Roślina uprawna	Rzepak ozimy	Rzepak ozimy
Kierunek użytkowania	nasiona
Technologia	Średnionakładowa	Niskonakładowa
Planowany poziom plonu	3,5t/ha	2,7t/ha
Przedplon	Groch (wczesny)	Groch (wczesny)
Gleba (kompleks przydatności rolniczej)	Kompleks 4	Kompleks 4
Zawartość przyswajalnych form składników: P2O5 K2O pH
		średnia	średnia
		średnia	średnia
		6	6

Założenia metodyczne technologii

Opis technologii produkcji:

Operacja technologiczna	Wyszczególnienie	Technologia
		Przedplon	Groch (wczesny)	Groch (wczesny)
		Rodzaje zabiegów technologicznych:
			1 brona talerzowa 2 bronowanie 3 wysiew nawozów 4 orka gleboka z pogłębiaczem 5 agregat uprawowo siewny 6 wałowanie (wał kruszący)	1 brona talerzowa 2 bronowanie 3 wysiew nawozów 4 orka gleboka z pogłębiaczem 5 agregat uprawowo siewny 6 wałowanie (wał kruszący)
	Siew	Odmiana	RASMUS	RASMUS
		Stopień kwalifikacji materiału siewnego	Materiał kwalifikowany C1	Materiał kwalifikowany C1
		Parametry siewu (gęstość siewu, masa wysiewu, głębokość siewu)	Ilość roślin na 1 m^2-85 Ilość wysiewu-3,9 kg Głębokość siewu- 2cm MTN- 4,5 g	Ilość roślin na 1 m^2-85 Ilość wysiewu-3,9 kg Głębokość siewu- 2cm MTN- 4,5 g
	Nawożenie mineralne	Przedsiewne:
		Dawka P2O5 na 1 ha	74kg/ha	56kg/ha
		Dawka K2O na 1 ha	254kg/ha	194,5kg/ha
		Dawka N na 1 ha	brak	brak
		Krotność aplikacji podział dawek	1 zabieg siew nawozów fosforowych i potasowych razem	1 zabieg siew nawozów fosforowych i potasowych razem
		Forma nawozu	Superfosfat potrójny granulowany 46% Sól potasowa 60%	Superfosfat potrójny granulowany 46% Sól potasowa 60%
		Pogłównie:	brak	brak
		Dawka N na 1 ha	-	-
		Krotność aplikacji (podział dawek)	-	-
		Forma nawozu	-	-
	Pielęgnacja i ochrona	Regulacja zachwaszczenia:
		Chemiczna: (termin zabiegu, preparat, dawka na 1 ha)	Przed siewem Preparat Targa 10 EC 2l/ha Preparat Treflan 480 EC 2l/ha	Przed siewem Preparat Treflan 480 EC 2l/ha
		Ochrona przed szkodnikami: (termin zabiegu, preparat, dawka na 1 ha)	Początek ruszenia wegetacji Nurelle D550 EC x2 D=0,6 l/ha Rapid 060 CS x2 D=1l/ha Przed rozpoczęciem pąkowania Nurelle D550 EC x2 D=0,6l/ha Opadania pierwszych płatków kwiatowych Mospilan 20 SPD=0,12l/ha	Przed rozpoczęciem pąkowania Nurelle D550 EC x2 D=0,6l/ha
		Ochrona przed chorobami: (termin zabiegu, preparat, dawka na 1 ha	Jesienią faza 8 liści Caramba D=0,7l/ha Przekwitanie rzepaku Amistar 250 SC D=1l/ha	Przekwitanie rzepaku Amistar 250 SC D=1l/ha
	Zbiór	Przygotowanie plantacji:
		Rodzaj zabiegu	Desykacja rzepaku	Desykacja rzepaku
		Termin zabiegu, preparat dawka na 1 ha	Na początku dojrzałości pełnej Reglone 200 SL D=3l/ha	Na początku dojrzałości pełnej Basta 150 SL D= 2,5l/ha
		Sposób i metoda zbioru:	Zbiór jednoetapowy	Zbiór jednoetapowy

Justyna Wądołowska gr.5

Raport

Uprawa roli:

