03.10.2011
PODSTAWY FIZJOTERAPII KLINICZNEJ W PSYCHIATRII
Psychiatria- zajmuje się kondycją psychiczną człowieka z zaburzeniami psychicznymi, chorobami umysłowymi, zaburzeniami umysłowymi, zaburzeniami osobowości, psychosomatyką, uzależnieniami.
Psychopatologia- leczenie zaburzeń psychicznych
Leczy:
- psychozy(duża psychiatria: schizofrenia,depresja, urojenia)
- nerwice( mała psychiatria: zaburzenia osobowości, uzależnienia, patologie społeczne)
PSYCHOPATOLOGIA ŻYCIA CODZIENNEGO
Powszechność w życiu pewnych zaburzeń psychicznych
Podspecjalności:
Psychiatria sądowa
P. przemysłowa
P. pastoralna- dla duchownych
P. w sztuce
P. w polityce
P. dot. ofiar, np. wojny
PTSD - Post Traumatic Stres Disorder
Cechy psychiatrii
Subiektywna- ocena stanu zdrowia zależy od doświadczenia lekarza
10.10.2011
ZABURZENIA OSOBOWOŚCI = psychopatie
Strukturę osobowości można porównać do urody fizycznej.
Psychopatia - trwała deformacja struktury osobowości, która dźwigamy przez całe życie, związana najczęściej z podłożem genetycznym. Nie jest5 chorobą tylko stanem(wadą)
cecha psychopatyczna- wybitnie wyróżniająca się cecha na tle innych; jeśli jedna cecha góruje, wybitnie wyróżnia się na tle innych, np. wybuchowość
Freud uważa, że jeśli dziecko dozna urazu psychicznego w okresie wczesnego dzieciństwa
(1-3r.ż.)piętno, konsekwencje pozostają do końca życia., nawet jeśli taka osoba nie pamięta, że dane zdarzenie miało miejsce.
Psychopata w różnych sytuacjach zachowuje się tak samo. Repertuar jego zachowań jest zawężony do pewnych stereotypów.
Hierarchia ważności- dla każdego psychopaty różna
Psychopatą jest się na całe życie!
Postawa psychopaty może być „do”- do świata, zainteresowanie światem i „od”- ucieczka, zamknięcie
Rodzaje:
Histeryk- otwarty wzbudza niepokój u innych
Psychastenik- nieśmiały, zamknięty w sobie
Psychastenia - zaburzenie nerwicowe związane z nerwicą natręctw. Chorzy nie potrafią sprecyzować swoich uczuć lub wypracować swojego zdania na pewien temat. Nie są też pewni siebie i muszą przemyśleć każdą swoją akcję.
Osobowość anankastyczna (osobowość obsesyjno-kompulsyjna) - zaburzenie osobowości, w którym występuje wzorzec zachowań zdominowany dbałością o porządek, perfekcjonizmem, kontrolą umysłową i w kontaktach interpersonalnych, kosztem elastyczności, otwartości i efektywności.
Fobia- lęk
skirteo(gr. skaczą, tańczą); skirtotymny- skaczący nastrój
Schizofrenia dotyka 1% społeczeństwa
można się porozumieć z chorym psychicznie, ale trzeba się tego nauczyć, jak obcego języka.
Stosunek do swoich doznań przez samego pacjenta- im głębsze schorzenie psychiczne, tym mniejsze poczucie choroby.
Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego- respektowanie praw człowieka, a bezpieczeństwo otoczenia.
Przymusowa hospitalizacja wbrew woli pacjenta, musi być zgłoszona sądowi przez lekarza, który podjął decyzje hospitalizacji.
17.10.2011
Czynnik zaangażowania emocjonalnego, nadziei jest bardzo ważny, pacjent nie raz potrafi wyczuć czy terapeuta ma jeszcze nadzieje na wyleczenie.
Praca w wysokim na pięciu emocjonalnym często prowadzi do zespołu wypalenia zawodowego. objawy:
zobojętnienie uczuciowe, trudność wychodzenia w empatyczność z pacjentem
poczucie bezsilności, że nie możemy pacjentowi pomóc
stany depresyjne, zniechęcenie do kontynuowania pracy, stany apatyczno-depresyjne, nadużywanie alkoholu, reakcje autodestrukcyjne, samobójcze
Diagnoza chorego:
rozmowa- powinna mieć walor terapeutyczny
Podstawa psychiatryczna- twarzą w twarz, kontakt w intymnych warunkach, bez zewnętrznych czynników.
