ARCHAIK - wiek 4000-3000

PROLEOZOIK - 3000-545

Panerozoik (palezoik+kenozoik+mezozoik)

PREKAMBR - era najstarsza (proterozoik +archaik) tworzyły się skały, wiek 4500-545 mil lat. Pierwsze oznaki życia org. Jedno kom. W Polsce masyw Śnieżka G. Izerskie początki życia około 3 mil lat.

PALEZOIK - kambr + ordowik+ sylur + dewon

- kambr - 540 - 495 mil, zwierzęta bez kręgowe góry Świętokrzyskie, Kaczawskie

- ordowik - 495 - 443 mil lat

- sylur - 443 - 417 mil lat pojawiają się pierwsze kręgowce ryby, psylofity, skały iłowe mółowce

Dewon - 417 - 354, wapienie G. Świętokrzyskie, ryby i płazy paprocie i widłaki, 290 mil lat skrzypy widłaki, powstają węgle granity

- Perm - 290 - 248, nago nasienne, ił, łupki

MEZOZOIK = trias - 248 - 206 amonity i gady paprocie widłaki sagowce skrzypy

- jura - 204 - 142 wapienie

- kreda - 142 - 65 piaskowce wapienie kreda wierzba dąb magnolia

KENOZOIK = trze + czwar.

- trzecio - paleogen + neogen

- paleogen - poleocen, eocen, oliogocen 65 - 23 mil lat temu

- neogen = kilocen +piocen 23 - 1,87 mil lat temu

Trzeciorzęd: węgle, piaski, iły

Czwartorzęd: erogenezy, Wałowska, Radońska

LĄDOLODY

- hipotezy astronomiczne (obrót wokół osi nowej galaktyki 200 mil lat)

- hip. Geograficzne (wypiętrzenia gór, glacjał - okres zimny)

Interglacjał - okres ciepły)

GLACJAŁY

- warki-Podlaskie

- Nidy,

- Sanu 1,2 pd.Pol

- Odry,

-Warty, śr. Pol.

- Wisły pn. Pol.

INTERGLACJAŁY

- podlaski,

- małopolski,

- wielki,

- lubuski,

- emski,

- polocen,

Charakterystyczne osady dla zlodowaceń - gliny zwałowe

Charakterystyczne osady dla interglacjałów mułki, piaski, iły

Grubości lądolodu w Skandynawii 3,5 km.

TEORIE ŻYCIA NA ZIEMI

- pochodzi z zarodników z kosmosu

- życie ewoluowało na kuli ziemskiej istotną rolę mogły odegrać glinokrzemiany

EWOLUCJA - zachodziła w sposób skokowy

PROCESY NA KULI ZIEMSKIEJ

- endogeniczne z udziałem energii (wnętrze ziemi), procesy: magnetyzm, trzęsienia ziemi, metamorfizm, geotektonika

- egzogeniczne źródłem jest słońce, księżyc, wietrzenie, transport, sendymentacja, diageneza

MGMATYZM

- plutonizm + wulkanizm

MAGMA

- gorący, naturalny stop, powstały ze stopienia płaszcza ziemi 3 fazy:

1. stała 2. ciekła 3. gazowa

DWA RODZAJE MAGMY: pierwotna, pochodne właściwości magmy: skała - krzemionka - 95-75%

Glinka (Al₂O₃ 9 - 20%) tlenki żelaza, magnezu wapnia, potasu, woda, tlen.

Temperatura 700-1200^oC

Gęstość lawy 2,3 - 2,4 Pa/cm³

duża lepkość

SKL - intruzja magmowa w skałach osadowych

DASKA - intruzja przecina warstwy pod kątem

LEKKOLIT - intruzja wypukła do powierzchni terenu

LAPOLIT - intruzja, wypukła w kierunku wnętrza ziemi

PEGMATYTY - intruzja z minerałami o wyższych wymiarach

APLIT - żyła skalna z drobnoziarnistym min.

