Wykład 7 Głowa i szyja 21.03.2014

Ząb

• Korona

• Pokryty przez: szkliwo (enamel) - substancja o kolorze białym

• Korzeń

• Pokryty przez: cement - żółtawa, o chropowatej powierzchni

Na granicy szkliwa i kostniwa wyróżniamy szyjkę zęba, której budowa może być trochę różna w zależności od tego, jak szkliwo przechodzi w kostniwo. Szkliwo może nachodzić częściowo na kostniwo, szkliwo może się skończyć, a kostniwo jeszcze się nie zaczyna → powstaje mała przestzreń gdzie odsłonięta jest zębina. W tych miejscach bardzo często mogą powstawać ubytki.

Główną masę zęba stanowi zębina (dentinum) położona głębiej od szkliwa i kostniwa.

U osób młodych górna pow. dziąseł znajduje się na wysokości szyjki, ale wraz z wiekiem dziąsłą się u ludzi obniżają → szyjki i części korzenia mogą się uwidocznić.

Korona zęba:

• Definicja anatomiczna: część zęba pokryta szkliwem

• Definicja kliniczna: część zęba która wystaje powyżej dziąsła.

Wewnątrz zębiny występuje przestrzeń zwana jamą korony. Tam znajduje się miazga (pulpa)

• Naczynia krwionośne

• Rozgałęzienia nerwów

Jama korony przedłuża się w kanał korzenia otwierający się na wierzchołku zęba i staje się otworem wierzchołkowym. W tym miejscu naczynia i nerwy dostają się do wnętrza zęba.

Zęby są dosyć mocno umocowane w obrębie zębodołu. Przebiegają tam włókienka więzozrostu tworzące rodzaj połączenia: wklinowanie.

Uzębienie człowieka:

• Dwupokoleniowe

• Różnokształtne

Zęby mleczne (deciduous) różnią się liczbą od zębów stałych. Wszystkich zębów mlecznych jest 20. W uzębieniu stałym występują 32 zęby.

Zęby:

• Jednokorzeniowe: siekacze, kły

• Dwukorzeniowe: przedtrzonowce górne i dolne

• Trójkorzeniowe: trzonowce górne

Ząbkowanie:

1. Siekacz przyśrodkowy 6-8 miesiące

2. Siekacz boczny 8-12 miesiące

3. Pierwszy trzonowiec 12-16 miesiące

4. Kły 15-20 miesiące

5. Drugi trzonowiec 20-40 miesiące

Jednoroczne dziecko ma zwykle 8 zębów. Półroczne 16 zębów, dwu i półroczne ma pełne uzębienie mleczne. Wymiana uzębienia mlecznego na stałe zwykle od 6 do 13 roku życia, a ząb mądrości wykłuwa się zwykle między 17 a 35 rokiem życia. Jako pierwszy w 6 roku życia wyrzyna się pierwszy ząb trzonowy zwykle najpierw dolny i funkcjonuje w ciągu kilku lat z trzonowcami mlecznymi.

Korona zęba posiada 6 powierzchni, z których jedna jest korzeniową, a przeciwległa powierzchnią żucia.

• Wyróżniamy więc powierzchnię łączącą się z korzeniem oraz 5 powierzchni wolnych:

• Żucia

• Wargową lub policzkową

• Podniebienną lub językową

• 2 powierzchnie styczne - mezjalną i dystalną lub przednią i tylną (trzonowce)

Siekacze:

• Kształt dłuta z krawędzią sieczną

• Guzki zębowe na pow podniebiennej/językowej. Szczególnie dobrze widoczny na pow. bocznego siekacza górnego.

• Otwór ślepy - zagłębienie w koronie pod guzkiem

• W siekaczu dolnym przyśrodkowym trudno jest zastosować cechy Muhleitera. Normalnie korzenie zębów - ich wierzchołki - zaginają się w stronę miejsca, z którego pochodzi. Jeśli chodzi o siekacz przyśrodkowy, to ma on wyprostowany korzeń, więc ciężko powiedzieć z której strony pochodzi.

Kły:

• Na koronie występuje wierzchołek żucia.

• Kieł górny jest najdłuższym zębem. Jego korzeń sięga do dna zatoki szczękowej. Może się zdarzyć, ze przy usunięciu tego zęba może nastąpić wyłamanie części ściany dolnej zatoki szczękowej.

Przedtrzonowce:

• Zęby dwuguzkowe: jeden guzek po stronie policzkowej, drugi po stronie językowej.

Trzonowce (molars):

• 3-5 guzków - zęby wieloguzkowe

• Z 5 guzków: 2 po stronie językowej, 3 po stronie policzkowej

• Nieraz występuje guzek nieprawidłowy (tuberculum anomale Carabelli) na powierzchni podniebiennej w zębie trzonowym górnym I lub II. Jest to cecha atawistyczna.

• Korzenie: 2 po stronie policzkowej, 1 po stronie podniebiennej.

• Trzonowiec trzeci - jeden korzeń.

• Trzonowce dolne: 2 korzenie - jeden korzeń położony jest mezjalnie, drugi dystalnie.

Cechy Muhleitera

• Cecha korzenia - wierzchołek wskazuje stronę, z której pochodzi

• Cecha kąta - określanie kątów w obrębie korony. Między pow. mezjalną a sieczną i dystalną a sieczną mamy kąty. Kąt przyśrodkowy jest mniejszy od dystalnego.

• Cecha krzywizny - przekrój poprzeczny zęba ma kształt elipsy, z częścią dystalną - bardziej wypukłą i stroną mezjalną - bardziej płaską.

Zgryz, zwarcie - płaszczyzna między górnymi a dolnymi zębami, gdzie zachodzi żucie.

Unerwienie zębów:

• Czuciowe: z n. trójdzielnego, z 2 (dla górnych) i 3 (dla dolnych) gałęzi → n. podoczodołowy → n. zębodołowe (3 gałęzie), górne odchodzą jeszcze przed wejściem n. podoczodołowego przed wejściem do oczodołu. Wcześniej, w obrębie wyrostka zębodołowego nerwy tworzą splot zębowy mieszając włókna, następnie unerwiają zęby.

Unaczynienie:

• t. szczękowa końcowa od t. szyjnej zewnętrznej → t. zębodołowe górne tylne

→ t. podoczodołowa → t. zębodołowe górne przednie

---