Stanowisko pod rzepak ozimy należy przygotować bardzo starannie wykonując zestaw uprawek pożniwnych i przedsiewnych. Po zbożach należy jak najszybciej zniszczyć ściernisko - kultywatorowanie. Orka siewna średnia wykonana na głębokość 22 cm, należy zastosować wał kruszący i ugniatający (Cambridge), aby gleba osiadła i wrócił naturalny podsiąk. Uprawa przedsiewna wykonana przy użyciu agregatu uprawowego, zmniejsza liczbę przejazdu ciągnikiem po polu, co ogranicza ugniatanie gleby

Siew:

Rzepak nie można siać po sobie ze względu na to, że następuje silne zanieczyszczenie środowiska chwastami samosiewami, które łatwo przekrzyżowują się z roślinami kapustnych dziko rosnących i zalegają w glebie 10 - 13 lat ze zdolnością kiełkowania. Wielkim problemem fitosanitarnym jest kiła kapustnych (choroba płodozmianowa - udział rzepaku na glebach mokrych, ciężkich jest większy niż 25%).

Po przedplonach zbożowych trzeba zastosować azot żeby słoma się rozłożyła. W zbożach jest zły stosunek C : N. Po za wartością resztek pożniwnych liczy się w przedplonie termin zejścia z pola, bowiem rzepak jest najczęściej sianą rośliną ozimą i opóźnione żniwa uniemożliwiają zasiewy rzepaku.

Skutkiem dużego wysycenia zmianowania rzepakiem jest: kompensacja chwastów, pogorszenie warunków fitosanitarnych (większe porażenie przez suchą zgniliznę, czerń krzyżowych), infekcja siedliska przez kiłę kapustnych, większe nasilenie występowania szkodników, masowe występowanie samosiewów rzepaku, jako chwastów fakultatywnych obniżających plon a nade wszystko jakość surowca = wzrost kosztów produkcji 20 - 25%.

DIGGER - odmiana populacyjna rzepaku ozimego, charakteryzująca się wysokim i wiernym plonem wynoszącym 107% wzorca(COBORU), szybkim rozwojem jesiennym i wiosennym oraz dobrą zimotrwałością. Odmiana średnio wczesna o krótkim, lecz intensywnym kwitnieniu, równo dojrzewająca, średnio wysoka o dużym potencjale plonotwórczym dzięki licznym rozgałęzieniach bocznych pędu głównego i dobrym zaziarnienia łuszczyn.

Odpowiedni termin siewu (w województwie warmińsko - mazurskim 10 - 15 sierpnia) determinuje wzrost i właściwy pokrój roślin rzepaku przed zimą oraz wpływa na efektywność pozostałych czynników plonotwórczych. W warunkach meteorologicznych przełomu lata i jesieni rzepak uzyskuje najkorzystniejszy morfologicznie pokrój w ciągu 75-80 dni pełnej wegetacji z temperaturą powyżej 5°C. Powinna to być rozeta o 8-9 liściach osadzonych na epikotylu o długości nie większej niż 4 cm i hypokotylu o średnicy co najmniej 0,5 cm. Podkreślam, że rzepak o takim właśnie habitusie ma najlepszą zimotrwałość morfologiczną i zapewnia najkorzystniejszy potencjał plonotwórczy.

Skutkami opóźnienia terminu siewu są: większa wrażliwość na warunki stresowe wiosną, mniejszy wczesnowiosenny wigor roślin, mniejsza liczba rozgałęzień produktywnych, cieńsze rośliny, silniejsze wyleganie pomimo dźwigania mniejszego plonu.

W technologii niskonakładowej oszczędnej w nawozy i środki ochrony roślin lepsza konkurencyjność rzepaku w łanach bardziej zwartych, tj. ok. 90 roślin na 1 m2, którą uzyskuje się przy wysiewie 4 kg nasion rzepaku. Najlepszy plon przy 18 cm rozstawie rzędów. Siać należy płytko na głębokość 2 cm dbając o równomierność rozmieszczenia nasion w glebie.

Masa wysiewu=90*4g/95=4kg → siew wąskorzędowy

Masa wysiewu=60*4g/95=3kg → siew szerokorzędowy

Szeroko rzędowy siew rzepaku pogarsza wtedy konkurencyjność roślin w rzędzie, zwiększa dostępność światła do łanu, co powoduje intensywny wzrost chwastów, mniejsza skuteczność herbicydów, większe parowanie wody, konieczna desykacja łanu, gorsza jakość surowca, chyba że zaplanowane jest międzyrzędowe odchwaszczanie przy zastosowaniu pielników.