KSENOLIT - magma porywa bloki skał występujące w otoczeniu

RODZAJ MAGM:

Bazaltowa, andezytowa (obojętna), granitowa (kwaśna, dużo krzemionki)

ETMOLITY - intruzje lejkowe

DYFERENCJACJA MAGMY (różnicowanie)

1. Krystalizacja frakcyjna - taka gdzie spada temp. wytrącają się kryształy

DYFUZJE - przemieniające się cząstki w strukturę kryształów

LIFKACJA - rozdzielenie magmy na dwa lub więcej składników, które się nie mieszają

PSYMILACJA - więczenie się skał z sąsiedztwa

STYGNIĘCIE MAGMY (3 etapy)

1. etap pegmatyczny - pow. Żyły

2. etap pneumatologiczny - w magmie powstaje tylko przegrzane gazy powstają minerały akcenoryczne

3. etap hydreternalny - zostają gorące roztwory wodne

STR. DYNERGENCJI = STR. KONTAKTU - prędkość przesuwu płyty 2,2 - 1,8 cm w skali roku

TYPY WULKANICZNE - islandzki, hawajski, pilnijski, Vulcano Palec

PRODUKTY EMPCJI:

- lawy kwaśne zasadowe i pośrednie

- gazy wulkan. poza wodne, z zawartością siarki azotu, fosforu

Materiały piroplastyczne lawa w postaci fragmentów wyrzucanych z wulkanu

- bomby wulkaniczne

- szlaka, tuf

- pumeks - gorący popiół spadający do wody

- lappile - żwir wulkaniczny

- piasek i pył wulkaniczny

POWULKANICZNE EKSCHALACJE (wyziewy gazu lub wody)

- fumarole wyziewy gazów gorących w temp. < 200^oC

- saltafany temp. od 100-200^oC

- mafety temp. < 100^oC, gejzery - gorące źródła (Kamczatka, Islandia)

WULKANY NA DOLNYM ŚLĄSKU

-staropaleozoik (kambr, sylur)

- młodopaleozoik (syolity, permski)

- skały wulkaniczne trzeciorzędowe (bazalty)

TRZĘSIENIA ZIEMI

Hipocentrum, epicentrum rzut na powierzchnię terenu

SKALE: Mercalliego, Richtera 1-8

PRZYCZYNY:

- zapadanie (działalność kopalni)

- wulkaniczne - w sąsiedztwie wulkanów, najpierw trzęsienie później wybuch

- tektoniczne - związane z ruchem płyt litosfery

GRANITY: kwarc + skalenie.

W polsce z okresu fałdowania waryjskiego. Produkcja kamienia budowlanego. Płyty okładzinowe

SJENIT: skaleń potasowy + plagioklazy - fałdowanie waryjskie. Płyty okładzinowe, schody, posadzki

GRANODIARYTY: plagioklazy + skalenie potasowe. Masyw Kłodzko - Złoto - Stodzki, produkcja kruszywa budowlanego, kwarc

GABRO: plagioklazy, pirokseny, amfibale, fałdowanie kaledońskie, Ślęża, Sobótka, wyrób materiałów.

PORFIR - skaleń potasowy, kwarc, kwaśne plagioklazy, perm, trzeciorzęd. Depresja śród sudecka, Nowa Ruda, depresja pn. sudecka okolice Krakowa

FONOLITY - plagioklazy zasadowe, amfibale, pirokseny, trzeciorzęd. Bogatynia stosowanie w przemyśle ceramicznym

ADEZYTY - plagioklazy, biotyt, hornbledna, kwaśny piroksen, trzeciorzęd: Pieniny, Malinowa Góra, betony, zaprawy kwasoodporne, tłuczeń kostka, krawężniki.

