LEGISLACJA ADMINISTRACYJNA
dr Antoni Osierda

WYKŁAD 1 01. 03. 2009 r.

Zaliczenie 30 pytań, 60 % na zaliczenie

1. Podstawowe poglądy na tworzenie prawa:

- Wybrane koncepcje pojmowania prawa

- Założenia koncepcji polityki prawa

- Terminologia, pojęcia i definicje prawa m.in. prawo, norma prawna, przepis prawny, akt prawny, akt normatywny

- Formy tworzenia prawa

2. Konstytucyjny system źródeł prawa RP

- Pojęcie systemu źródeł prawa

- Źródła prawa powszechnie obowiązującego

- Źródła prawa wewnętrznego

3. Działalność legislacyjna administracji publicznej

- Podmioty administracji o kompetencjach prawotwórczych

- Prawotwórcze podmioty administracji o kompetencjach władczych

- Prawotwórcze podmioty administracji o kompetencjach opiniodawczych (Rada Legislacyjna, Rządowe Centrum Legislacyjne, Departamenty Prawne Ministerstw i Urzędów Centralnych, inne podmioty obsługi prawnej administracji publicznej

4. Podstawa prawotwórczych kompetencji podmiotów administracji publicznej

- ustawowe upoważnienie do wykonywania aktów prawnych

- elementy upoważnienia (forma, zakres przedmiotowy, wytyczne co do treści przyszłego unormowania)

- obowiązywanie aktu wykonawczego w czasie i przestrzeni

5. Zasady techniki prawodawczej i ich ogólna charakterystyka

- Pojęcie i prawna regulacja zasad techniki prawodawczej

- Cele i zadania zasad techniki prawodawczej

- Rodzaj dyrektyw- techniki prawodawczej i ich ogólna charakterystyka:

- dyrektywy systematyki zewnętrznej aktu normatywnego

- dyrektywy systematyki wewnętrznej aktu normatywnego w tym reguły systematyzacji pionowej i poziomej

- dyrektywy adresata przepisu i warunków jego zastosowania

- dyrektywy języka aktu normatywnego

- Zasady budowy aktu normatywnego w ujęciu treściowym i formalnym

6. Procedury i metodyka prac nad projektem aktu normatywnego (ustawy i aktów wykonawczych)

- unormowania określające tryby i procedury prawodawcze

typowe środki techniki prawodawczej

- analiza procedury prawodawczej

7. Ogłoszenia aktów normatywnych i innych aktów prawnych administracji publicznej.

- ogłaszanie aktów prawa wewnętrznego

8. Zmiana aktu normatywnego

- ustawa wprowadzająca

- ustawa nowelizująca

- tekst jednolity

- sprostowanie błędów

9. Nadzór nad aktami prawodawczymi administracji

- pojęcie nadzoru i jego formy

LITERATURA:

1. Komentarz do zasad techniki prawodawczej wyd. sejmowe W- wa 2004

reszta będzie podana

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów 20 czerwca 2002
w sprawie zasad techniki prawodawczej. (przeczytać 2x)

Koncepcje- poglądy na tworzenie prawa.

Różne kierunki filozoficzno- prawne pojmowały prawo w bardzo różny sposób.

Realizm prawniczy- prawo było tożsame ze zbiorem przepisów prawnych (prawo w książkach) zawartych w tekstach prawnych lub zbiorem decyzji faktycznie podejmowanych przez sędziów i urzędników (prawo o działaniu).

Psychologiczna teoria prawa L. Petrażyckiego- było tożsame z pewnym przeżyciem psychicznym człowieka.

Prawo natury- wg. koncepcji prawno-naturalnych, prawo to tyle samo, co zbiór norm słusznych, które wynikają z tak lub inaczej rozumianej natury człowieka. Jedną z odmian jest katolicka koncepcja natury, której źródłem są przede wszystkim pisma św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu. Wspólne dla wszystkich odmian praw natury wydaje się założenie, że obok prawa pozytywnego, którego źródłem są akty władzy państwowej. Istnieje także prawo natury, którego ostatecznym źródłem jest albo Bóg, albo zasady życia w społeczeństwie.

Pozytywizm prawniczy- to koncepcja prawa, która w największym stopniu wywarła wpływ na rozumienie oraz kształtowanie praktyki tworzenia i stosowania prawa.

J. Austin- przedstawiciel prawa anglosaskiego, mocno akcentował, że prawo i moralność to dwa różne i niezależne od siebie porządki normatywne. W rezultacie normy nie przestają być normami prawnymi z tego powodu że są niesłuszne lub niesprawiedliwe, jeżeli tylko zostały prawidłowo ustanowione i nieuchylone.

J. Austin stał na stanowisku, że nieodłącznym elementem prawa jest fakt, że na straży prawa stoi przymus państwowy. Austin i wielu pozytywistów z tego powodu odmawiali przymiotu normom prawa międzynarodowego publicznego.

1. Hart- nazwał ten składnik pozytywistycznej koncepcji prawa- teżą o rozdziale prawa i moralności. Istotą pozytywistycznej koncepcji prawa sprowadza się do następującej formuły:

Prawo jest to zbiór norm ogólnych pochodzących od organów państwa, na straży których stoi przymus państwowy.

Prawo, państwo i przymus dla pozytywistów to nierozerwalny trójkąt. Pozytywistyczna koncepcja prawa jest powszechnie akceptowana we wszystkich krajach naszego kręgu cywilizacyjnego.

Prawo przedmiotowe- to tyle samo co prawo pozytywne, a więc ogół aktów normatywnych obowiązujących w danym państwie. Jedynym źródłem naszych uprawnień wg pozytywistów jest prawo przedmiotowe. Jednostka nie może mieć innych uprawnień poza tymi które daje jej państwo.

Prawo podmiotowe- to ogół uprawnień, które na takiej lub innej zasadzie przypisujemy jednostce. Np. zdaniem zwolenników prawa natury pewne prawa człowieka są prawami przyrodzonymi jednostce ludzkiej, wynikają z samej natury (prawo do życia). Prawa te nie pochodzą od państwa, państwo nie może ich znieść.

KONCEPCJA POLITYKI PRAWA

Polityka- jest to aprobowany przez organy państwowe i samorządowe system pozaprawnych i postulowanych wypowiedzi o tym, gdzie, kiedy i jak korzystać z materialnych i organizacyjnych (prawnych) możliwości państwa i samorządów terytorialnych.

POLITYKA PRAWA

Rodzaj działalności polegającej na używaniu prawa do osiągnięcia założonych celów politycznych, gospodarczych, społecznych.

POLITYKA PRAWA

1. Polityka tworzenia prawa

- chodzi w niej o tworzenie norm prawnych, które mają służyć realizacji założonych celów

2. Polityka korzystania z przyznanych uprawnień i kompetencji

- np. polityka wykonywania orzeczonej kary

3. Polityka stosowania prawa

- czyli polityka wydawania aktów stosowania prawa, tak by realizowały określone cele; mają wtedy duże znaczenie, gdy stosowane normy prawne nie wyznaczają jednej zgodnej z nimi decyzji, lecz pozostawiają organowi stosującemu prawo wyboru.

Dyrektywy polityki prawa to inaczej rodzaj dyrektyw techniki prawodawczej odnoszących się do procesu tworzenia prawa, które wskazują jak dobierać środki oddziaływania prawnego, aby osiągnąć określony stan w regulowanej dziedzinie spraw.

Reguły te nie wskazują na sposób dokonywania czynności prawodawczych, ale są regułami, które wskazują jak kształtować poprawny system prawa. (jak przewidzieć sankcje za naruszenie określonych norm prawnych)

POLITYKA:

• wobec administracji

- może mieć wpływ na przedmiotowy zasięg jej ingerencji wszędzie tam, gdzie w wyniku jej respektowania organy administracji tworzą prawo:

• wpływa na określony stan ingerencji w obrębie tego samego prawa

• decyduje o treści prawa

• wpływa na określony stan ingerencji w granicach nowego prawa

-jednak nie może w żadnym wypadku przekroczyć granic uwarunkowań formalnych granic uwarunkowań formalnych procesu prawodawczego

- może mieć wpływ na stosowanie prawa zwłaszcza na intensywność działań lub na mieszczącą się w granicach prawa, merytoryczną treść rozstrzygnięć, jeżeli porządek prawny dopuszcza taki wpływ wobec norm uznaniowych, kierunkowych, wskazujących jedynie na możliwość podjęcia takiego działania.