Nawożenie:

Technologia średnionakładowa

Pobieranie składników pokarmowych przez 1t plonu głównego:

N = 50,9*3,5t = 178,15kgN P = 10,1*3,5t = 35,35kgP K = 51,1*3,5t = 178,85kgK

Nawożenie organiczne:

Resztki pożniwne - groch (wczesny)- 7,5 t/ha

N=10*7,5=75kg/ha*30%=22,5 kg/ha

P₂O₅ = 4,7 * 7,5 = 35,25kg/ha*20%= 7kg/ha

K₂O = 11,3 * 7,5 = 84,75kg/ha*40%= 33,9kg/ha

Wykorzystanie obornika w III roku:

Azot:

30t/ha * 0,5% = 0,15t/ha = 150kg/haN

Wykorzystanie azotu w III roku wynosi 15%.

150kgN/ha * 15% = 22,5kg/haN zostanie wykorzystane przez rzepak ozimy w okresie wegetacji.

Fosfor:

30t/ha * 0,13% = 0,039t/ha = 39kg/haP

Wykorzystanie fosforu w III roku wynosi 5%.

39kgP/ha * 5% = 1,95kg/haP

1,95 *2,291 = 4,47P₂O₅ zostanie wykorzystane przez rzepak ozimy w okresie wegetacji.

Potas:

30t/ha * 0,57% = 0,171t/ha = 171kg/haK

Wykorzystanie potasu w III roku wynosi 5%.

171kgK/ha * 5% = 8,55kg/haK

8,55 * 1,204 = 10,3 K₂O zostanie wykorzystane przez rzepak ozimy w okresie wegetacji.

Potrzeby nawożenia mineralnego:

Azot

PN=(178,15kg - (45kg/ha + 60kg/ha + 15kg/ha) * 100)/90%

P_N= -131,3kgN/ha - Zbędne

Fosfor

PP= 35,35kg * 1,3 - 4,47-7kg/ha

P_p= 34,2kgP/ha

Potas

P_K= 178,85kg * 1,1 - 33,9kg/ha - 10,3kg/ha

P_K= 152,5kgK/ha

Zastosowane nawozy:

1. Azotowe:

-brak

2. Fosforowe: -superfosfat potrójny granulowany 46% → 74kg/ha

3. Potasowe: -sól potasowa 60% → 254kg/ha

Technologia niskonakładowa

Pobieranie składników pokarmowych przez 1t plonu głównego:

N = 50,9*2,7t = 137,43kgN P = 10,1*2,7t = 27,3kgP K = 51,1*2,7t = 138kgK

Nawożenie organiczne:

Resztki pożniwne Groch (wczesny)- 5,5 t/ha

N=10*5,5=55 kg/ha*30%=16,5 kg/ha

P₂O₅ = 4,7 * 5,5 = 25,8kg/ha*20%= 5,2kg/ha

K₂O = 11,3 * 5,5 = 62,5kg/ha*40%= 24,8kg/ha

Wykorzystanie obornika w III roku:

Azot:

30t/ha * 0,5% = 0,15t/ha = 150kg/haN

Wykorzystanie azotu w III roku wynosi 15%.

150kgN/ha * 15% = 22,5kg/haN zostanie wykorzystane przez rzepak ozimy w okresie wegetacji.

Fosfor:

30t/ha * 0,13% = 0,039t/ha = 39kg/haP

Wykorzystanie fosforu w III roku wynosi 5%.

39kgP/ha * 5% = 1,95kg/haP

1,95 *2,291 = 4,47P₂O₅ zostanie wykorzystane przez rzepak ozimy w okresie wegetacji.

Potas:

30t/ha * 0,57% = 0,171t/ha = 171kg/haK

Wykorzystanie potasu w III roku wynosi 5%.

171kgK/ha * 5% = 8,55kg/haK

8,55 * 1,204 = 10,3 K₂O zostanie wykorzystane przez rzepak ozimy w okresie wegetacji.