BAZALT - plagioklazy zasadowe, pirokseny, biotyt

Trzeciorzęd, cały dolny Śląsk: dodatki do mas bitumicznych, torowiska kolejowe

SKAŁY METAMORFICZNE - występują w rejonie intruzji skał magmowych, teramorfizm, przemiana pod wpływem temp. ciśnienia i czasu, temp. dechydratyzacja, dechydraksylacja, rozkład węglowy. Ciśnienie = statyczne wynikające z nacisku skał wyżej położonych

- kierunkowe, - gdy temp. nie jest zbyt wysoka

- kataklaza - proces mech. Niszczenia skał i minerału w związku ze stresem

METAMORFIZ REGIONALNY

- EPI - kwarc, albit, łyszczyk

- MEZO - kwarce, muzkowit, kwaśne plagioklazy, łyszczyki, amfibale, kalcyt

- KATA - kwarc, skalenie, granity

MINERAŁY

-EPI - granity, hornbledna, kalcyt, dolomit, biotyt

- MEZO - hornbledna, piryt, muskowit, plagioklazy,

- KATA- pirokseny, skalenie potasowe, plagioklazy

SKAŁY

-EPI - fyllity, kwarce i wapienie, łupki hlorytowe i folkowe, marmur i kwarcyty

- MEZO - łupki muskowitowe, biotytowe i granatowe, gnejsy łyszczykowe, marmury i kwarcyty,

- KATA - gnejsy biotytowe granatowe, marmury, kwarcyty

GNEJSY Składnik mineralny: skalenie, łyszczyki, prekambr, kambr, G. Sowia, Śnieżnik G. Bystrzyckie

ZIELENICE

albit, hloryt, kambr, sylur, ordowik: G. Kaczawskie, Kot. Kłodzka, stosowane w budownictwie

ŁUPKI KRYSTALICZN

- kwarc, łyszczyki, skalenie, prekambr, kambr, sylur, ordowik: G. Bytrzykowe, posypka na papy bitumiczne

ŁUPKI FYLLITOWE

- łupki, łyszczyki, skalenie, surowiec do wyrobu mat. ogniotrwałych

KWARCYTY- kwarc, prekambr, starypalezoik. Dolny Śląsk, Strzelin, Kłodzko, Lądek Zdrój, G.Kaczawski mat.ogniotrw

MRMURY

- kalcyt, dolomit, kambr: G. Kaczawskie, Kot. Kłodzka, na wschodzie przemysł wapienny jako kamień budowlany do wyrobu pomników nagrobków lastrico

ULTRAMETAMOPRFIZM

Procesy na granicy pomiędzy przemieszczeniami magmow. a metamorficznymi

PROCESY EGZOGENICZNE (ZEW.) ich źródłem jest przede wszystkim energia słoneczna i księżycowa prowadzą do zniszczenia powierzchni ziemi

DENUDACJA - największa w Himalajach

GEOLOGIA- jedna z nauk przyrodniczych, której zadaniem jest badanie ziemi

MINERALOGIA - nauka zajmująca się badaniem i opisem minerał.

PETROGRAFIA- nauka zajmująca się badaniem i opisem minerał.

GEOLOGIA - Okresy- 1.kamienia łupanego, 2. brązu, 3. żelaza

Polscy geologowie: Bohdamowicz zbadał Azję Centrum, Danejko-ojciec geol. w Chile odkrył rudę miedzi, E. Strzelecki- badał w Australii, nazwał G. Kościuszki

WRZECHŚWIAT - obejmuje całość świata materialnego, czyli zespół wszystkich galaktyk, ciał. Podstawowe formy we wszechświecie: GALAKTYKA

-dziesiątki lub setki mld będące ze sobą w jakiś sposób przez grawitację związane. Spiralne, eliptyczne, nieregularne

KWAZART (radio źródła):czarne dziury, elementy w przestrzeni, które bardzo silnie promieniu.