• w administracji

- jest to bądź polityka w administracji przetwarzana poziomo lub pionowo, zgodnie z systemem podporządkowania administracyjnego, bądź wytworzenia w samej administracji czyli nie będąca rozwinięciem treści polityki określonej na zewnątrz.

FORMY TWORZENIA PRAWA

Akty stanowienia prawa charakteryzują się 3 cechami, jest:

1. sformalizowany polega na:

• powierzeniu tej działalności kompetentnym organom władzy państwowej

• podporządkowanie działalności tych organ ow określonym procedurom prawodawczym

• nadaniu ustanowionym aktom normatywnym określonej formy prawnej

• podanie do wiadomości publicznej zgodnie z prawem

2. prospektywny- oznacza, że normuje sytuacje, które mogą dopiero nastąpić, sytuacje te normuje w stosunku do nieokreślonej z góry stałych stanów rzeczy wskazanych rodzajowo (charakter abstrakcyjny norm) oraz wobec rodzajowo wskazanych adresatów (generalny charakter normy)

3. konstytutywny- wyraża się w tym, że aktem stanowienia (prawa) kompetentny organ władzy publicznej wprowadza do systemu prawa lub usuwa z niego normy prawne.

Tekst prawny - zapis słowny aktu normatywnego lub innego aktu prawnego wyrażony w języku prawnym, w odróżnieniu od tekstów prawniczych wyrażonych językiem prawniczym (komentarze, glosy, publikacje naukowe, pomoce dydaktyczne, artykuły prasowe).Tekst prawny budowany jest za pomocą jednostek systematyzacyjnych (np. część, dział, tytuł) oraz jednostek redakcyjnych (tzw. przepisy).

Akt normatywny - tekst zawierający sformułowane w języku prawnym i zapisane w postaci przepisów normy prawne. Normy te mają najczęściej charakter generalny i abstrakcyjny. Niekiedy pod tym pojęciem rozumie się także wszelkie teksty formułujące normy postępowania.

Norma prawna - to najmniejszy stanowiący sensowną całość element prawa. Stworzona na podstawie przepisów prawnych, ustanowiona przez kompetentny organ władzy w odpowiednim trybie, generalna (nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata, ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej) i abstrakcyjna (dotycząca powtarzalnych zachowań, wielokrotnego zastosowania, uniwersalna) reguła postępowania zewnętrznego, ogłoszona i chroniona przez państwo aparatem przymusu.

Elementy normy prawnej

Wyróżnia się dwie główne koncepcje budowy normy prawnej:

• Koncepcja trójelementowa (hipoteza, dyspozycja i sankcja),

• Koncepcja norm sprzężonych (norma sankcjonowana i norma sankcjonująca).

Według koncepcji trójelementowej normę prawną dzielimy na:

• Hipoteza - założenie, przypuszczenie, określa warunki, w jakich przypisywany jest komuś obowiązek lub uprawnienie, wskazuje adresata normy i jego cechy (np. zawód, wiek, stan zdrowia) i okoliczności (zjawiska, wydarzenia, miejsce działania np. w miejscu pracy), np.:

Sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą od ceny sztywnej (...)

• Dyspozycja - wskazuje sposób (treść) zachowania adresata, określa jego obowiązki lub uprawnienia, np.:

(...) obowiązany jest zwrócić kupującemu pobrana różnicę (...)

• Sankcja - określa konsekwencje prawne (dolegliwości, nieprzyjemności, kary) zachowania niezgodnego z obowiązkiem. Wyróżnia się sankcję karną (represyjną), egzekucyjną i nieważności (bezskuteczności), np.:

(...) podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.

Przepis prawa - samodzielna jednostka redakcyjna tekstu prawnego, czyli zdaniokształtny zwrot językowy (zdanie w sensie gramatycznym) wskazujący sposób postępowania, czyli regułę powinnego zachowania. Często jest wyodrębniony formalnie, wyróżniony wizualnie i opatrzony nazwą indywidualizującą, taką jak artykuł, paragraf czy ustęp. Może być też zdaniokształtnym fragmentem jednostki redakcyjnej. Pojęcie przepis prawa nie jest tożsame z pojęciem normy prawnej; bowiem elementy treści normy prawnej mogą być zawarte w wielu różnych przepisach i to nie tylko jednej ustawy. W ujęciu funkcjonalnym przepisy prawa stanowią podstawę do ustalenia treści norm prawnych. Przepisu nie możemy traktować w sferze prawda/fałsz, gdyż nie jest to zdanie w sensie logicznym.

Normy to obok ocen i zadań jedna z podstawowych kategorii składniowych naszego języka.

• normy należą do szerszej grupy wypowiedzi dyrektywnych obejmujących także różnego rodzaju zalecenia, rady, życzenia, wskazówki

• normy nie mją charakteru opisowego (deskryptywnego), nie odpowiadają zatem na pytanie „jak jest”, lecz na pytanie „jak być powinno”, a mówiąc ściślej na pytanie „jak ktoś powinien się zachowywać”

• podstawowa funkcją normy jest więc nie opisywanie czegoś lecz sformułowanie określonej dyrektywy postępowania

Norma prawna- jest to zrekonstruowana z tekstu prawnego dyrektywa postępowania, która w najprostszym przypadku musi odpowiadać wyczerpująco na przynajmniej 2 pytania: „kto i w jakich okolicznościach”, „jak powinien się zachować”

Hipoteza określa zakres zastosowania normy, a dyspozycja- zakres normowania normy /jest na teście/

POJĘCIE PRZEPISU PRAWNEGO

Tekstem prawnym- nazywamy ogół zwrotów językowych zawartych w aktach normatywnych.

Przez przepis prawny- rozumie się gramatyczną jednostkę zdaniową, wyodrębnioną graficznie w tekście aktu normatywnego pochodzącego od powołanego (upoważnionego) organu państwowego, ogłoszony we właściwej publikacji urzędowej.

• RELACJE PRZEPISÓW PRAWNYCH DO NORM PRAWNYCH:

1. Treści przepisu prawnego pokrywają się z treścią normy pranej (zawiera wszystkie elementy normy prawnej)

2. Jeden przepis zawiera w sobie treści 2 lub więcej norm prawnych.

3. Jeden przepis zawiera fragmenty normy prawnej
   (np. hipoteza i dyspozycja)

4. Przepis prawny nie zawiera normy prawnej
   (np. przepisy nie zaopatrzone sankcją przymusu państwowego np. wstęp (preambuła)

• Normy (przepisy) nakazujące, zakazujące i dozwalające

Normy odsyłające:

- odesłania systemowe- gdy odsyła do innych przepisów prawnych (ART. 604 KC) np. do zakupionego towaru stosuje się odpowiednie przepisy sprzedaży

- odesłania pozasystemowe- odsyła do reguły czy zasad pozaprawnych (do zasad współżycia społecznego) zasad sprawiedliwości społecznej

Normy blankietowe:

to zwykłe normy, które zwykle odsyłają do aktów normatywnych, które dopiero mają zostać wydane

Normy imperatywne- nazywane bezwzględnie obowiązującymi, których działanie nie może być ani wyłączone, ani ograniczone lub zmienione wolą stron (ART.> 119 KC) muszą więc być zawsze przez strony respektowane

Normy dyspozytywne-nazywamy także przepisami względnie obowiązującymi, które stosuje się tylko wtedy gdy strony nieuregulowany swych stosunków w odmienny sposób niż to przewiduje dany przepis.

