Integracja osób starszych i niepełnosprawnych w Dziennym Domu Pomocy Społecznej

Starzenie się jest naturalnym procesem, który będzie dotyczył każdego człowieka, jeśli osiągnie wiek nazywany przez demografów poprodukcyjnym.

Granice wiekowe starzenia się różni autorzy różnie określają od sześćdziesięciu do siedemdziesięciu lat.

W ostatnich latach w Polsce średnia długość życia dla mężczyzn 66 lat dla kobiet 74 lata, dla porównania w średniowieczu długość życia wynosiła 30 lat.

W okresie starzenia ludzie zaczynają się zmieniać są mniej sprawni często wymagają otoczenia ich opieką.

Należy i warto wtedy pamiętać, że kiedyś wnieśli oni wiele cennych duchowych, kulturowych i materialnych wartości do ludzkiego dziedzictwa.

Wiele również ofiarowali swojej rodzinie, najbliższym i społeczeństwu.

W życiu człowieka wyróżniamy kilka faz następujących po sobie

• dzieciństwo

• dorastanie

• wiek dojrzały

• starość

Z upływem lat człowiek przeobraża się fizycznie i psychicznie.

Ważną przełomową chwilą w życiu każdego człowieka jest zakończenie pracy zawodowej i przejście na emeryturę. Bywa, że moment ten jest granicą przejścia z wieku dojrzałego do starości.

W zależności od rodzaju wykonywanego zawodu w Polsce rozpiętość wiekowa ludzi nabywających prawa do emerytury jest dość duża wynosi bowiem kilkanaście lat (np. górnik, wojskowy, urzędnik, pracownik socjalny)

Wyznacznikiem starości w naszej kulturze jest czynnik biologiczny i społeczny.

Nauka, która zajmuje się problemami ludzi starych to geriatria.

Geriatria jest medycyną starości i związanych z nią problemami.

Gerontologiem nazywamy lekarza, socjologa, biologa, psychologa.

Gerontologia jest nauką międzydyscyplinarną skupiająca specjalistów różnych dziedzin. Rozwinęła się w XX w.

GERONTOLOGIA SPOŁECZNA to ważny dział gerontologii, zajmuje się poznawaniem warunków życia i potrzeb ludzi starszych, dążąc do poprawy tych warunków, zaspokajania ich potrzeb i aktywizacji społecznej.

W miarę rozwoju nauk medycznych, postępu technicznego, poprawy warunków życia doszło do wydłużenia długości życia człowieka.

Niesie to za sobą konieczność rozwinięcia i roztoczenia opieki nad tą grupa społeczną.

Polska została zaliczona do społeczeństw, w którym bardzo szybko postępuje starzenie się społeczeństwa. Należy tej grupie społecznej zapewnić odpowiednie środki na pokrycie emerytur, rent i zasiłków.

Wśród ludzi starych wiele jest osób niepełnosprawnych, powinno się im zapewnić odpowiednią pomoc w miejscu zamieszkania w ich środowisku, a w ostateczności pomoc instytucjonalną.

Czynnikami determinującymi proces starzenia się są:

sytuacja demograficzna kraju a w szczególności

1\zaawansowany proces starzenia społeczeństwa

2\dłuższy okres trwania życia

3\różnica długości życia pomiędzy kobietami a mężczyznami

4\migracja ze wsi do miast.

Biograficzna (czynniki indywidualne w jakich przebiegało życie człowieka)

1\wojny

2\poziom życia

3\wykształcenie

4\warunki pracy

5\sytuacja w rodzinie i jej tradycji w stosunku do starego człowieka

Dobra sytuacja ekonomiczna jest czynnikiem zapewniającym ludziom starym poczucie bezpieczeństwa.

Systemy ubezpieczeń społecznych mają gwarantować bezpośrednie oszczędzanie własnych środków finansowych w okresie aktywności zawodowej na rzecz zabezpieczenia ekonomicznego w okresie poprodukcyjnym.

System ten obecnie powstaje w Polsce ale na efekty mogą liczyć osoby, które obecnie przekraczają próg dojrzałości i podejmują pracę zarobkową.

Ludzie starzy i ci, którzy aktualnie są w pełni aktywności zawodowej nie osiągną stanu poczucia bezpieczeństwa ekonomicznego w czasie kiedy zakończą tą aktywność.

Na utratę zdrowia i sprawności fizycznej w dużym stopniu mają wpływ choroby w tym tzw. cywilizacyjne.

Skażenie środowiska, napięcia psychiczne, stabilny tryb życia, złe odżywianie w efekcie prowadzą do szybszej utraty sprawności fizycznej i intelektualnej ludzi starych.