- by uniknąć efektu „maski” i „sędziego” w relacji z pacjentem, nie ukrywać swoich emocji
- wywiad- podstawa rozpoznania(np. dziedziczność, przebieg ciąży, porodów, w jakich warunkach przebiegał okres dzieciństwa, dojrzewania, pracy zawodowej, relacje z innymi), zebranie informacji od rodziny, znajomych
- oczy wyrażają bardzo dużo, wzrok może być anielski, apatyczny, chciwy, dziki, głodny, gorący, gniewny…….
W obecności pacjentów psychiatrycznych odpowiednim zachowaniem jest naturalność. Pacjenci tacy od razu wyczuwają fałszywość, udane gesty życzliwości.
24.10.2011
Mową ręki jest gest
Gestykulacja może być odzwierciedleniem kondycji psychicznej.
W ludzkiej ręce jest zapisana historia życia(linie papularne)
Badanie psychiatryczne
Istotny jest czynnik czasu(decyduje także o nawiązywaniu głębszej więzi emocjonalnej)
Często dla pacjenta terapeuta jest bliższy niż rodzina, zna więcej faktów z jego przeszłości.
Proces internalizacji(przeniesienia)- terapeuta zastępuje pacjentowi np. tatę(jeśli umarł), pacjent utożsamia terapeute, pielęgniarkę z jakąś postacią z przeszłości
Proces przeniesienia zwrotnego- lekarz utożsamia się z chorym
intymność pacjenta! zachowanie tajemnicy lekarskiej
Wybuch psychozy- krzyk chorego o poczucie własnej tożsamości, walka o swoją wolność wewnętrzną
Schizofrenicy szczególnie wyczuleni na zakłamanie, zafałszowanie
Gdy na oddziale ciężko odróżnić personel od pacjentów- tym lepiej, bo świadczy to o tym, że panuje partnerska atmosfera.
- aktywny udział pacjenta- bardzo ważny przy leczeniu
Obiektywność i subiektywność badań.
Świat wewnętrzny pacjenta, a to co umieszczamy w historii- duża subiektywnośc badania
14.11.2011
UROJENIA- zaburzenia jakościowe funkcji myślenia niezgodne z rzeczywistością, o których chory jest głęboko przekonany.
- najczęściej urojenia prześladowcze
- samooskarżenia
- urojenia ksobne- neutralne wydarzenia odnosi do siebie
- urojenia owładniające- chory czuje, że coś nad nim zawładnęło
- urojenia posłannicze- bóstwo zleciło choremu misje, poczucie posłannictwa
- różne doznania o charakterze telepatii
- urojenia winy
-urojenia grzeszności- wydaje się choremu, że cały czas grzeszy
- urojenia nihilistyczne(urojenia nicości)- chory ma poczucie, że np. nie ma jakiegoś narządu, że jego osoby w ogóle nie ma, nie istnieje
- myślenie autystyczne- oderwanie od rzeczywistości, poglądy pseudofilozoficzne
- myślenie rezonerskie- wyuczona inteligencja, udawana inteligencja
- natręctwa myślowe(obsesje)- ich treścią mogą być myśli, zachowania, np. przymusowe liczenie
- natręctwa ruchowe- związane z myślowymi, np. poprawianie wyglądu, przechodzenie na pasach tylko po białym kolorze, idąc chodnikiem unikać linii łączących płyty, natręctwa czystościowe
- natręctwa emocjonalne, lęki, fobie- klaustrofobia, arachnofobia, agorafobia, lęki wysokości, lęki przed wodą, lataniem itd.
