1. Wymień rodzaje wiedzy ludzkiej i scharakteryzuj je

2. Porównaj wiedze naukowa i potoczną

3.Omów cele poznania naukowego

4.Omów systemy klasyfikacji nauki

5.Co to są twierdzenia naukowe i jaki jest schemat ich podziału; Jakie sa możlwiości sprawdzania twierdzeń naukowych

6.Czym są prawidłowości przyrody a czym prawa nauki podaj definicje prawa nauki

7. Na czym polega sprawdzanie praw i teorii naukowych

8. Omów problem eksperymentów roztrzygających i zależność obserwacji od teorii

9. Omów falsyfilowalność jako kryterium naukowości teorii

10. Omów anarchistyczną teorię wiedzy Feyerabanda

Ad1

Rodzaje wiedzy *naukowa *potoczna *artystyczno - literacka *spekulatywna

wiedza naukowa to taka, która dopuszcza (czysto formalnie) falsyfikację, czyli jest niejako ze swojej konstrukcji gotowa do wskazania doświadczenia, które mogłoby teorię obalić. Ważne przy tym, że nie musi być to doświadczenie możliwe do realizacji efektywnie w aktualnej sytuacji technicznej czy organizacyjnej. Zdaniem Poppera dużo bardziej istotna jest sama chęć wskazana takiego zjawiska czy obserwacji.

Ad3

ZASADY NAUKOWEGO POZNANIA należą tu 2 zespoły czynników : czynności instrumentalne i dyspozycje społeczne. W ich skład wchodzą:

- postępowanie badawcze,

- język, twierdzenia,

- twórczy charakter,

- wew. niesprzeczność,

- krytycyzm

Efektem takiego postępowania są prawa nauki, tworzone przez człowieka posiadającego psychiczne predyspozycje tj. rozległa wiedza o przedmiocie badań, śmiałość i niekonwencjonalność myślenia, ostrożność, krytycyzm, ścisłość i precyzja, wszechstronność i obiektywność

Celem poznania naukowego jest zdobycie wiedzy max ścisłej, max pewnej, max prostej, o max zawartości informacji. Poznanie naukowe prowadzi do wyższych form funkcjonowania wiedzy, w postaci prawidłowości i praw nauki i teorii.

Cele zewnętrzne(funkcje społeczne) cele wewnętrzne (funkcja poznawcza) Cele poznania naukowego

Cele wewnętrzne: informatywna zawartość, ścisłość, prostota (logiczna, matematyczna), pewność wiedzy (logiczna, epistemologiczna, psychologiczna)

cele zewnętrzne: cel praktyczny- przewidywanie, wyjaśnianie zachowań.

Ad5

Twierdzenia naukowe - takie zdanie, które da się uzasadnić metodą naukową.

Podział twierdzeń naukowych

I - zdanie analityczne - jest to takie zdanie, którego wartość logiczną (prawdę lub fałsz) można wykazać na podstawie analizy użytych w nim wyrażeń i któremu nie można zaprzeczyć bez naruszania reguł obowiązujących w danym języku. Wg Ajdukiewicza - zdaniu analitycznemu można zaprzeczyć, pod warunkiem, że zwiąże się je z innym znaczeniem aniżeli to które na gruncie danego języka posiada.

Np. „Szwagier to mąż mojej siostry”, „2+2=4”, „Nieprawda, że Poznań jest i nie jest portem morskim”

II - zdania syntetyczne - jest to takie zdanie, którego wartość logiczna (prawda lub fałsz) nie może być ustalona bez odwoływania się do rzeczywistości.

1. - zdania empiryczne - takie twierdzenia syntetyczne, które są intersubiektywnie kontrolowalne (badacze zajmujący się daną dziedziną naukową są je w stanie niezależnie od siebie sprawdzić) i intersubiektywnie komunikowalne (kiedy występuje tożsamość języka wśród reprezentantów danej dyscypliny naukowej)

a. - zdania jednostkowe - dotyczą jednostkowych zjawisk i procesów. np. „Kraków jest portem morskim”, „Homer istniał naprawdę”

b. - zdania szczegółowe (egzystencjalne) - rozpoczynają się jawnym lub ukrytym zwrotem egzystencjalnie kwantyfikującym (niektóry, niektórzy, pewny pewien) np. „Są tacy Polacy, którzy są bogaci” → „Niektórzy Polacy są bogaci”

c. - zdania ogólne - zawierają, jawny lub ukryty, zwrot kwantyfikujący generalnie (każdy, wszelki, zawsze, dowolny)

- zadnia enumeracyjnie ogólne - posiadają imiona własne lub inne ograniczenia czasowo-przestrzenne. np. „Wszystkie kraje skandynawskie w XX w. były monarchiami konstytucyjnymi”

- zdania ściśle ogólne - są to twierdzenia tak sformułowane, że nie możemy rozstrzygnąć czy dotyczą one skończonej liczby przypadków czy też nie i czy te przypadki są w zamkniętym obszarze czaso-przestrzennym czy też nie. np. „Jabłka rosną na drzewach”, „Wraz ze wzrostem płac maleją wydatki na żywność”

2. - aksjologiczne (oceny i normy)

a. - oceny - orzekają o pewnych obiektach lub ich stanach, że są wartościowe

- oceny właściwe - mają charakter autoteliczny (nie wymagają odniesienia do rzeczywistości) np. „Zosia jest śliczna”

- oceny instrumentalne (utylitarne) - pewien stan rzeczy jest oceniany ze względu na jego następstwa. np. „Aspiryna jest dobra na przeziębienia”

b. - normy - takie twierdzenia, które zawierają nakazy lub zakazy jakiegoś postępowania

- normy właściwe - pokazują cel a nie środki potrzebne do jego osiągnięcia. np. „Zakaz wjazdu”

- norma instrumentalna (utylitarna) - pokazuje cel jak i drogę niezbędną do jego realizacji. np. „Pij mleko - będziesz wielki”

2

---