NAZWY GALAKTYK

1. Droga Mleczna, 2.Mały i Wielki Obłok Mag., 3. Lew 1i2

4. Andromeda 1,2:3,

5. Ryby

6. Smog

GWIAZDA - luka gazowa we wnętrzu, której zachodzą reakcje termojądrowe. Energia jest wypromieniowywana na zewnątrz

MATER. MIĘDZYGWIEZ

Gaz i pył, który między gwiazdami przemieszcza się, mogą to być resztki matki pierwotnej powstałej w czasie Wielkiego Wybuchu bądź pozostałości po rozpadzie gwiazd

PLANETY- ciała zimne o masach znikomych w stosunku do masy gwiazd

ODLEGŁOŚĆ WE WSZECHŚ

Rok świetlny odległość, jaką światło pokonuje w ciągu jednego roku

DROGA MLECZNA- średnica 100 tyś. Lat świetlnych

TEMP. GWAIZD jest zróżnicowana 6 tyś.^oC

WIEK SŁOŃCA- 4,6 mld lat

WIETRZENIE - ogół procesów prowadzących do niszczenia skał. Powstają: Rumaosz, gruz, żwir, piasek, glina, gleba. 2 rodzaje wietrzenia:

-chemiczne (rozpuszczanie utlenianie, hydroliza, karbonatyzacja)

-fizyczne (dezintegracja, integranuralna, zamróz, insolacja, z działalnością roślin i zwierząt

TŁUCZENIE- proces związany z głębokością nagrzewania się skał ok. 50 cm (doba), sezon (20 cm) Rozpuszczenie - sól kamienna 6/10000 sól potasowa 25/1000 kalcyt 1/1000.

HYDROLIZA

2KalSi₃O₈ + nH₂O -- H₂Al₂Si₂O₈ * H₂O + 4SiO₂ * nH₂O + 2KOH

UTLENIANIE (oksydacja) Fe₂ O₃ Fe₃O₄

2FeS₂ + 2H₂O +7O₂ -- 2FeSO₄ + 2H₂ SO₄

SERPENTYNIZACJA- z oliwinu powstaje serpentyn

ZATERRYTY- skały ceglaste wodotlenek żelaza + glin

BOKSYTY- ruda do odzyskiwania Al.

EROZJA- podstawowy czynnik: woda

- opady deszczu

- działalność płynących

Intensywność zależy od:

- nachylenia stoku i jego długości

- zwięzłość i przepuszczalność skał podł.

- szata roślinna

- intensywność opadów

Stoki powyżej dwóch stopni już podlegają erozji. Formy erozji i akumulacji rzecznych

- dolina rzeki, koryto rzeki

- terasy

- stożki napływowe

- meandry

- delta

- odcinek górny, środkowy, dolny

- erozja wsteczna (kaptaż rzeki). Z innego dorzecza w miejscach tych dolina ma kształt V

GRANICE POLSKI - Koryto Bługu, Kolano Odry, G. Opołonek, rozciągłość z pn. na pd. 690 km., z zach. Na wsch. 649 km. (Różnice czasu 40 min.)Trzy wielkie platrormy tektoniczne zalegają się na terenie polski: wschodnioeuropejska, paleozoiczna środkowej europy, Alpidy (mezozoik) Karpaty

OBNIŻENIE NADBAŁTYCKIE (prebałtyckie)

- osady kambr, ordowik, sylur, dewon, perm. miąższość do 6 km. Wyniesienie Mazursko - Suwalskie - osady jura, kreda, trzeciorzęd, czwartorzęd, trias, miąższość 350m.

OBNIŻENIE PODLASKIE- osady od paleozoiku do czwartorzędu, miąższość 4km.

WYNIESIENIE SŁONATYCZ- zrąb tektoniczny, miąższość 400m.

ONBIŻENIE NADBURZAŃSKIE- osady paleozoik- czwartorzęd, miąższość od 2000m na wsch. do 5000m na zach.

PLATFORMA PALEOZOICZNA

- zbudowana z dwóch pięter geologicznych Podkarpacie, G. Śląskie, Pomoże, miąższość 1- 10km.