cecha natręctw: pacjent nie życzy ich sobie, ale nie potrafi ich opanować, paradoksalny mechanizm: im bardziej stara się ich pozbyć tym bardziej go męczą
neologizm- własny język chorego, pacjent tworzy nowe terminy, które uważa za adekwatne
Zaburzenia świadomości -świadomość- najbardziej skomplikowana funkcja psychiczna, (charakterystyczna dla człowieka)
ilościowe
jakościowe
I stadium zawężenia stanu świadomości- patologiczna senność(somnolencja)
ze stanu somnolencji chory może przejść w stan przedśpiączkowy(sopor)
nie ma kontaktu z chorym, brak odruchów
- najgłębszy stan- śpiączka( łac. coma) np. z hipoksji, z zatrucia mocznikiem(śpiączka nerkowa, śpiączka hipoglikemiczna, hiperglikemiczna, farmakologiczna)
Zaburzenia ilościowe:
- tok myślowy- może być spowolniony lub przyspieszony
w depresji- zatrzymanie myśli
chory jest świadomy, ale jest ona wypełniona tworami patologicznymi(omamy, halucynacje, urojenia, złudzenia)
- przymglenie świadomości- brak orientacji w czasie i przestrzeni, spowolnienie psychoruchowe, niejasne wypowiedzi
- majaczenie(delirium)- zaburzenie na poziomie psychotycznym, delirium alkoholowe( u przewlekłych alkoholików, bez zawartości alkoholu we krwi), głód alkoholowy(np. biała gorączka), nie ma kontaktu z chorym, możliwa agresywność pacjenta, żyje w innej rzeczywistości, groźny stan dla życia
21.11.2011
ŚWIADOMOŚĆ, ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI
Majaczenie- doznawanie percepcji bodźców nie istniejących, np. przy wysokiej gorączce,
w przebiegu choroby alkoholowej
- stan pomroczny- przytłumienie świadomości, chory odcięty od świata, nadpobudliwy ruchowo, tendencje samobójcze, dysforia(gniewliwość, złośliwość połączona z agresją), trwają krótko, kilka godzin i chory nie pamięta tego, nie zdaje sobie sprawy z tego co zrobił, jest niepoczytalny, np. w stanach wyczerpania( wygłodzenie, wyziębienie)
- urojenie senne- na granicy snu i czuwania
- stan splątania(amentia)- zaburzenia toku myślenia, mowa nie jest logiczna, plącze się w swojej wypowiedzi, zdezorientowany w otaczającej go rzeczywistości, jakby się gubił, mogą trwać kilka miesięcy
- omamica(halucynoza)- przeważa percepcja bodźców patologicznych
zaburzenia nastroju, emocji
- poziom obniżony- depresja melancholia (poczucie lęku, samoobwiniania, utrata sensu życia, cierpienie, bezsens życia), wyjście z cierpienia poprzez samobójstwo(- kilkanaście %osób cierpiących na depresje)
- depresja- chorzy niechętnie mówią, milkną dniami, tygodniami, mowa spowolniała, ciśnienie niskie, tętno wolniejsze, zaparcia,. wolniejsza przemiana materii, zaburzenia snu (trudność z zasypianiem, bezsenność)
- depresja agitowana- napęd ruchowy podwyższony, nastrój obniżony
- stan podwyższenia nastroju- maniakalny, hipermaniakalny, urojenia wielkościowe- chorzy mają być władcami, wielkimi osobami
- chorzy w stanie maniakalnym są pobudzeni ruchowo, nie odczuwają głodu
zaburzenia kinetyki, napędu ruchowego
- stupor- osłupienie
- gibkość woskowata- w jakiej pozycji zostawiamy, w takiej zostanie nawet przez kilka godzin
- szał katatoniczny- chory skrajnie pobudzony, nie usiądzie nawet przez chwilę, rzuca się, atakuje otoczenie, nie liczy się w ogóle z otoczeniem, groźny stan dla niego i otoczenia
- popęd wędrowniczy(poriomania)
- piromania- popęd do podpalania, często w kręgu strażaków
- zaburzenia popędu samozachowawczego- zrobimy sobie coś zanim się zorientujemy, działania samounicestwiające
28.11.2011
PSYCHOPATOLOGIA ŻYCIA SEKSUALNEGO
dewiacje- trwałe uszkodzenia, zboczenie, anomalia
bogaty temat, zmienny uzależniony od kultury