Normy kompetencyjne- zalicza się zwykłe przepisy, które upoważniają organy państwowe, do stanowienie określonych norm, wydawania określonych decyzji lub dokonywania oznaczonych czynności. Mogą więc określić podmioty właściwe w danej sprawie, procedurę ich postępowania oraz zakres ich kompetencji, pojęcie normy kompetencyjnej wiąże się w zasadzie z działalności organów państwowych.

Normy programowe (finalne, celowościowe)- osobliwość ich polega na tym, że nie wskazują one jak powinien zachowywać się adresat normy, a jedynie wskazują jaki cel powinien osiągnąć pozostawiając kwestie wyboru środków realizacji tego celu do dyspozycji. Normy programowe ustalają cele jak i środki.

Źródła prawa- w sensie formalnym nazywa się każdy akt, dokument lub decyzję, którą w danym systemie uważa się za źródło norm prawnych (takimi źródłami naszego kraju jest ustawa, rozporządzenie, uchwała odpowiedniego organu państwowego, w innym kraju może być precedens lub decyzje sądu lub innego organu uznającego zwyczaj za normę prawnie wiążącą)

Źródła poznania prawa- oficjalne i nieoficjalne

Źródła prawa:

1. samoistne- to każda reguła lub zasada, która może stanowić samodzielną podstawę decyzji sędziowskiej

2. niesamoistne

TAB 1.

SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA RP

KONSTYTUCJA (i ustawy konstytucyjne)

USTAWA

RAT. UMOWY MIĘDZYNARODOWE

ROZPORZĄDZENIA

UCHWAŁA ZGR. NARODOWEGO

UCHWAŁA SEJMU

UCHWAŁA SENATU

UCHWAŁA RM

ZARZĄDZENIE

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO

Moc prawna- jest cechą stopniowalną, może być większa lub mniejsza:

- normy prawne zajmujące wyższe miejsce w hierarchii aktów normatywnych mają wyższą moc prawną od aktów które zajmują niższe miejsce

- można wyróżnić następujące właściwości (przejawy) wyższej mocy prawnej Nw w stosunku do Nn

1. Nw może uchylić Nn, ale nie odwrotnie

2. Nn powinna być zgodna, nie może być sprzeczna z Nw

3. Nw może stanowić podstawę obowiązywania Nn, ale nie odwrotnie

4. Nw może upoważnić do utworzenia Nn, ale niw odwrotnie

5. Nw dotyczy zwykle spraw większej wagi niż Nn

MOC PRAWNA AKTU NORMATYWNEGO

(zależności hierarchiczne)

1. akt normatywny o niższej mocy prawnej nie może być zgodny z aktem normatywnym o wyższej mocy

2. akt normatywny o wyższej mocy prawnej może uchylić akt normatywny o niższej mocy prawnej

3. akty norm o wyższej mocy prawnej przesądza w pewnym stopniu o treści aktu normatywnego o niższej mocy prawnej

4. istnieje obowiązek wydawania aktów o niższej mocy prawnej jeżeli są niezbędne do realizacji aktów o wyższej mocy prawnej

Podział źródeł prawa administracyjnego

(wg. kryterium pozycji organu stanowiącego)

1. Źródła prawa stanowione przez centralne organy państwowe (władzy ustawodawczej: Sejm Senat, władzy wykonawczej: Prezydent, RM, Ministrowie, inne organy adm. centralnej)

2. Źródła prawa stanowione przez org. terenowe

1. organy adm. rządowej ogólnej, niezespolonej

2. organy jednostek samorządu terytorialnego

Akty Normatywne Prawa Wewnętrznego

(mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podlegające organowi wydającemu te akty)

INNE ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

1. Akty planowania (mogą przybierać różną postać)

- ustaw budżetowych

- uchwały budżetowej

- wieloletnie programy wojewódzkie

- uchwały określające strategię rozwoju województwa

- wojewódzkie „priorytety” współpracy zagranicznej

2. Normy techniczne

- chronią przed dowolnością

- służą zapewnieniu bezpieczeństwa np. w dziedzinie transportu

- normy standaryzacyjne np. dla maszyn i urządzeń

- normy w dziedzinie ochrony środowiska

Obowiązywanie prawa w czasie:

1. MOMENT POCZĄTKOWY

- od daty ustanowienia danego aktu

- od daty podpisania aktu normatywnego

- od daty publikacji danego aktu w urzędowy organie publikacyjnym

- od daty wskazanej w akcie

- w terminie późniejszym od jego publikacji (vacatio legis)

- niekiedy od daty wskazanej w akcie normatywnym do sytuacji mających miejsce przed datą ustanowienia danego aktu

2. MOMENT KOŃCOWY

- do daty którą akt normatywny sam wskazuje jako datę końcową swojego obowiązywania

- do czasu aż akt normatywny zostanie uchylony

- zasada „desuetudo”, czyli brak stosowania (wychodzi z życia)

Retroaktywne źródła prawa to-…….. takie pyt na teście

Norma retroaktywna - norma prawna która wiąże teraźniejszy obowiązek prawny z konsekwencjami zdarzeń które zaistniały w przeszłości. Normą retroaktywną będzie na przykład norma, która nakłada karę za czyn popełniony w przeszłości. Generalną zasadą stanowienia prawa jest unikanie tworzenia norm retroaktywnych co wynika z istoty normy prawnej jako wzorca postępowania do którego należy się dostosować. Gdy w danej chwili nie ma normy to nie można wymagać dostosowania się do niej. W wyjątkach od tej reguły stosuje się zasadę nie stosowania surowszego prawa wstecz. Norma retroaktywna nie jest wtedy surowsza a może być korzystniejsza dla jej adresata.

STATUTY

(prawa wewnętrznego)

Forma obowiązkowa:

- statuty ministerstwa

- statuty jednostek samorządu terytorialnego

Formy prawa wewnętrznego:

- statuty szkół wyższych

- statuty jednostek opieki zdrowotnej

REGULAMINY

Zakłady publiczne:

- regulaminy studiów

- regulaminy biblioteki

Akty prawa miejscowego

OGŁASZANIE AKTU NORMATYWNEGO

Jest to oficjalne, urzędowe podanie treści aktu normatywnego do wiadomości publicznej, uważane również za ostatni warunek, po spełnieniu którego akt ten nabiera mocy obowiązującej. Prawo polskie przewiduje 2 podstawowe formy ogłoszenia aktu normatywnego:

1. ogłaszanie w dziennikach urzędowych

2. ogłaszanie w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, a zapewniające należyte poinformowanie zainteresowanych (dotyczy aktów prawa miejscowego)

Zgodnie z Art. 88 Konstytucji z 1997: ogłoszenie jest warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego.

Rodzaje dzienników urzędowych w Roz z ustawy z 2000r.

1. Dziennik ustaw RP

2. Dziennik urzędowy RP Monitor polski

3. Dziennik urzędowy RP Monitor polski skrót „M.P.B”

Dzienniki wymienione w pkt. 1, 2, 3 wydaje Prezes RM przy pomocy Kancelarii Rządowej i Rządowego Centrum Legislacyjnego

4. Wojewódzkie dzienniki urz edowe

5. Dziennik urzędowy UE wydawany jest przez urząd oficjalnych publikacji Komisji europejskiej. W serii L (legislacja) ogłasza się rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie

6. Monitor Sądowy i Gospodarczy, wydawanie należy do zakresu zadań ministra sprawiedliwości, który nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i obwieszczeń

Pojęcie i znaczenie zasad techniki prawodawczej

Zasady techniki prawodawczej to zbiór dyrektyw, reguł i wskazówek (zaleceń) dotyczących poprawnego formułowania (kształtowania) i wyrażania rozstrzygnięć w aktach normatywnych, adresowanych do wszystkich tych, którzy konstruują teksty prawne.