• osady permu

TESSERA-tankwista- strefa uskokowa sięga do powierzchni Mochorowicica (30km.), powstała w okresie ruchów staropaleozoicznych. Jest u intensywnie rozwinięta tektonika solidarna, diapiny solne wzdłuż całej linii

KALEDONIDY- w górach Świętokrzyskich, łupki ilaste, mółowce, piaskowce, wapienie, margle

HERCYNIDY- na dolnym Śląsku i w G. Świętokrzyskich, Sudety zach., osady od prekambru do paleozoiku, tektyty związane z uderzeniem komety lub innego ciała niebieskiego

ZAPADLISKA ŚRÓDGÓRSKIE -niecka z przewarstwieniami węgla kamiennego

ALPIDY-całe Karpaty, Pieniny, Tatry- występują skały krystaliczne lodowcowe osady i piaskowce z kwarcytami i marglami

KRZYWA HIPSOMETRYCNA (Polska)

- obszar generalnie nizinny poniżej 300m. n.p.m 91,3%

- depresje 0,2%

- średnia wysokość 173m n.p.m

- punkt najwyższy 2499m.n.p.m

- 1,8 p.p.m Raczki Elbląskie

- powierzchnia Polski nachylona w kierunku pn.

- wyżyna Śląsko - Krakowska, Wyżyna Małopolska, G. Świętokrzyskie, Wyżyna Lubelsko - Lwowska

- pas wysoczyzn od Brześcia do Poznańskiej

- pojezierza (pomorskie i mazurskie)

ZIEMIA LUBUSKA

- pradolina Wrocławsko - Magdeburska

- wysoczyzny: Lubińska i Legnicka z G. Kocimi

- pradolina Głogowsko - Gorucka

- wysoczyzna: Leszczyńska, Zielonogórska, Gubińska

- pradolina Warszawsko - Berlińska, dolina Kargowska z Kargową

- pradolina Toruńsko - Eberska,

- pojezierze Myśliborskie

BOGACTWA MINERALNE W POLSCE

- ok. 70 kopalni

400mil. Ton kopalin rocznie

- węgiel kamienny, brunatny, piasek,żwir

-gaz ziemny 155km³ + 50km³

- siarka w rejonie Tarnobrzegu

- sól kamienna (zasoby 88mld. ton

-miedź (zasoby 3,4mld.ton)

BUDOWA GEOLOGICZNA SUDETY

-rzeźba stara

- stożki stosunkowo łagodne

- egzaracja: intensywna erozja lodowcowa

- Śnieżka 1602m.n.p.m.

G. Zrębowe

- budowa geologiczna bardzo skomplikowana, niejednorodna

3 piętra:

- archaiczne - kra gnejsowa gór sowich zbudowana z gnejsów i skał skrytokrystalicznych

- paleozoiczna: łupki metamorficzne, gnejsy, granity, kały słabokrystaliczne.- permsko - mezozoiczne Niecka pn. Sudecka, rów Nysy

KARPATY + PRZEDGÓRZE KARP.

- Karpaty zew. i wew.

- Tatry ze skał metamorficznych (gnejsy i łupki + intruzje granitów) osady triasu jury i kredy

- flisz Podhalański

- Remiński pas skałkowy ok. 600km. , wapienie urajskie i kredowe z przewarstwieniami łupków ilastych i margli

- osady fliszowe

zapadlisko przedkarpackie

- zlodowacenia górskie w obrębie Tatr

- wody gruntowe występują okresowo

WYŻYNA ŚLĄSKO - KRAKOWSKA

- duże szkody górnicze

- pokłady węgla kamiennego i brunatnego

- grunty antropogeniczne

- tereny kresowe ( wapienie)

GÓRY ŚWIĘTOKRZYSKIE

-pd. - wsch. obniżenie terenu lubelszczyzny

- pokrywy lessowe ok. 30m.