Potrzeby nawożenia mineralnego:

Azot

PN=(137,43kg - (39kg/ha + 60kg/ha + 15kg/ha) * 100)/90%

P_N= -125 kh N/ha - zbędne

Fosfor

PP= 27,3kg * 1,3 - 5,2kg/ha - 4,47kg/ha

P_p= 25,82kgP/ha

Potas

P_K= 138 kg * 1,1 - 24,8kg/ha - 10,3kg/ha

P_K= 116,7kgK/ha

Zastosowane nawozy:

1. Azotowe:

- brak

2. Fosforowe: -superfosfat potrójny granulowany 46% → 56kg/ha

3. Potasowe: -sól potasowa 60% → 194,5kg/ha

Optymalną dawką azotu dla jesiennej wegetacji rzepaku ozimego jest taka, która zapewni dobry rozwój systemu korzeniowego roślin i utworzenie rozet liściowych szybko zakrywających międzyrzędzia. Po zbożach, które wyczerpują glebę z azotu, a ponadto z powodu przyorywania dużej masy resztek pożniwnych następuje zachwianie w glebie równowagi węgla i azotu (C : N) i czasowa niedostępność azotu dla roślin - należy zastosować od 20 do 40 kg N/ha. Nadmierne nawożenie azotowe jesienią pobudza rośliny do intensywnego wzrostu i może spowodować wybujanie ich przed zimą, opóźnić hartowanie i zmniejszyć tym samym zimotrwałość i mrozoodporność roślin. Jest taka zasada u kapustnych, że N powinien być pobrany przez roślinę do początku kwitnienia, nawożenie późne zwiększa plon słomy a nie nasion. Rzepak pobiera bardzo duże ilości potasu i nieco mniejsze ilości fosforu. Większość potasu pozostaje jednak w słomie, więc dawki nawozów potasowych są przeważnie nieco niższe aniżeli wynikałoby to z jednostkowego pobrania składników. Fosfor i potas zaleca się stosować jesienią, ze względu na to, że rzepak pobiera duże ilości obu składników właśnie w tym okresie. Nawożenie mineralne stosuje się doglebowo przedsiewnie i pogłównie. W jesieni wnosi się przedsiewnie nawozy fosforowe i potasowe oraz część nawozów azotowych. Znacznie większa część azotu stosuje się pogłównie na wiosnę.

Odchwaszczanie

Rzepak bez pielęgnacji odchwaszczającej plonuje średnio o 20 - 25% mniej, na niektórych plantacjach nawet o 40% niżej. Plantacje zachwaszczone wymagają większych nakładów na zbiór i dosuszanie plonu, ma niekorzystny wpływ na jakość plonu. Zachwaszczona plantacja rzepaku jest złym przedplonem (zanieczyszczającym nasionami chwastów 4 -5 lat: przytulia czepna, rumian polny).

Najskuteczniejszym sposobem odchwaszczania jest pielęgnacja chemiczna stosowana jesienią. Plon bez pielęgnacji chemicznej spada o ok. 30%. Rzepak musi być odchwaszczany jesienią żeby chwasty nie przeszkodziły uformowaniu habitusa - odpowiedniego kształtu rośliny przed zimą.

Duża podatność rzepaku na zachwaszczenie wynika przede wszystkim z wczesnego - letniego siewu, długiego okresu od wschodów do zahamowania wegetacji, wysokiej temperatury powietrza i gleby po zasiewie, dużej żyzności gleby i nawożenia. Jedne z najbardziej uciążliwych chwastów w rzepaku jakimi są chwasty rumianowate (rumian polny, rumianek pospolity i maruna bezwonna), chaber bławatek, ostrożeń polny. W technologii średnio nakładowej należy zwalczać chwasty jednoliścienne i dwuliścienne jesienią preparatami odpowiednio: Targa 10 EC i Treflan 480 EC. W technologii niskonakładowej zwalczanie chwastów dwuliściennych preparatem Treflan 480 EC

Ochrona przed szkodnikami

Rzepak jest rośliną wymagającą intensywnej i pełnej ochrony przed szkodnikami. Straty w plonie spowodowane żerowaniem owadów mogą prowadzić do znacznego obniżenia potencjału plonowania.

