Globalne ocieplenie - naukowy fakt czy komercyjny mit

2009-01-10

Autor: Małgorzata Pietras

W ciągu ostatnich paru lat temat globalnego ocieplenia wywołuje niezliczoną ilość dyskusji zarówno wśród ludzi nauki jak i „powszechnych zjadaczy chleba” Temat ten stał się ostatnio tak głośny - głównie za sprawą mediów, że trudno dziś o osobę, która nie słyszała nic na temat „modnego global warming”. Mało tego można odnieść wrażenie, że wiele osób nie tylko coś słyszała ale na podstawie przeczytania paru opracowań dotyczących zmian klimatycznych stała się ekspertem w tej dziedzinie.

Nie chodzi tu o prostego „Pana Zenka”, który wraz z „Panem Waldkiem” wspólnie obmyślają sposoby na zbawienie ludzkości i oczywiście doskonale wiedzą jak poradzić sobie z globalnym ociepleniem. A podstawę ich teorii stanowi dwustronicowy artykuł zamieszczony w jednym z popularnych dzienników. Pół biedy gdyby ten artykuł napisał jakiś ekspert w dziedzinie klimatologii, jednak najczęściej niechlubnym autorem tego typu tekstów są zwykli dziennikarze, nie mający o klimacie bladego pojęcia, a wątek globalnego ocieplenia rozwijają ponieważ jest to temat poczytny i jego zamieszczenie podniesie sprzedaż gazety, a być może nawet potrzebne będą kontynuacje. Jedyną różnicą między „Panem Zenkiem” a „Panem Dziennikarzem” jest umiejętność ładnego ubierania myśli w słowa, bo jeśli chodzi o wiedzę o klimacie obaj są na tym samym poziomie.

Oczywiście trudno się dziwić wydawnictwom iż podnoszą na swoich łamach głośne tematy, taka jest ich rola i tego oczekują od nich czytelnicy. Jednak dziennikarze często „idą na łatwiznę” i aby oszczędzić swój cenny czas nie konsultują swoich tekstów z nikim kompetentnym w danej dziedzinie. Zupełnie jakby nie zdawali sobie sprawy z faktu, iż większość społeczeństwa bezdyskusyjnie wierzy w to co jest napisane w gazecie. A więc na dziennikarzach i wydawcach ciąży poważna rola kształtowania poglądów wśród społeczeństwa.

Niestety coraz częściej również ludzie wielkiego świata polityki, a także niektóre autorytety naukowe idą za przykładem mediów i wypowiadają się na tematy modne i to bez względu na fakt posiadania bądź nie, wiedzy na dany temat. Takie szukanie rozgłosu za wszelką cenę z pewnością nie pozostanie bez wpływu na opinię publiczną i przypuszczalnie przyniesie więcej szkody niż pożytku. Wystarczy popatrzeć na polską scenę polityczną gdzie ekspertem od zmian klimatu staje się ostatnio Pani Nelli Rokita. Pani Nelli jest oczywiście osobą bardzo dobrze wykształconą i z powodzeniem może zabierać głos w wielu sprawach. Jednak jeśli chodzi o klimat nie posiada ona żadnych kompetencji, więc trudno nie odnieść wrażenia iż po prostu szuka rozgłosu poprzez udział w dyskusji na modny temat. Inny przykład to skład polskiej reprezentacji podczas grudniowej konferencji w Poznaniu na szczycie COP 14. Otóż wśród obecnych tam doradców do spraw klimatu nie było ani jednego klimatologa!!! Jest to bardzo dziwna sytuacja, dlaczego do dyskusji na temat klimatu nie zaprasza się ekspertów w tej dziedzinie?

Odpowiedź może być równie kontrowersyjna jak samo zagadnienie. Otóż wiele organizacji, także politycznych w problemie zmian klimatu upatruje szansę na zrobienie kariery lub zarobienie pieniędzy, dlatego nie są oni zainteresowani dogłębnym zbadaniem zagadnienia. Interesuje ich bardziej zrobienie medialnego szumu, aby móc przeforsować swoje rozwiązania.