ZIELONA GÓRA

-wysoczyzna zielonogórska

-wał zielonogórski

-wał sterkowski

Wzgórze Dalkowskie = Wzgórza Podkowickie + Wzgórza Chobiewskie + Wzgórza Nowogrodzkie + Wzgórza Korzuchowskie + Wzgórza Dalkowskie

ZLODOWACENIE ŚRODKOWOPOLSKIE

- wał zielonogórski ok. 200 tyś. Lat temu. Nie powstały moreny czołowe tylko tereny kemowe w Zaborze jeziora wytopiskowe. Przedpole wału zielonogórskiego do pradoliny Boruchogłogowskiej - Sandry. Moreny Recesyjne powstające w czasie recesji lądolodu - na pn. od Kisielina (morena Przytoku) i Czerwieńska (morena Czerwieńska). Kry glacitektoniczne. W rejonie pradoliny (iły poznańskie + węgiel brunatny) Głogowsko - Borudzkiej

OSÓWISKA - rodzaje

grunty spoiste

grunty niespoiste

luźny masyw skalny o właściwościach izotropowych

luźny anizotropowy masyw ruchomy z systemem nieciągłości

zwięzła skała z pewnymi nieciągłościami

DZIAŁALNOŚĆ MORZA :

Rodzaje prądów : -równikowe

-zawiesinowe(w rejonach ujść dużych rzek)

Rodzaje wybrzeża:

-klifowe

-płaskie

Rewy-piaszczyste wały usypane w wyniku działalności morza. Osady morskie:

-terygeniczne-nawiewane do morza z lądów(ujścia rzek)

-organiczne- resztki powstałe po żyjątkach morskich

-chemiczne-wytrącone z wody morskiej(głębiny morskie, odcięte zatoki, )

a) Rzeka prosto liniowa :

-granice koryta

-nurt(nigdy nie jest równoległy do granicy koryta)

*odsyp przybrzeżny

*przemiał-nurt jest najszybszy

b) Rzeka meandrująca

c) Rzeka roztokowa

-wyspy, odsypy

d) Rzeka anastomozująca

-wyspy nie przemieszczające się

DZIAŁALNOŚĆ WIATRU:

Korozja - niszczący proces związany z uderzeniem piasku o skały

Deflakcja - proces wywiewania

Grzyby skalne (pleistocen), wydmy, hamada = pustynia kamienista. Siła wiatru 5 m/s podnosi cząsteczki o średnicy 0,25 mil. a 12 m/s - śr. 1,5cm.

RODZAJE WYDM:

-paraboliczna

-barhan

-poprzeczna prosta

-gwieździsta

-seje

Kształt wydmy zależy od wilgotności piasku pył do wysokości 1-2 km.

RZEŹBA KRASOWA (skały wapienne)

-woda z zawartością kwasu solnego powoduje powstawanie tej rzeźby

-wapienie: warstwowy układ z poprzecznymi spękaniami

-Sudety G. Świętokrzyskie

-studnie, kominy, stalaktyty, stalagmity, laski, draperie, perły jaskiniowe. Jaskinia Niedźwiedzia J. Raj J. Mroźna

SEDYMENTACJA W JEZIORZE

-w rejonie dopływu wody najpierw osady gruboziarniste później drobno ziarniste

WAPIENIE - skały wapienne dolomity margle (dewon) G. Świętokrzyskie rejon Krakowsko - Częstochowski jurajskie obrzeża G. Świętokrzyskiej. Zastosowanie hutnictwo, budownictwo, przemysł cukierniczy, rolnictwo

KREDA PISZĄCA: wyżyna lubelska. Zastosowanie: przemysł cementowy produkcja farb malarskich, kosmetyka

MAGNEZYTY

Masyw Sobótki i Szklarki. Zastosowanie: produkcja spoiw, papiernictwo, produkcja opon

MARGLE: mezozoik - paleozoik G. Świętokrzyskie, Opole. Zastosowanie produkcja cementu

DOLOMITY

-prekambryjskie staro paleozoiczne, dolny śląsk, dojcieszów

-dewońskie

-triasowe (duże ilości szczątków). Zastosowanie: przemysł hutniczy i ceramiczny

GIPS

-trzeciorzęd (dolny Śląsk)

-cechsztyński (pd. - wsch. obrzeże G. Świętokrzyskich) zastosowanie: gips budowlany, zdobnictwo, przemysł stomatologiczny