Przykładem najbardziej utrudniającym normalne funkcjonowanie jest choroba zwana miażdżycą. Rozpoczyna się w młodym wieku i często podstępnie doprowadza w efekcie do zawałów serca, udaru mózgu czy demencji starczej. Do tej choroby często dołącza cukrzyca, schorzenia reumatyczne choroba Parkinsona, upośledzenia narządu wzroku i słuchu, co powoduje utratę zdolności odbierania wrażeń zmysłowych

Aby zapobiec takim skutkom należy podjąć działania mające na celu zmianę nawyków kulturowych, żywieniowych i środowiskowych.

Należy wyrabiać w społeczeństwie konieczność prowadzenia zdrowego trybu życia.

Wprowadzanie nawyków takiego życia od najmłodszych lat aby efekty były widoczne w starości.

Zmiany dotychczasowych przyzwyczajeń wymagają wielkiego wysiłku i muszą znaleźć poparcie w polityce społecznej państwa.

Osoby starsze zachowujące dobre zdrowie mogą korzystać z wielu nieformalnych możliwości wsparcia społecznego, takich jak: relacje z krewnymi, stosunki w grupie znajomych, pomoc sąsiedzka oraz wolontariat.

Świadczenia formalne dla osób starszych podzielić można na 3 kategorie -wsparcie społeczne dla osób starszych bez dolegliwości

-świadczenia społeczne dla osób schorowanych w podeszłym wieku

-opieka długoterminowa w instytucji stałego pobytu

Świadczenia na rzecz osób starszych obejmują opiekę środowiskową i pomoc instytucjonalną.

Opieka środowiskowa:

-usługi opiekuńcze w domu klienta

-pomoc w zaspakajaniu codziennych potrzeb życiowych

-opieka higieniczna i pielęgnacyjna,

-dostarczanie posiłków

-robienie zakupów

-pomoc finansowa w formie zasiłku stałego, okresowego, celowego.

-transport

-doradztwo

-ośrodki wsparcia:

-środowiskowe domy samopomocy

-domy dziennego pobytu

-schroniska i noclegownie

Dzienny Dom Pomocy Społecznej przeznaczony jest zgodnie z ustawą dla osób starszych, niepełnosprawnych samotnych, potrzebujących wsparcia. D.D.P.S zapewnia swoim pensjonariuszom 8-godzinny pobyt, w tym zaspakaja ich potrzeby bytowe, świadczenia higieniczne, opiekuńcze, terapię zajęciową, psychologiczną. Realizuje potrzeby pensjonariuszy w zakresie potrzeb kulturalnych, rekreacyjnych, towarzyskich. Działania zmierzają do zaspokojenia potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych związanych z ich uaktywnieniem i integracją społeczną. Zapewnia pensjonariuszom opiekę oraz posiłki. Do Dziennego Domu wymagane jest skierowanie-decyzja wydana przez Punkt Terenowy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej właściwy dla miejsca zamieszkania. Po złożeniu niezbędnych dokumentów \np.: odcinek renty, emerytury\, potwierdzających sytuację materialną osoby starającej się o pobyt w Ośrodku, pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy w miejscu zamieszkania i podejmuje decyzję o przyznaniu miejsca.

Rodzaj oferowanych usług:

-zapewnienie pobytu i całodziennego wyżywienia na miejscu

-posiłki na wynos donoszone przez opiekunki

-usługi higieniczne np:natrysk, usługi pralnicze

-terapia zajęciowa

-rehabilitacja ruchowa

-porady i wsparcie psychologiczne

-uczestnictwo w grupach wsparcia i samopomocowych

-uczestnictwo w kółkach zajnteresowań

\muzyczno-wokalne, dyskusyjne, krzyżówkowiczów, literackie, robótek

ręcznych, przyrodnicze, sportowo-rekreacyjne

Cel terapii prowadzonej w DDPS - to głównie podniesienie aktywności pensjonariuszy i zintegrowanie ich w naszym i lokalnym środowisku.

Terapia w sposób pozytywny działa na człowieka, to głównie dzięki niej nastawienie do świata i ludzi życie pensjonariusza ulega diametralnej przemianie. Człowiek niepełnosprawny nie odczuwa ta boleśnie swojej odmienności, ma poczucie, że jest także pełnowartościową osobą, która jeszcze może coś zaoferować światu.

Terapia zajęciowa sprawia, że problemy ludzi starych, chorych ulegają zmniejszeniu. Udział w zajęciach terapeutycznych umożliwia podopiecznemu zaistnienie i integrację ze środowiskiem.

Warunki jakie muszą być spełnione aby terapia zajęciowa mogła osiągnąć swój cel:

• uczestnictwo dobrowolne

• mobilizacja i odpowiednie zainteresowanie

• musi uwzględniać preferencje podopiecznego, jego wiek, płeć, poprzedni zawód, stan fizyczny, psychiczny, rodzaj choroby.