Z biologii i fizyki 3 funkcje sfery seksualnej:
1.prokreacyjna, rozrodcza
2. płaszczyzna psychologiczna- zaspokajanie potrzeb, osiągnięcie satysfakcji
3.społeczna
na ogół u mężczyzn przeważa pragnienie rozładowania emocji
u kobiet potrzeba więzi uczuciowej, poczucia zaufania, opieki
zaburzenia:
o charakterze nerwicowym- nerwice seksualne
dewiacje- zboczenia
Ilościowe zaburzenia: obniżony lub podwyższony popęd seksualny
Jakościowe należą do sfery dewiacji:
- np. zachowania homoseksualne- wg Kępińskiego najczęstsza dewiacja
(homoseksualizm jest uznany za wielu za inną formę zaspokajania fizycznego, a nie dewiacje)
- pedofilia
- ekshibicjonizm
- transwestytyzm
- fetyszyzm- kiedy człowiek nadaje czemuś jakieś inne znaczenie, kiedy rodzi się podniecenie ku przedmiotowi
- włajaryzm- oglądactwo, podglądanie np. pary w intymnej sytuacji, by zaspokoić swoje potrzeby
- pigmalionizm- gdy przedmiot martwy ożywia się pod wpływem fantazji erotycznych
- zoofilia
- kazirodztwo
- gerontofilia- skłonność do odbywanie stosunku z osobami starszymi
- nekrofilia
kryteria świadczące o normie:
-jeśli sposób zaspakajania potrzeby seksualnej jest zgodny dla obu partnerów(nie jest wymuszony, wbrew woli)
-zmierza do osiągnięcia satysfakcji
-sposób zaspokajania nie szkodzi zdrowiu
-ten sposób nie narusza porządku społecznego, etyczno-moralnego, budzącego protest, obrzydzenie( jak np. ekshibicjonizm)
12.12.2011
ZABURZENIA PSYCHICZNE WYWOŁANE USZKODZENIEM
STRUKTURY MÓZGOWEJ
Przyczyny:
- o podłożu naczyniowym(wywołane wylewem, zapaleniem mózgu, opon rdz- mózg w chorobie nadciśnieniowej,obrzęk mózgu, tętniak, zator naczynia, wrodzone, nabyte defekty, miażdżyca naczyń mózgowych)
- zatrucia np. CO2 ), alkoholem
- stany zapalne mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych
- miażdżyca naczyń krwionośnych mózgu
- wylewy
- wgłobienia pnia mózgu- gdy zwiększone ciśnienie śródczaszkowe
- wynaczynienie
- urazy czaszkowo-mózgowe
wstrząśnienie mózgu(commotio cerebri)- utrata przytomnośći, asymetria odruchów, stłumienia pamięci, itp.
zranienie mózgu( przy zniszczeniu czaszki) gdy ciągłość tk. mózgowej przerwana
stłuczenia mózgu- może powstać krwiak
- choroba Parkinsona, Alzheimera
- procesy rozrostowe
- choroby systemowe
- zmiany metaboliczne, hormonalne
- padaczka
Powikłania: odległe następstwa(zespoły psychopatologiczne)- nawet po kilku latach
zespół rzekomonerwicowy( rozdrażnienie, apatia, skłonność do depresji)
Formy zespołu psychoorganicznego
- forma otepienna
- forma detencyjna
-charakteropatyczna
encefalopatia- ogniskowe uszkodzenie mózgu( asymetria twarzy, poruszania się, odruchów, itp.)
PTSD - zespół stresu pourazowego
- następstwa doznania urazu psychicznego, wstrząsu psychicznego
A)Jednorazowe- po przeżyciu katastrofy
reakcja ucieczki, np. pasażerowie na oślep uciekają od miejsca dramatu
unieruchomienie, zastygnięcie po przeżyciu katastrofy
B)Wielorazowe- nieustający konflikt
- ostry- jeśli przez 3miesiące objawy staja się bardziej nasilone
- przewlekły- dłużej niż 3miesiące (bardziej apatia, depresja)
Badanie: skala objawowa( od małych do silnych zdarzeń, od min. do ekstremalnych sytuacji, np. śmierć dziecka, gwałt)
Leczenie: farmakoterapia(leki nasenne, uspokajające, rozluźniające), fozjoterapia
05.12.2011
ZABURZENIA NERWICOWE- ZABURZENIA O CHARAKTERZE
FUNKCJONALNYM OUN
Objaw osiowy- główny wiodący objaw danej choroby.
NERWICE- łac. Neurosis - zaburzenie nerwicowe
- różne przyczyny- szokujące, nagłe wydarzenie, śmierć kogoś bliskiego, itp.
- związane z zaburzeniami somatycznymi- urazy, itp.
