuje zjawisko primingu.

Przekazywanie sygnału z udziałem kinaz JAK i białek STAT, aktywacja czynników transkrypcyjnych (m.in. NF kappa B, IRF-1) i ekspresja szeregu genów (dla MHC I
i II, FcγR1, podjednostki oksydazy NADPH komórek żernych, iNOS i wielu innych).

Działanie interferonów

1. Działanie przeciwwirusowe

• wpływ na przenikanie wirusów przez błonę komórkową

• wzmagają degradację wirusowego RNA (rycina 15.17 str. 225)

• hamują syntezę białek wirusowych poprzez aktywację kinazy białkowej R (PKR)

IFN autofosforylacja PKR fosforylacja podjednostki alfa czynnika inicjującego syntezę białka zahamowanie syntezy białek wirusowych

• hamują elongację łańcucha białkowego

• 
  aktywują deaminazę adenozyny (ADAR) w komórkach zakażonych wirusem. ADA powoduje deaminację adenozyn w obrębie dwuniciowego wirusowego RNA (adenozyna inozyna). Wirusowy RNA staje się niefunkcjonalny.

Silniejsze działanie przeciwwirusowe wykazują IFN α i β.

2. Działanie na komórki układu immunologicznego

• nasilenie cytotoksyczności limfocytów Tc, komórek NK

• nasilenie aktywności fagocytarnej i cytotoksyczności makrofagów

• indukcja ekspresji cząsteczek MHC klasy I i tym samym prezentacji antygenu limfocytom Tc. IFN-γ dodatkowo stymuluje ekspresję MHC klasy II

• zwiększenie ekspresję receptorów FcR, wzmagając ADCC

• indukcja ekspresję cząstek MHC klasy I i II

• IFN-γ hamuje migrację makrofagów zatrzymując je w miejscu rozwijającej się odpowiedzi immunologicznej

• stymuluje różnicowanie limfocytów B do komórek plazmatycznych produkujących IgG. IgG służą jako opsoniny, kompleksy IgG-Antygen aktywują dopełniacz w drodze klasycznej.

• Hamowanie proliferacji komórek i indukcja ich różnicowania

Na układ odpornościowy silniej wpływa IFN-γ.

Zastosowanie kliniczne interferonów

1. terapia zakażeń wirusowych: wzw A, B, C, D; AIDS, HPV

W przewlekłym zapaleniu wątroby typu B stosowano IFN-α codziennie w dawce 5 mln j.

Po 4 m-cach stwierdzono:

• zanik DNA wirusa HBV i HBV-Ag w surowicy u 32% chorych

• zmniejszenie aktywności ALAT

• poprawęw obrazie histopatologicznym wątroby

2. leczenie chorób nowotworowych, m.in. PBS, białaczka włochatokomórkowa, szpiczak mnogi, raki pęcherza moczowego, jajnika

Działanie przeciwnowotworowe interferonów:

1) bezpośrednie:

• hamowanie proliferacji i stymulacja różnicowania komórek nowotworowych

• nasilenie ekspresji cząstek MHC i antygenów TAA

2) pośrednie

• stymulacja odpowiedzi przeciwnowotworowej (aktywacja komórek NK, makrofagów, limfocytów Tc i. t. d.)

• wzmożone wytwarzanie cytokin o działaniu p-nowotworowym (TNF)

12

---