Podstawowe znaczenie w prawoznawstwie i praktyce

1. Umiejętność sporządzania poprawnych(pod względem redakcyjnym i merytorycznym') aktów normatywnych i kształtowania systemu takich aktów

2. prawidłowe konstruowanie aktów normatywnych, włączenie ich do systemu prawa, lub eliminowanie z niego

Podstawowe zadania ZTP (Zasady techniki prawodawczej)

1. Udzielanie pomocy prawodawcy (redaktorowi, legislatorowi, autorowi tekstu prawnego) przez dostarczenie mu usystematyzowanego zbioru wskazań (środków) służących rozwiązaniu typowych problemów legislacyjnych nadających się do adekwatnego wyrażania rozstrzygnięć występujących przy opracowaniu projektów aktów normatywnych oraz bezkolizyjnego wprowadzenia lub eliminowania ich z systemu prawa

2. Ujednolicenie sposobu formułowania tekstów aktów prawnych, wyznaczanie standardów oceny poprawności legislacyjnej aktów normatywnych i całego systemu prawa szczególnie w jego formalnym znaczeniu

3. Uświadomienie i przypomnienie redaktorowi tekstu prawnego, że powinien podjąć określone decyzje merytoryczne, wskazującą mu jak wyrażać te decyzje z projekcie aktu normatywnego.

4. Współkształtowanie treści reguł wykładni (odczytywania i interpretacji przepisów prawnych) i stosowanie prawa

PRZEPISY PORZĄDKOWE

gmina (uchwały RM) powiatowe (uchwały RPow) wojewódzkie (wyd.

wojewoda

w sytuacji niecierpiącej zwłoki,

subsydiarne uprawnienia prawotwórcze

w procesie tworzenia prawa mają

wójt burmistrz prezydent miasta zarząd powiatu

zarządzenia pozarządowe

Jedną z charakterystycznych cech systemów prawa j. t , że zawierają reguły określające sposób tworzenia prawa i zmiany norm, które się na ten system składają. Wśród reguł tego rodzaju można wyróżnić

Gr. 1

1. Reguły konstruujące, ważne czynności, konwencjonalne typu prawodawczego (np. akty uchwalenia, derogowania, ogłoszenie ustawy) wyznaczające warunki dokonywania ważnego aktu tworzenia prawa

- są one zazwyczaj formułowane w aktach normatywnych najwyższej rangi

- konsekwencją naruszenia którejś z nich, jest to, że akt może zostać wyeliminowany z systemu jako niekonstytucyjny

2. Normy adresowane do podmiotów wyposażonych w kompetencje prawodawcze i wyznaczające im określone obowiązki (np. wydanie aktu wykonawczego w określony terminie)

- normy te są adresowane do prawodawcy, mogą ale nie muszą być opatrzone sankcją za ich przekroczenie

- często mają charakter leges imperfecta

Gr. 2

To dyrektywy techniki prawodawczej nazywane dyrektywami polityki prawa.

- Są to reguły odnoszące się do realizacji procesu tworzenia prawa wskazujące co należy czynić, a czego zaniechać i jakie dobierać środki oddziaływania prawnego, aby osiągnąć określony stan rzeczy w regulowanej dziedzinie spraw

- Są regułami wskazującymi jak tworzyć poprawne akty normatywne, jak kształtować poprawny system prawa i dokonywać w nim rzetelnych zmian (nie są regułami konstruowania ważnych aktów normatywnych)

- Naruszenie tych reguł powoduje przede wszystkim, że akt normatywny staje się wadliwy, złej jakości, nieczytelny, trudny w interpretacji i stosowaniu „ale ważny”

- W następstwie błędów w technice prawodawczej rozwiązania aktu normatywnego stają się tak dalece wadliwe, że naruszają standardy prawodawstwa w państwie prawa i naruszają zasadę zaufania obywatela do prawa

- W takich przypadkach wady aktu normatywnego powstały w następstwie lekceważenia reguł techniki prawodawczej, mogą zostać uznane przez TK za nie dające się tolerować w państwie prawa przez subsydiarne powołanie się na ZTP, mogą wpłynąć na orzekanie o niekonstytucyjności jakiegoś aktu lub reguły poszczególnych przepisów (nie mogą stanowić samoistnej podstawy do orzekania o niekonstytucyjności)

Podział Dyrektyw Techniki Prawodawczej

1. Dyrektywy systematyki wewnętrznej aktu normatywnego- dotyczą budowy tekstu prawnego, kolejności przepisów, sposobów ich redagowania, rotacji itd.

2. Dyrektywy systematyki zewnętrznej a. nor- dotyczą relacji między aktem normatywnym, a innymi a. norm

a. reguły systematyzacji poziomej- dotyczące kwestii jak kształtować zakres podmiotowy i przedmiotowy aktu

b. reguły systematyzacji pionowej zajmują się relacjami hierarchicznymi między aktami normatywnymi różnego rodzaju

3. Dyrektywy adresata przepisu i warunków jego zastosowania zajmują się sposobami określania adresata oraz sposobami określenia okoliczności warunkujących zastosowanie przepisu

4. Dyrektywy języka aktu- dotyczące poprawnego formułowania przepisów, wyboru języka aktu w zależności od celów stawianych sobie przez prawodawcę, sposobu definiowania pojęć itd.

RODZAJE DYREKTYW ADRESATA I WARUNKÓW ZASTOSOWANIA PRZEPISÓW

D1. Jeżeli norma ma być adresowana do każdej osoby fizycznej adresata tej normy należy wskazać słowem „kto”

D2. Jeżeli norma ma być adresowana do podmiotów innych niż osoba fizyczna, albo jeżeli zakres adresatów normy ma być węższy niż w regule podanej wyżej to wyznacza się go wyłącznie przez użycie odpowiedniego określenia rodzajowego (np. osoba pełniąca funkcję publiczną)

D3. Jeżeli norma ma znajdować zastosowanie we wszystkich okolicznościach w przepisie nie określa się okoliczności jej zastosowania

D4. Jeżeli norma ma znajdować zastosowanie jedynie w określonych okolicznościach lub warunkach należy wskazać je przez odpowiednie rodzajowe ich określenie („w obecności osoby poniżej lat 15”, „ podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych”)

RODZAJE DYREKTYW SYSTEMATYKI ZEWNĘTRZNEJ AKTU NORMATYWNEGO

• Reguły systematyzacji poziomej

D1. Akt normatywny powinien możliwie wyczerpująco normować daną dziedzinę spraw, nie pozostawiając poza zakresem swojego unormowania istotnych fragmentów tej dziedziny

D2. W akcie normatywnym należy unikać wyjątków

D3. Akt normatywny powinien określać swój zakres przedmiotowy i podmiotowy

D4. Alt normatywny nie powinien wykraczać poza swój zakres podmiotowy i przedmiotowy

D5. Akt normatywny zmieniać lub uchylać przepisów które nie należą do jego zakresu przedmiotowego i podmiotowego

• Reguły systematyzacji pionowej

D1. Akt normatywny nie może być sprzeczny z aktami normatywnymi wyższego rzędu

D2. Akt normatywny może regulować dane zagadnienia w sposób odmienny od aktu wyższego rzędu, tylko na podstawie jego szczegółowego upoważnienia

D3. Ustawy i inne akty normatywne należy opracowywać z uwzględnieniem wiążących norma prawa międzynarodowego

D4. W akcie wykonawczym zamieszcza się jedynie przepisy regulujące sprawy przekazane w upoważnieniu zawartym w ustawie do unormowania tym aktem

D5. W akcie wykonawczym nie można zamieszczać przepisów niezgodnych z ustawą, chyba że przepis upoważniający wyraźnie to dopuszcza

D6. Akt wykonawczy nie może przekazywać zawartego w ustawi upoważnienia do wydania aktu wykonawczego innemu organowi (zakaz subdelegacji) chyba, że ustawa na subdelegację wyraźnie zezwala

D7. W akcie wykonawczym nie powinno się powtarzać przepisów ustawy

Rodzaje dyrektyw języka aktu normatywnego

D1. Akt normatywny należy redagować tak aby dokładnie i w sposób zrozumiały dla adresatów zawartych w nich norm wyrażał intencję prawodawcy