IŁY CERAMICZNE

dolny Śląsk, Zielona Góra. Zastosowanie: wyrób cegieł prz3mysł papierniczy, gumowy, chemiczny, elektrotermiczny

PIASKOWCE

-kambryjskie (rejon Łysogór). Zastosowanie: kamień budowlany, budownictwo drogowe

PIASKI

-rzeczne, lodowcowe, wodnolodowcowe

-cały rejon Polski. Zastosowanie: betony, cegły, produkcja odlewów i szkła

TEKTONIKA GLOBALNA

-planetarna - obejmuje całą kulę ziemską oraz inne planety układu słonecznego

-strukturalna- formy powstałe w wyniku działań wulkanizmu

RUCHU DIASTROFICZNE

Powodują odkształcenia powierzchni ziemi (litosfery najbardziej)

-izostatyczne- związane z wszelkiego rodzaju obciążeniami skorupy ziemskiej, max. ugięcie skorupy ziemskiej na biegunach 1km.

IZOBAZA linia łącząca punkty o takiej samej wysokości bezwzględnej pionowych ruchów wznoszących i obciążających

-epejnogeniczne-

ruchy pionowe które powodują wydźwignięcie się obszarów lądu np.(świątynia Jowisza koło Neapolu)

*zmiana ciśnienia w magmie

*zmiana poziomu morza

-oliktyogeniczne (wielko promienne, neotektoniczne) związane przede wszystkim z podskorupowym przemieszczaniem się magmy. Ruchy te są odpowiedzialne za zmiany powierzchni terenu w Polsce pd. np. wał Metakarpacki, Nabrzmienie Sudeckie

-orogeniczne- odpowiedzialne za powstawanie łańcuchów górskich

GEOTECHNIKA GLOBALNA. Ruchy skorupy ziemskiej w skali całego globu

-ruchy poziome- wędrówka kontynentów

-obrotowe- uskoki

PLATFORMA. Część skorupy ziemskiej (litosfery), która od czasów prekambryjskich zachowują się jak masy sztywne i nie ulegają deformacji. Są to zmetamorfizowane skały z licznymi intruzjami magmowymi (nigdy nie były zalewane przez może)

-europejska część Rosji wraz ze Skandynawią i pn. polską

-zach.Syberyjska

-cała Ameryka pn. bez Andów

-cała Australia bez Alp Australijskich

-cały płw. Andyjski

-cała Afryka

TARCZA . Najbardziej wypukła część platformy (najstarsze skały)

-Bałtycka (Finlandia, Szwecja Norwegia)

-Angany (pn. Syberyjska)

-Kanadyjska

-Brazylijska

KSZTAŁT ZIEMI

-w założeniu ogólnym jest kulą

-w teorii elipsoida obrotowa spłaszczona na biegunach

-w rzeczywistości geoida

-6378 km. - promień

-6357 km.: promień biegunowy

-21km: spłaszczenie ziemi

-6371 km.: średnia wartość promienia

-510 mil. km²: powierzchnia ziemi

-150 mil. km²: powierzchnia lądów

-1mld 83mln km^3: objętość ziemi

-średnia gęstość 2,7 - 2,8 g/cm³

KOSMOS: wodór (85,4%)

Hel (13%), neon, azot, żelazo, krzem, magnez

ZIEMIA: żelazo (36,4%), tlen (29,3%), magnez (16,7%), krzem (13%), siarka (2,8%), wapno, azot, glin

LITOSFERA: tlen, krzem, glin, żelazo, wapń, sód, potas, magnez

HYDROSFERA; tlen, wodór, chlor, sód

ATMOSFERA: gazowa powłoka kuli ziemskiej (tlen, azot argon)

BIOSFERA: świat żywy (tlen, węgiel, wodór, azot, sód, chlor, magnez, siarka, wapń, potas)

STOPIEŃ GEOTERMICZNY: Ilość metrów w głąb ziemi przy wzroście temp. 1^oC

---