Terapię zajęciową dzielimy ze względu na sposób jej prowadzenia:

1/ terapię przyłóżkową - gdy mamy do czynienia z osobą w pozycji leżącej,

2/ terapię warsztatową - wtedy gdy pacjenci schodzą do pracowni terapii

zajęciowej,

3/ terapię gospodarczą - w przypadku gdy uczestniczą w życiu gospodarczym

ośrodka.

Pensjonariusze mogą sami decydować o wyborze terapii w której wyróżniamy:

• kinezyterapie - leczenie ruchem

• ergoterapie - leczenie pracą

• artoterapie - czyli leczenie sztuką

• terapia rozrywkowa (zabawa) leczenie poprzez gry i zabawy.

Często stosowana terapią w ośrodkach wsparcia jest biblioterapia, która polega na leczeniu poprzez słowo pisane. Zaleca się ją osobom starszym, które dzięki obcowaniu z książką poznają piękno życia, odrywają się od kłopotów i smutków.

Specjalną terapię serwuje się osobom starszym z demencją jest to terapia orientacyjna, przez którą rozumie się orientowanie w czasie i przestrzeni. Do tego celu służą nam, aktualna gazeta, kalendarz, album ze zdjęciami, audycje telewizyjne.

Logoterapia - czyli terapia duchowa wśród ludzi starszych znajduje wielu zwolenników, polega ona na podejmowaniu tematów duchowości człowieka pobudzając do głębszego zastanowienia nad sobą i światem. Podejmuje ona pytania o istnieniu Boga, o sens życia, wywołuje chwile refleksji nad przemijającym życiem.

Muzykoterapia czyli leczenie człowieka muzyką polega na słuchaniu przez ludzi odpowiednio dobranych utworów muzycznych, które mają działanie terapeutyczne

Utwory powinny być dobrane stosownie do schorzeń i wrażliwości osób biorących udział w muzykoterapii. Stosowanie tego typu terapii wymaga od prowadzącego określonej wiedzy i materiałów.

Pantomima est to forma wyrażania siebie, swego stosunku do innych za pomocą mimiki - gestów bez słów.

Pantomima w wykonaniu pensjonariuszy jest bardzo prosta, może wydawać się trudna lecz należy pamiętać, że niesie ona ze sobą duże wartości terapeutyczne.

Zadanie do przedstawienia podpowiada prowadzący bądź pensjonariusze np.:

moje ulubione zajęcie

rozmowa przez telefon

chodzenie po schodach.

Wybrana osoba odtwarza określony temat, pozostali próbują odgadnąć co ona chce pokazać. Jedną z tych form są kalambury. Przedstawiać można również za pomocą pantomimy znanych przysłów czy powiedzeń.

Pomysły podpowiada życie.

Należy jednak pamiętać że muszą one być dostosowane do możliwości podopiecznych ich oczekiwań i ich propozycji.

Dzienny Dom Pomocy Społecznej jest lokalnym ośrodkiem wsparcia powołanym do świadczenia usług opiekuńczych.

Przeznaczony jest dla osób samotnych, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób, a są jej pozbawione.

Z Dziennego Domu Pomocy Społecznej mogą także korzystać osoby, które wymagają pomocy innych osób, a rodzina nie może takiej pomocy zapewnić /art.17, art. 21 ustawy o pomocy społecznej/.

Każdy klient dziennego domu jest traktowany indywidualnie i podmiotowo. Jest realizatorem i współautorem procesu aktywizacji. Ma wpływ i możliwość wyboru z ofert proponowanych przez terapeutę.

Na rodzaj zajęć mają wpływ zainteresowania, i indywidualne możliwości podopiecznych oraz warunki, jakie może zaoferować dom w tym właściwe przygotowany personel. Bardzo ważną role odgrywają relacje pomiędzy pracownikami domu a jego rezydentami powinny one budzić zaufanie, bezpieczeństwo i akceptacje.

Bibliografia

1. K.Wiśniewska - Roszkowska: „Rewitalizacja i długowieczność” Poznań 1990.

2. K.Wiśniewska - Roszkowska: „Gerontologia dla pracowników socjalnych” P.Z.W.L. Warszawa 1982

3. W.Pedlich: „Ludzie starzy” Centrum Rozwoju Służb Społecznych Warszawa 1996

4. L.Frąckiewicz, B.Żakowska - Wachełko: „300 wiadomości o starości” Śląski Instytut Naukowy PAN Katowice 1987

5. E.Skorupa:„Integracja” W:„Tacy Sami” Ogólnopolski Miesięcznik dla Niepełnosprawnych Nr ½ Wrocław 1994

6. Dz. U. Nr 100 - Ustawa z dn. 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity).

4

---