D2. Akt normatywny należy redagować zwięźle i syntetycznie, unikając nadmiernej szczegółowości, a zarazem w sposób w jaki wyraża się typowe sytuacje życiowe

D3. W aktach normatywnych należy posługiwać się określeniami, które zostału użyte w ustawach podstawowych dla danej dziedziny spraw w szczególności kodeksach

D4. Akt normatywny nie może powtarzać przepisów zawartych w innych aktach normatywnych ani normować w przepisach szczegółowych tych spraw, które zostały unormowane w innych przepisach tego aktu normatywnego

D5. W aktach normatywnych nie należy zamieszczać wypowiedzi, które nie służą wyrażaniu norm prawnych w szczególności uzasadnień sformułowanych norm, apeli, postulatów i upomnień

D6.Zadania należy budować zgodnie z powszechnie przyjętymi regułami składni języka polskiego, unikając długich wieloczłonowych zdań złożonych

D7. W aktach normatywnych należy posługiwać się poprawnymi wyrażeniami językowymi w ich podstawowym powszechnie przyjętym znaczeniu

D8. W aktach normatywnych należy unikać posługiwaniu się określeniami specjalistycznymi jeśli mają odpowiednik w języku powszechnym

D9. W aktach normatywnych należy unikać posługiwania się określeniami lub zapożyczeniami obcojęzycznymi, chyba, ze nie mają dokładnego odpowiednika w języku polskim

D10. W aktach normatywnych należy unikać posługiwania się nowotworzonymi pojęciami, lub strukturami językowymi, chyba że w dotychczasowym słownictwie polskim brak odpowiedniego określenia

D11. Do oznaczenia jednakowych pojęć należy używać jednakowych określeń, a różnych pojęć nie powinno oznaczać się tymi samymi określeniami.

WYBÓR JĘZYKA AKTU NORMATYWNEGO

- Regułą jest, by formułować przepisy w sposób maksymalny, zrozumiały
i precyzyjny

- Problem wyboru języka aktu lub przepisu zależy w dużym stopniu od tego, czy normodawcy chcę maksymalnie skrępować organy stosujące prawo, czy też chce pozostawić im margines swobody (władzy dyskrecjonalnej)

w podejmowaniu decyzji i w drodze zabiegów interpretacyjnych, przystosować prawo do zmieniających się okoliczności

Dla redagowania i interpretacji przepisów podstawowe znaczenie ma odróżnienie pojęć:

- ostrych i nieostrych

- zamkniętych i otwartych

- klasyfikacyjnych i typologicznych

POJĘCIA OSTRE I NIEOSTRE

Wiąże się z tymi pojęciami następująca dyrektywa techniki legislacyjnej:

- jeżeli zachodzi potrzeba zapewnienia elastyczności tekstu prawnego można posłużyć się określeniami nieostrymi lub klauzulami generalnymi

Pojęcie ostre- to takie, które pozwala rozstrzygnąć o każdym obiekcie, czy podpada pod każde pojęcie, czy też nie, a więc jest pojęciem dookreślonym znaczeniowo np. pełnoletni

Pojęcie nieostre- (niedookreślone) nie pozwala rozstrzygnąć o każdym obiekcie i sytuacji czy podpada pod pojęci czy tez nie. Istnieje w tym przypadku sfera niepewności znaczeniowej. np. pojęcie młodzieniec

Pojęcie otwarte- termin otwarty jest wówczas gdy tekst prawny wymienia tylko niektóre kryteria stosowalności dla danego terminu tak, że można go zastosować również w innych niż wymienione w tekście prawnym sytuacjach.

Pojęcie zamknięte- jeżeli tekst prawny wyznacza wszystkie kryteria stosowalności dla danego terminu także organ stosujący prawo nie może go zastosować w żadnych innych, niepodanych przez normodawcy okolicznościach.

Normodawca operuje techniką pojęć ostrych, zamkniętych i klasyfikacyjnych z reguły wtedy gdy chcę maksymalnie skrępować organy stosujące prawo i ograniczyć ich luzy decyzyjne i swobodę interpretacyjną (prawo karne i podatkowe).

Gdy normodawcy chce swobodę rozszerzyć zwiększyć zakres elastyczności procesów stosowania i wykładni prawa powinien skorzystać z technik pojęć nieostrych, otwartych i typologicznych (np. prawo cywilne).

Budowa aktu normatywnego.

I Tytuł

1. Rodzaj aktu (np. ustawa, rozporządzenie)

2. Data wydania (uchwalenia) aktu

3. Przedmiot regulacji AKTU

II Treść

1. Wstęp (preambuła) zawiera motywy, cele wydania danego aktu normatywnego

2. Podanie podstawy prawnej, od tego elementu rozpoczyna się tekst aktu wykonawczego. Wskazuje na przepis, który zawiera upoważnienie do wydania aktu wykonawczego.

• Przepisy ogólne

• Określają zasady ogólne, wspólne dalszym przepisom danego aktu, ustalają zakres przedmiotowy i podmiotowy stosunków regulowanych przez dany akt lub wyłączonych spod jego regulacji. Zawierają wyjaśnienia wyrażeń.

• Przepisy szczegółowe

Obejmują:

- przepisy prawa materialnego

- przepisy o organach i trybie postępowania, wyjątkowo również przepisy karne

• Przepisy przejściowe

W przepisach przejściowych normuje się wpływ nowego prawa na stosunki powstałe pod działaniem prawa dotychczasowego. W przepisach dostosowujących normuje się sposób powołania po raz pierwszy organów w instytucjach ukształtowanych nowym prawem oraz sposób dostosowania się do nowych przepisów, wymierzając odpowiedni termin dostosowania się do nowych przepisów, lub uchwalenia nowych organów.

• Przepisy końcowe

Są to przepisy:

- uchylające (klauzule derogacyjne)

- o wejściu w życie aktu normatywnego

- w razie potrzeby o wygaśnięciu mocy aktu normatywnego.

• Podpis (podpisy)- np. ustawę podpisuje Prezydent RP.

Nie można umieszczać przepisów karnych w innych kodeksach niż Karny.

Przepisy ogólne.

Są to przepisy które powinny określać:

- zakres przedmiotowy i podmiotowy regulowany przez dany akt normatywny

- zakres stosunków wyłączonych spod jego działania

- zasady wspólne dla dalszych przepisów

• Przepisy ogólne są także miejscem objaśnienia używanych w akcie normatywnym określeń, skrótów, definicji, podstawowych pojęć dla danego aktu normatywnego

• Problematyka przepisów ogólnych jest uzależniona od charakteru normowanej materii.

Np. w części ogólnej:

- KK reguluje…..

- w aktach ustawodawczych ustalających nowy centralny organ administracji rządowej, dominują przepisy regulujące zakres kompetencyjno- podmiotowy

- formułują się zasady prawa np. zawarte w przepisach ogólnych KP rozdz. II zatytułowany „Podstawowe zasady Prawa pracy”

Przepisy szczegółowe

Jest to przede wszystkim katalog podstawowych instytucji regulowanych przez dany akt normatywny. Atanowi najobszerniejszą sczęść aktu normatywnego (ustawy). Zaleca się, aby przepisy szczegółowe były uporządkowane w nast. kolejności:

- przepisy prawa materialnego

- przepisy o organach (ustrojowe)

- przepisy o postępowaniu przed organami (proceduralne)

- przepisy odpowiedzialności karnej (karne)

Przepisy szczegółowe można systematyzować w grupy tematyczne i oznaczać je nazwami charakteryzującymi treść każdej z tych grup. Przepisy przejściowe zamieszcza się w ustawie jedynie wtedy gdy przekroczenie norm ustawy nie kwalifikuje się jako naruszenie przepisów KK, K Karno- skarbowego, KW wykroczeń.

Przepisy przejściowe

Należy w nich normować oddziaływanie nowego prawa na stosunki powstałe pod działaniem dotychczasowego prawa.

Sytuacje intertemporalne występują zawsze, gdy następuje zmiana prawa, wtedy określone sytuacje prawne pewnych podmiotów powstałe za rządów dawnego prawa trwają po wejściu nowego prawa.