Uszkodzenie i osłabienie roślin przez owady powoduje zwiększenie ryzyka porażeń przez inne patogeny, głównie grzyby, co może być przyczyną całkowitego zniszczenia plantacji. Dlatego tak ważna jest ochrona insekcydami upraw rzepaku. Największe szkody powodują: gnatarz rzepakowy, chowacz brukwiaczek, słodyszek rzepakowy, chowacz czterozębny, chowacz podobnik i pryszczarek kapustnik oraz mszyca kapuściana. Wymienione szkodniki występują w różnym nasileniu na terenie Polski i wykazują dużą zmienność w poszczególne lata. Zwalczanie szkodników łodygowych rzepaku na początku ruszenia wegetacji 4 zabiegi przemiennie preparatami Nurelle D550 EC i Rapid 060 CS, szkodników pąków przed rozpoczęciem pąkowania 2 zabieg preparatem Nurelle D550 EC, szkodników łuszczynowych w okresie opadania pierwszych płatków kwiatowych 1 zabieg preparatem Mospilan 20 SP.W technologii niskonakładowej tylko wykonanie zabiegu zwalczającego szkodniki pąków przed rozpoczęciem pąkowania 2 zabiegi Nurelle D550 EC.

Ochrona przed chorobami:

Zaprawianie nasion umożliwia ochronę przed szkodnikami i grzybami. Zabieg higenizujący w fazie ok. 8 liści preparat Caramba. Zabieg taki, który powoduje zwalczanie chorób, ale jednocześnie mający właściwości hamujące elongacyjny wzrost liści i łodygi. Rozeta zdobywa pokrój zwartej, przysadzistej, łatwiej ją przykryć cienką warstwą śniegu. Zabieg ten zwalcza zarodniki wszystkich chorób, które wystąpiły jesienią. Drugi zabieg w fazie przekwitania rzepaku przede wszystkim przeciwko zgniliźnie twardzikowej i czerni krzyżowych preparat Amistar 250SC. W technologii niskonakładowej należy wykonać tylko jeden zabieg w fazie przekwitania rzepaku preparat Amistar 250 SC

Zbiór:

W całokształcie technologii produkcji rzepaku, duży wpływ na wielkość  plonu, ma prawidłowy termin zbioru nasion. Podczas dojrzewania i zbioru występują bowiem znaczne straty nasion, które powstają przez samoosypywanie bez udziału maszyn (nawet do 100 kg z ha) oraz przez kombajn (od 100 do 450 kg/ha). Wielkość tych strat zależy od warunków pogodowych, odmiany, nasilenia chorób i szkodników oraz ustawienia maszyn do zbioru. Rzepak można zbierać dwuetapowo w fazie dojrzałości technicznej nasion, bądź jednoetapowo w fazie dojrzałości pełnej nasion.

Zbiór jednoetapowy
Jeśli przystępujemy do zbioru rzepaku bezpośrednio „z pnia”, nasiona muszą być w dojrzałości pełnej (czarne, z połyskiem), o zawartość wody poniżej 17%. Wyższa wilgotność pogarsza wszystkie parametry jakości nasion, powoduje samonagrzewanie i szybkie ich pleśnienie. Optymalny okres zbioru metodą jednoetapową trwa 4-5 dni. Opóźnianie terminu zbioru z różnych przyczyn na ogół pogodowych, powoduje wzrost strat z tytułu osypywania się nasion z dojrzałych już łuszczyn na pędzie głównym i górnych rozgałęzieniach. Szacuje się, że straty te wynoszą  od 5 do 15% plonu.

Chcąc temu zapobiec należy wykonać oprysk rzepaku stosując preparat Spodnam 555 SC -1,2 l/ha. Zabieg należy wykonać w terminie, gdy większość łuszczyn ma kolor zielonkawo żółty, łuszczyny są elastyczne, zginane w kształt litery V lekko pękają nie wyrzucając nasion. Preparatu tego nie należy stosować, gdy plantacja jest zachwaszczona lub gdy rośliny są uszkodzone przez szkodniki, albo porażone przez choroby grzybowe.

Desykacja rzepaku

Trudność z trafnym określeniem terminu zbioru występuje zawsze, gdy rośliny nierówno zakwitają i dojrzewają. Przyczyną tego jest występująca na polach mozaikowatość gleb, odnawianie plantacji z powodu dużych opadów podczas dojrzewania, wystąpienie wtórnego zachwaszczenia, szczególnie w wylęgniętych łanach itp.

---