- zaburzenia czynnościowe OUN spowodowane urazem( uraz psychiczny) - sytuacyjny, jednorazowy, długotrwały, np.. konflikt w pracy
- nerwica narasta stopniowo
- przyczyna może być stres, nierozwiązany konflikt między id i superego
-zaburzenia w obrębie emocji, ale zmiany mają charakter ilościowy
Objawy:
I psychiczne: nadpobudliwość, łatwość zranienia, smutek, frustracja, cierpienie, nadmierna wrażliwość na bodźce, niepokój, niemożność skupienia uwagi,
lęk(objaw osiowy)
biologiczny- gdy zagrożone nasze życie
społeczny
moralny, np. kłamstwo, lęk sumienia, naruszenie norm etyczno-społecznych
dezintegracyjny( rozpad osobowości)
II wegetatywne(neurowegetatywne) - wyrażają rodzaj napięcia w ukł. autonomicznym(sympatycznym, parasympatycznym), ośrodkiem działania jest podwzgórze, podczas choroby dochodzi do zachwiania równowagi pomiędzy układami,
Diagnoza: objawy ukł. sympatycznego i parasympatycznego, np.
drętwienia, mrowienia, znieczulica, zaburzenia czucia
III somatyczne
Problemy z narządami, układami spowodowane zaburzeniami psychicznymi
objaw konwersji
objaw egocentryzmu
objaw błędnego koła
Objawy osiowe:
1) lęk- nieokreślony, w formie napadowej, paniki lub w stałej formie
strach- tam gdzie zagrożenie życia- ucieczka lub obrona
lęk- tam gdzie zagrożone nasze ego
fobia- uporczywy lęk przed określonymi sytuacjami, zjawiskami lub przedmiotami nie stanowiącymi rzeczywistego zagrożenia
2) zaburzenia wegetatywne- np. przyspieszone bicie serca, zaczerwienienie skóry, zaburzenia częstości oddechów, lub ich przyspieszenie
3)błędne koło nerwicowe- jeden objaw nasila inny(mech. sprzężenia zwrotnego dodatniego)
4)egocentryzm nerwicowy- postrzeganie świata zewnętrznego, w oparciu o własne przeżycia, poczucie, że jest się„pępkiem świata”
5)napięcia psychiczne i fizyczne- na niego my mamy największy wpływ, napięcia mięśniowe barków, w okolicy splotu słonecznego, lędźwi, okolicy miednicy
Typy nerwic:
neurasteniczna(słabość UN)
histeryczna- wyolbrzymienie reakcji, brak spójności między siłą bodźców, a reakcją na ten bodziec, np. nie reaguja na silny bodziec,
Rodzaje nerwic:
1)neurasteniczna(osłabienie nerwowe)
a) postać neurasteniczna- osoba cały czas jest drażliwa, ma chęć kontrolowania innych, krytykuje, sięga po środki psychoaktywne, czepia się o drobiazgi, ma trudność w skupieniu uwagi
b) postać psychasteniczna- osoba ma poczucie osłabienia i zmęczenia, wyczerpania, znużenia, zazwyczaj rano, nieumiejętność skupienia uwagi (uczucie jak podczas „kaca”?)
2) hipochondryczna- całą swoja uwagę koncentruje na objawie, wydaje jej się, że cierpi na wszystkie choroby(najczęściej ciężkie, nieuleczalne)
Często przy „opuszczania gniazda” i nadopiekuńczości rodziców, doskwiera im samotność i uciekają w chorobę, wtedy nie czuja się tak samotni, bo skupiają na sobie uwagę dzieci, innymi im pomagają, ale sa „granice” wyrozumiałości im ludzie bardziej się odsuwają od takiego „irytującego hipochondryka” tym osoba taka ma większe dolegliwości
3) depresyjna
a)reakcja depresyjna- naturalna reakcja na trudne sytuacje, ma prawo znikać powoli,
bardzo silna- może trwać do 3miesięcy
b) depresja reaktywna- patologia
c)depresja nerwicowa = nerwica depresyjna
d) depresja endogenna- psychoza, ma urojenia, halucynacje, ale często osoba o nich nie mówi
09.01.2012
DEPRESJA PSYCHICZNA- MELANCHOLIA
Depresja psychiczna- melancholia, psychoza maniakalno-depresyjna(cyklofrenia),
psychoza szałowo- posępnica
Smutek ludzki, rozpacz- stały element w życiu psychicznym, nawet u osoby zdrowej
Myśli samobójcze
Reakcje depresyjne na tle nerwicowym(zawody miłosne, niepowodzenia w życiu, brak pracy, frustracja)
„Stara” choroba
Choroba afektywna- jednobiegunowa(przebieg z fazami depresyjnymi)
lub dwubiegunowa(na przemian fazy depresyjne i maniakalne)
etiologia- biologiczna- zaburzenia neurotransmiterów na poziomie synaps