W przepisach przejściowych należy normować oddziaływanie nowego prawa na stosunki powstałe pod działaniami dotychczasowego prawa, w szczególności należą:

- unormować sposób zakończenia postępowania w sprawach będących w toku

- rozstrzygnąć czy i w jakim zakresie stosuje się nowe przepisy do uprawnień i obowiązków powstałych pod działaniem dotychczasowego prawa

- rozstrzygnąć czy i przez jaki czas utrzymuje się w mocy instytucji prawne które znosi nowe prawo

- rozstrzygnąć czy utrzymuje w mocy dotychczasowe przepisy wykonawcze do czasu zastąpienia ich nowymi.

Przepisy dostosowujące

należy odróżniać od przepisów przejściowych, chociaż zamieszcza się wspólnie. Przepisy te wyrażają normy nakazujące do dokonywania pewnych, niepowtarzalnych czynności, normuje się nimi:

- sposób powoływania po raz pierwszy organów w instytucjach ukształtowanych nowym prawem

- przekształcania i dostosowania organów lub instytucji utworzonych na podstawie dotychczasowych aktów normatywnych do nowych przepisów

- likwidacja organów lub instytucji znoszonych nowymi przepisami prawnymi zasady zagospodarowania ich mienia, uprawnienia i obowiązki dotychczasowych ich pracowników.

W przepisach dostosowujących można wyznaczać termin dostosowania organów lub instytucji do nowej ustawy.

Sposoby rozstrzygania problemów intertemporalnych

1. przedłużenie obowiązywania prawnego prawa (obowiązują przez pewien czas 2 regulacje prawne)

2. retrospektywne (bezpośrednie) działanie nowego prawa

3. Obowiązywanie „nowych norm” oraz dawnego prawa i upoważnienie zainteresowanych by wykonywali wyborów które normy mają być w stosunku do nich stosowane.

Postanowienia przepisów końcowych

Zamieszcza się je w kolejności:

1. przepisy uchylające (klauzule derogacyjne- eliminują jakiś przepis)

2. przepisy o wejściu aktu normatywnego w życie (wskazują moment od którego normy stają się prawnie wiążące)

3. w razie potrzeby przepisy o wygaśnięciu mocy aktu normatywnego

4. Przepisy końcowe pozwalają ustalić w drodze interpretacji przepisów wykonawczych jakie teksty są tekstami aktualnymi.

DEROGACJA- uchylenie przepisów pranych

Jest to pozbawienie normy prawnej jej mocy obowiązującej przez inną normę prawną, dokonuje tego podmiot wyposażony w kompetencje prawodawcze, który eliminuje z systemu przepis Prawnu lub zbiór przepisó prawnych.

Należy tego dokonać w sposób wyraźny przez użycie:

- przepisu uchylającego

- w drodze nowelizacji

Krytycznie ocenia się domyślne uchylenie norm prawnych jedynie przez wydanie nowych przepisów, wówczas stosuję się wykładnie przy zastosowaniu reguł kolizyjnych.

- ustawa staje się elementem systemu prawa po jej ogłoszeniu, na zasadach i w trybie ogłoszonym w ustawie

- norma prawna może być już elementem systemu prawa, ale jeszcze nie wejść w życie, co występuje w jej vacatio legis

- w ustawie głównej nie zamieszcza się przepisów o wejściu w życie, jedynie wtedy gdy wydaję się do niej ustawę w[prowadzającą

Metodyka prac legislacyjnych

1. Rzetelna diagnoza zastanego stanu, który ma być przedmiotem ingerencji organów władzy publicznej

2. Ustalenie katalogu możliwych do zastosowania środków, które mogłyby skutecznie służyć osiągnięciu pożądanych zmian

3. Ocena z punktu widzenia skutków

4. Zasięgnięcie opinii podmiotów zainteresowanych przyszłym rozstrzygnięciem sprawy

5. Podjęcie decyzji, że środkami ingerowania w daną dziedzinę spraw będzie prawo, obejmują one:

- zapoznanie się z wszystkimi aktami prawnymi obowiązującymi w danej regulowanej dziedzinie

- analiza sądownictwa administracyjnego i polityki administracyjnej

- określenie hierarchii celów jakie się chce osiągnąć przez wydanie aktu normatywnego

- przygotowanie rozwiązań alternatywnych (wariantowych) i dokonanie oceny skutków i kosztów zwłaszcza społecznych i finansowania każdego z nich oraz źródeł ich pokrycia

Ustawa wprowadzająca

Jeżeli w ustawie niezbędne staje się

1. uchylenie wielu przepisów prawnych

2. sformułowanie wielu wyczerpujących postanowień przejściowych i dostosowujących

3. znowelizowanie ustaw które regulują pokrewne dziedziny stosunków społecznych

Wówczas dogodne jest opracowanie i wydanie dwóch ustaw:

a/ ustawy głównej zawierającej przede wszystkim przepisy merytoryczne charakteryzującej się trwałością uregulowań prawnych , zawiera normy generalne i abstrakcyjne wyznaczające powtarzalne zachowanie się

b/ ustawy wprowadzającej - podstawowymi jej zadaniami jest to aby odciążyć ustawę główną od licznych przepisów uchylających i przejściowych

Ustawa główna i wprowadzająca tworzą całość

Ustawa główna nie może wejść wcześniej w Zycie jak ustawa wprowadzająca

Ustawa wprowadzająca odnosi się do jednej ustawy głównej. Dla ustaw zmieniających nie przygotuje się ustaw wprowadzających

Dopuszcza się jedną ustawą wprowadzającą wprowadzenie kilku ustaw głównych wtedy gdy przygotowuje się cały spójny program legislacyjny wymagający wydanie kilku ustaw.

Gdy ustawa traci moc ustawa wprowadzająca traci rację bytu, nie normuje niczego co nie było by związane z ustawą główną.

Zmiana / nowelizacja/ ustawy

Ustawa nowelizująca

Nowelizacja- akt normatywny kompetentnego organu państwa częściowo zmieniający lub uzupełniający akt normatywny

Nowelizacja aktu normatywnego także ustawa- polega na :

- dodaniu do aktu nowelizowanego nowych przepisów

- uchylenie aktu obowiązującego określonych przepisów

- zastąpieniu jakiś przepisów w obowiązującym akcie normatywnym przepisami o innym brzmieniu zgodnie z ZTP przewiduje się dwie formy nowelizacji:

1. odrębną ustawą nowelizującą

2. przepisy innej ustawy

Ustawodawca nie jest upoważniony, aby nowelizować akty wykonawcze, albo derogować te akty lub ich poszczególne przepisy, może jedynie zdecydować jedynie o czasowym zachowaniu mocy w dotychczasowym kształcie, albo uchylając lub zmieniając treści jego przepisu, upoważniającego doprowadzić do tego, że utracona moc obowiązuje.

Rozporządzenie w sprawie…. może zmieniać organ tylko rozporządzeniem zmieniającym, zarządzenie zarządzeniem zmieniającym.

Eliminowanie rozporządzeń z systemu prawnego

Zasadą jest, że rozporządzenie jako akt wykonawczy do ustawy traci moc obowiązującą, gdy:

1. Traci moc ustawa, która upoważnia do jego wydania

2. Traci moc jedynie przepis upoważniający do jego wydania

3. Następuje zmiana treści przepisu upoważniającego w sposób określony w Art. 32 ZTP

Podstawą uchylenia jest przepis który upoważnia do wydania rozporządzeń, a nie do jednorazowego wydania. O przyczynie uchylenia (derogacji) rozporządzenia mogą decydować:

1. względy merytoryczne (zastępuje się dane rozporządzenie nowym lub uchyla się rozporządzenie, którego wydanie było fakultatywne.