Żaden szanujący się klimatolog tak naprawdę nie jest w stanie stwierdzić czy obecne ocieplenie się klimatu jest wywołane działalnością człowieka czy też jest naturalnym efektem.
Aby móc w ogóle dyskutować na ten temat potrzebne są wieloletnie, wiarygodne dane, których analiza powie nam czy jest faktycznie cieplej i ewentualnie o ile jest cieplej.

Następna nieścisłość to tworzenie modeli matematycznych prognozujących wzrost temperatury w kolejnych dziesięcioleciach. Niestety określenie trendu wzrostu w dziedzinie klimatologii rzadko się sprawdza. Zresztą nie tylko w tej dziedzinie. Pod koniec XIX wieku w Paryżu pewien matematyk prognozował, że jeśli utrzyma się ówczesny trend wzrostu ilości dorożek to w ciągu paru lat cały Paryż będzie przykryty końskimi nieczystościami. Model jak każdy model matematyczny był sensowny i jak najbardziej poprawny, jedynie nie przewidział faktu wyparcia dorożek przez samochody. Podobnie jest w modelach klimatycznych, tak naprawdę nikt nie jest w stanie powiedzieć czy uwzględniono w nim wszystkie zmienne i czy w przyszłości nie zaistnieje jakiś niespodziewany fakt, który wszystko zmieni, a model nadawać się będzie tylko do kosza.

Jeśli chodzi o globalne ocieplenie to jedynym niezaprzeczalnym faktem jest szybki wzrost stężenia CO2 w atmosferze. Ale poza CO2 istnieją także inne gazy cieplarniane. Nie wiadomo więc dlaczego to właśnie CO2 stał się „czarną owcą” i wszyscy jednogłośnie domagają się zredukowania jego emisji.

To, że dwutlenek węgla jest gazem cieplarnianym jest faktem niezaprzeczalnym, to że wpływa na podniesienie temperatury globu również, nie wiadomo jednak jak oszacować wielkość jego wpływu na wzrost temperatury. Jest to szczególnie trudne ze względu na fakt ,iż na wzrost temperatury na Ziemi wpływają też inne czynniki, między innymi aktywność słoneczna, które wykazuje pewien stały cykl i być może właśnie teraz znajdujemy się w fazie wzmożonej aktywności Słońca i dlatego temperatura na Ziemi jest trochę wyższa niż parę dziesięcioleci temu. Takie okresy w historii Ziemi już się zdarzały i są potwierdzone badaniami naukowymi. Teraz jest cieplej niż np. 30 lat temu ale wcześnie w historii geologicznej były okresy kiedy na Ziemi było jeszcze cieplej. Tutaj widać jeden z błędów jaki często popełniają osoby dyskutujące o ociepleniu klimatu. Otóż większość ludzi ma tendencję do posługiwania się w swoich rozważaniach historyczną miarą czasu, która sięga często jedynie dwa pokolenia wstecz. Czyli moja babcia mówiła że za jej czasów w zimie było cały czas -20ºC, a teraz jest o wiele cieplej więc mamy ocieplenie klimatu i już. Natomiast aby być poprawnym naukowo należy analizować zagadnienie w geologicznej, a nie historycznej skali czasu.

Czy więc należy walczyć z ociepleniem klimatu i redukować za wszelką cenę emisję CO2? Trudno udzielić odpowiedzi na to pytanie, najbardziej rozsądne zdaje się postępowanie według ogólnie przyjętych zasad zrównoważonego rozwoju. Jedna z tych zasad mówi, iż jeśli nie jesteśmy w stanie stwierdzić jak dane zjawisko czy proces będzie przebiegał i nie potrafimy ocenić jego skutków dla środowiska to należy danego procesu zaniechać. Więc odpowiedź jest jedna, należy ograniczać emisję CO2, potocznie mówiąc: tak na wszelki wypadek. Należy to jednak robić kierując się zdrowym rozsądkiem, wypracowując wspólne rozwiązania możliwe do przyjęcia i zrealizowania we wszystkich krajach, również tych biednych.

---