- charakter człowieka predysponuje do depresji, typ pikniczny(korpulentny), a np. typ psychasteniczny( wiotki) do schizofrenii
Kilka% populacji jest zagrożone depresją( zależnie od kręgów kulturowych)
W społeczeństwach rozwiniętych zdecydowanie większa ilość samobójstw
Korelacja między głębokością depresji, a skutecznością próby samobójczej
13os. /1000os. popełnia udane samobójstwo
Są kraje gdzie próba samobójcza jest karana
Samobójstwo w wyniku choroby, w sytuacji ekstremalnej- zagrożenie życia, dla idei,
w obozach koncentracyjnych
Statystycznie kobiety 2x częściej zapadają na depresje( bardziej wrażliwe
Histeryk- zamach samobójczy, to sygnał alarmowy dla otoczenia, że coś jest nie tak z chorym
Największy błąd przy kontaktach z osoba rozważająca myśli samobójcze, o skłonnościach samobójczych to lęk przed podjęciem rozmowy z taka osobą
Objawy:
- obniżenie nastroju
- spowolnienie psychoruchowe
- spowolnienie myślenia
- zaburzenia na poziomie psychotycznym( dotyczą depresji psychotycznej) urojenia małej wartości, kary, winy, grzeszności, nicości(nihilistyczne)- występują w psychozie depresyjnej
- osłupienie depresyjne( brak ruchu, mrok depresyjny)- kończy się porywem depresyjnym
(nagły ruch, wyrwanie z osłupienia) raptus- zryw depresyjny(np. wyskakuje przez okno)
- faza depresyjna bez leczenia trwa nawet kilka miesięcy
- fazy maniakalne- kilka dni do max kilku tygodni- wyczerpanie organizmu z powodu nadmiernego wysiłku( chory tańczy, krzyczy śpiewa, ma poczucie ważności)
- różne formy depresji- np. jednorazowa lub nawracająca
depresja nerwicowa(„czas leczy”)- po utracie, po trudnej sytuacji, np. żałoba
psychoza depresyjna- choroba endogenna( czynnik czasu niepomocny- urojenia- endogenna, ani chory ani otoczenie nie rozumie dlaczego pojawiła się depresja, smutek bez zrozumiałego powodu)
- chory w depresji widzi w monochromatycznych barwach, czarnych, ciemnych kolorach, przebywa w cienych pomieszczeniach
- przeszkadzają im dźwięki, drażni słońce
- irytuje ich wesołość innych,
- chory dopuszcza, że obecna sytuacja może się tylko pogorszyć
- rady typu „weź się w garść” tylko pogarszaja sytuacje
-osoby małomówne, źle znoszą nadmiar pytań
- chory zadaje sobie pytania o egzystencji(sens życia)
- depresja- inny poziom myślenia- refleksja filozoficzna
- samobójstwo rozszerzone- np. matka zabija dzieci i popełnia samobójstwo
Zabójstwo + samobójstwo (wyładowanie agresji i autoagresja)
- głęboka depresja- pokusa śmierci, poziom cierpienia zachęca chorego do szukania rozwiązań- wyjście z depresji- śmierć
- depresja ma rozmaite twarze
-im człowiek starszy tym bardziej poważny
- leczenie farmakologiczne( leki uspokajające, przeciwlękowe, przeciwdepresyjne)
b. niebezpieczny moment kiedy leki uruchamiają dynamikę, ale nie poprawiają nastroju, najczęściej wtedy samobójstwa- myśli samobójcze nadal obecne, a ruch samobójczy umożliwiony
rola rehabilitacji:
- podtrzymanie aktywności ruchowej
- dbałość o siebie(higiena, strój)
- gry drużynowe, gry i zabawy- naturalny doping(koledzy z zespołu na ciebie liczą itd.)
- wycieczki, spacery
- słuchanie czytanego tekstu(bierne uruchamianie)
- choroba śmiertelna(ok. 50% popełnia samobójstwo)
- ważna obecność przy chorym, pilnowanie
prawdopodobieństwo depresji wzrasta w okresie adolescencji(trudna do zrozumienia, przechodzenie przez burze hormonalna, zmiany społeczne, większa odpowiedzialność)
depresja młodziencza
forma apatyczna- zaniedbanie, nuda, nadmierna masturbacja
forma buntownicza- samookaleczenie, ucieczki z domu, wagarowanie, akty agresji
forma rezygnacyjna- zamyka się w pokoju, rezygnuje z hobby
przyczyny: brak miłości otoczenia, despotyzm ze strony ojca, przedwczesny seks
drugim `szczytem” jest wiek starczy
depresja inwolucyjna= starcza
w wyniku bilansu życia