2. względy fakultatywne

Projekty aktów o charakterze wewnętrznym należy konstruować w oparciu o ogólne reguły redagowania aktów wykonawczych w szczególności postanowienia wskazujące jak:

1. kształtować tytuł aktu

2. powoływać podstawę do wydania

3. dzielić tekst prawny na jednostki redakcyjne i systematyzacyjne

4. dokonywać zmian i uchylenia aktów normatywnych

5. konstruować akt normatywny w sensie treściowym i formalnym

- Akty wewnętrzne nie mogą zawierać norm adresowanych do osób prawnych.

Przepis upoważniający może mieć postać:

- organizację urzędu określa status nadany przez Prezesa RM

- uchwały i zarządzenia są aktami które mogą być wydane na podstawie konstytucji- uchwały lub ustawy

- uchwały i zarządzenia

Akty wewnętrzne musza być zgodne z Prawem powszechnie obowiązującym.

Typowe formy współuczestniczenia w wydaniu aktu normatywnego

1. współstanowienie

2. inne formy współuczestniczenia

- wymienione formy WSP współuczestniczenia w wydaniu aktów odnoszą się nie tylko do aktów wykonawczych, ale do wszystkich aktów normatywnych (mogą odnosić się do czynności konwencjonalnych innych niż stanowienie prawa np. odwołanie ze stanowiska na wniosek)

- ustawodawca może wybierać podmiot współstanowienia i wydania aktu normatywnego jedynie spośród tych podmiotów które są wyposażone w kompetencje do tworzenia prawa np. konstytucyjne prawo do wydania rozporządzeń.

Współstanowienie aktu normatywnego:

- co najmniej 2 podmioty, które konstytucja wyposaża w kompetencje do stanowienia aktów danego rodzaju (ograniczenie to odnosi się do aktów normatywnych o charakterze wewnętrznym”)

- forma redakcyjna: „Minister (czy organ)… oraz minister (czy organ)… określą (lub mogą określić)…”

Inne formy współuczestniczenia

1. wydanie aktu normatywnego w porozumieniu co do wszystkich spraw dotyczących jego treści

- brak porozumienia powoduje, że akt nie dochodzi do skutku

2. wydanie aktu normatywnego za uprzednią zgodą

- ma charakter wyprzedający

- jest warunkiem koniecznym dla ważnego stanowienia aktu

- brak zgody powoduje, że akt nie dochodzi do skutku

- nie może być ogłoszony i nie może wejść w życie

3. wydanie aktu normatywnego po zatwierdzeniu

- polega na czynnym wyrażaniu następczej zgody na akt

- nie wyrażanie zgody nie jest jedynie wyrazem sprzeciwu lecz powoduje, że akt normatywny nie nabywa mocy obowiązującej lub traci moc obowiązującą wskutek braku zatwierdzenia.

Legislacja Administracyjna 10.05.2009 r

Wykład nr. 4

Podstawową jednostką redakcyjną jest artykuł. Jest to w teście.

Paragraf jest podstawową jednostką redakcyjną w rozporządzeniach.

Ustawy wprowadzające, jak to się ma do ustawy głównej. A to wszystko co merytorycznie jest związane. Już wtedy nie wprowadza.

Redagowanie tekstów prawnych, rozwiązań. Przepisy uchylające.

Akty wykonawcze : specyficzne formuły dla danego aktu normatywnego. Tytuł rozpoczyna się w sprawie.

Teksty jednolite

Ile można wydawać rozporządzeń na podstawie jednego upoważnienia? (test)Nie zaleca się ,żeby jednym rozporządzeniem wykonywać wiele upoważnień. Dlatego wtedy kiedy się uchyla ustawę.

TYPOWE ŚRODKI TECHNIK PRAWODAWCZYCH.

Same definicje i konstrukcja

Eliminowania systemów prawa aktów normatywnych przez organy administracji i rządowe.

Tekst jednolity aktu normatywnego : (test)

Z zagadnieniem nowelizacji aktów normatywnych wiąże się kwestia opracowania i ogłaszania tekstów jednolitych aktów normatywnych które mają być pomocą przede wszystkim dla podmiotów stosujących prawo.

1. Według art.16 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych ,, jeżeli liczba zmian w ustawie jest znaczna lub gdy ustawa była uprzednio wielokrotnie nowelizowana i posługiwanie się tekstem ustawy może być utrudnione Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy.

2. Przepis ten stosuje się odpowiednio do ogłaszania tekstów aktów normatywnych innych niż ustawa. Teksty jednolite tych aktów ogłasza organ właściwy do wydania danego aktu normatywnego (np. właściwy minister prezes rady ministrów)

3. ogłaszanie tekstu jednolitego następuje w formie ,,Obwieszczenie” - tekst jednolity jest załącznikiem do tego obwieszczenia

4. W obwieszczeniu przytacza się :

1. przepis upoważniający do ogłaszania tekstu jednolitego i tytuł ustawy , której tekst się ogłasza

2. wymienia się wszystkie wcześniejsze przepisy które wprowadzały do aktu normatywnego zmiany. Jeżeli zmiany te znajdują wyraz w tekście jednolitym

5. Tekst jednolity redaguje się według następujących zasad(określonych w art. 106 ztp

1. zachowuje się numerację pierwotnego tekstu ustawy bez wprowadzenia zmian wynikających z dokonanej nowelizacji (dokonanych nowelizacji),

2. w miejsce przepisów uchylonych wpisuje się określenie ,,uchylony” podając w odnośniku tytuł ustawy uchylającej w całości oraz wskazując wpis nowelizujący i datę jego wejścia w życie.

3. Przy przepisach zmieniających albo przepisach nowych podaj się w odnośniku tytuł ustawy nowelizujący i datę jego wejścia w życie.

6. Tekst jednolity musi zatem zawierać :

1. wszystkie przepisy obowiązujące w danym momencie w ich obecnym brzmieniu

2. W sposób czytelny musi przekazywać informacje kiedy i jakim aktem wprowadzono określenie zmiany (informacje te są szczególne ważne dla prowadzenia wszelkich spraw będących w toku czasie wprowadzenia zmian przepisów.

7. Przykład wprowadzenia tekstu jednolitego aktu normatywnego :

Np. Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 kwietnia 1998 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Rada Ministrów w sprawie komisji lekarskich i komisji poborowych, wynagrodzenia za udział w pracach oraz odpłatności za badania specjalistyczne(DZ.U. NR.64 POZ. 415.

Tekst jednolity redaguje się w.g takich zasad które znajdują odzwierciedlenie w artykule 106.

Sprostowanie błędów

W PRAKTYCE legislacyjnej mogą się zdarzyć sytuacje ,że do ogłoszenia tekstu aktu normatywnego zakradły się błędy :

1. Błędy w ogłoszonym tekście aktu prawnego prostuje się w formie obwieszczenia.

2. Sprostowanie nie może prowadzić do merytorycznej zmiany tekstu aktu pranego.

3. Prezes Rady ministrów z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego organu prostuje w tekstach aktów ogłoszonych w Dzienniku Ustaw Monitorze Polskim.

4. Błędy w tekstach aktów pranych ogłoszonych w innym dziennikach niż wyżej wymienione prostują organy wydające te dzienniki.

5. Sprostowanie błędów w tekście jednolitym aktu prawnego dokuje ten organ który ogłasza tekst jednolity

6. Sprostowanie błędu ogłasza się w tym samym dzienniku urzędowym w którym ogłoszono prostowany akt.

Rada legislacyjna :

Do zadań Rady Legislacyjnej należy :

1. Dokonywanie okresowych ocen stanu prawa w określonych dziedzinach z uwzględnieniem wymogu dostosowywania do norm konstytucyjnych oraz stopnia harmonizacji prawa polskiego z wymogami prawa Wspólnot Europejskich,

2. Opiniowanie projektów ustaw opracowanych z inicjatyw Rządu, założeń projektów ustaw o szczególnej doniosłości społecznej ekonomicznej lub prawnej a także projektów ważniejszych aktów wykonawczych.

3. Opiniowanie projektów ustaw w sprawnych szczególnej doniosłości opracowanych z inicjatywy posłów, Senatu lub prezydenta RP, skierowanych w celu zajęcia stanowiska przez Rząd lub opiniowanie stanowiska Rządu o tych projektach

4. Formułowanie propozycji i wyrażanie opinii dotyczących metod i sposobów rozwiązywania problemów związanych z wdrażaniem Konstytucji a zwłaszcza dostosowania prawa do wymogów konstytucyjnych.

Jest organem opiniodawczo - doradczym.

Zapewnia koordynację organów rady ministrów i innych organów administracji rządowej. Jest organem zapewniającym koordynującym.

RCL Kontroluje czy ministrowie wykonują delegacje ustawowe.

Typowe techniki prawodawcze

Z definiowaniem pojęć wiążą się również następujące dyrektywy :

a)jeżeli w akcie normatywnym ustalono znaczenie pewnego określenia w drodze definicji to w obrębie tego aktu nie wolno posługiwać się tym określeniem w innym znaczeniu.

b)jeżeli zachodzi konieczność odstąpienia od podanej wyżej zasady to należy wyraźnie podać inne znaczenie danego określenia i określić zakres jego odniesienia.

c)jeżeli w akcie normatywnym zachodzi wyjątkowa potrzeba odstąpienia od kodeksowego znaczenia danego określenia lub znaczenia przyjętego w innej ustawie podstawowej dla danej dziedziny spraw.

1. Dyrektywy techniki legislacyjnej stanowią wskazania, kiedy należy posłużyć się definicją

a)w akcie normatywnym należy sformułować definicję danego określenia jeżeli :

1)dane określenie jest wieloznaczne

2)dane określenie jest nie ostre a pożądane jest ograniczenie jego nieostrości

3). Znaczenie danego określenia nie jest powszechnie zrozumiałe

4)istnieje potrzeba ustalenia nowego znaczenia danego określenia

-Definicja powinna być tak sformułowana aby wskazywała wyraźnie ,że odnosi się do znaczenia wyrażeń w szczególności powinna mieć postać określenie <a> oznacza podmioty <b> lub określenia <a > znaczy tyle co wyrażenie <b>

-Jeżeli względy stylistyczne przemawiają za inną formą definicji konieczne jest użycie zwrotu łączącego ,,jest to” zamiast zwrotu ,,jest”

-Zwrotów charakterystycznych dla definicji w szczególności zwrotu ,, jest równoznaczne z..., nie wolno używać w znaczeniu nie definicyjnym np. (,,odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę”.

VIII. Reguły definiowania wyrażeń języka prawnego. (TEST)

Każda definicja skalda się z następujących trzech elementów : definiendum, funktor definicyjny definiens. Definiendum to zwrot definiowany. Definiens to wyrażenie definiujące natomiast funktor czy łącznik definicyjny to zwrot który łączy definiendum z definiensem. Przykład : ,,SAMOCHÓD JEST TO ŚRODEK TRANSPORTU DROGOWEGO.

W wyrażeniu tym określenie przed spójnikiem ,,jest to” to definiendum a określenie za tym spójnikiem to definiens zaś zwrot ,,jest to” to łącznik definiencyjny.

Wspomniana definicja to najprostszy przykład definicji równościowej przez podanie najbliższego rodzaju i różnicy gatunkowej. Jest to definicja klasyczna.

Dyrektywy definiowania wyrażeń języka prawnego :

Definicje które podają wszystkie kryteria stosowalności dla danego terminu definicjami równowartościowymi(równoważnościowymi)- terminy zamknięte są zdefiniowane równościowo.

Definicje które podają tylko niektóre kryteria stosowalności dla danego terminu to definicje cząstkowe (posługują się terminem otwartym)

Definicje zakresowe(enumeracyjna).tj. definicje wyliczające elementy składowe zakresu danego pojęcia.

Dyrektywa ,,definicje zakresowe powinny być sformułowane w jednym przepisie i obejmować zakres definiowanego pojęcia.

Definicje równościowe (zupełne) w przeciwieństwie do definicji cząstkowych wykluczają rozciągnięć definiowania pojęcia na jakieś nowe nieznane okoliczności.

Definicje wraźne,definicje kontekstowe

Definicje wyraźne - bezpośrednio definiują terminy prawne.

Definicje kontekstowe -charakteryzują ich sens umieszczając je w kontekstach różnych przepisów prawnych są one bardzo często używane w tekstach prawnych np. pojęcia przedawnienia, przedstawicielstwa czy pełnomocnictwa.

DEFINICJE IKONOGRAFICZNE !! TEST : to definicje łączące opis słowny z obrazem tak np. wprowadza się znaki drogowe)

-definicje legalne art.146

-dyrektywy posługiwania się definicją art. 147 ZTP

-zasadą jest ,że nie dopuszcza się w akcie niższym rangą niż ustawa formułowania definicji, które dotyczą znaczenia określeń ustawowych, ponieważ pośrednio wyznaczałyby one treści merytorycznych postanowień ustawy(chyba ,że ustawa sama zawiera takie upoważnienie),

-miejsce zamieszczania określeń wymagających definicji art.150 ZTP

-definicje można zamieszczać w postaci ;

1. definicji nawiasowej - stosujemy wtedy ,gdy przepisy znajdują się w pewnym oddaleniu od siebie (nie tworzą zawartej grupy przepisów występujących po sobie)

2. słownika - gdy zwrotów definiowanych jest wiele i gdy wielokrotnie są one powtarzane ,,objaśnienia określeń, ustawowych jak sformułowano to w aktualnym K.K)

3. Definicja agregatowa - zawierająca jeden przepis złożony z kilku punktów w którym określa się poszczególne pojęcia

4. Formy definicji art.151 użyciem łącznika w formie zwrotu ,,jest to”

4.Ważne Reguły formułowania skrótu tekstu i samego określenia złożonego wielokrotnie powtarzającego się w tekście aktu normatywnego (art.154) zamieszcza się w przepisach ogólnych całego aktu lub którejś z jednostek systematyzujących

-formuła wprowadzania skrótu art. 154 ust 3

a)określenie skrócone w pełnym brzemieniu

b)zwrot łączący ,,zwane dalej”

c)skrót którego kształt słowny powinien być ujęty w cudzysłów np. ,,zwany dalej ,,ministrem” ,zwany dalej MON

-z wielkich liter np. MSZ

-małymi literami np. pit

d)skróty instytucji (przedsiębiorstw np. BEŻ,PKS

e)odmiany np. MON a nie MONu

5. Dyrektywy dotyczące sytuacji w których jest potrzebne zapewnienie elastycznych treści tekstu prawnego (art.155 ztp)

-precyzyjność kryterium obostrzenia i likwidacji nieostrości (np. długi staż pracy),

- korzystając z określeń nieostrych należy kierować się kilkoma wskazówkami taktycznymi :

a)korzystać z nich tylko wtedy gdy istnieje rzeczywista potrzeba zapewnienia elastyczności za pomocą tylko właśnie środka,

b)unikać określeń złożonych w skład których wchodzi więcej określeń nie ostrych

c)zrezygnować z nazw szczególnie nieostrych (np. ,,wysokie morale”)

-określenia nieostre (niedookreślone) niekiedy noszą w literaturze ,,Klauzule” generalne , funkcjonalne”

I typu : - wyrażenia upoważniające organ do podejmowania pewnych decyzji w niektórych sprwach według indywidualnej oceny w danym przypadku np. ,,dobro dziecka” dobro wspólne małoletnich dzieci”, dobro rodziny, ,,dobro pozostającego pod opieką”

II typu - są odesłaniami do pozaprawnych zasad postępowania mających uzasadnienie aksjologiczne.

6. Dyrektywy formułowania odesłań - ar.t 156 ztp techniki i funkcje odesłać.

- odesłania w tekście prawnym polegają na tym, że przepis wskazuje na postanowienia zawarte w innym przepisie lub przepisach np. ,,w trybie określonym w art.46 ust.1

- na zasadach określonych w dziale III ustawy ,

-odesłania wewnętrzne do innego przepisu tej samej ustawy

-od przepisów odsyłających należy odróżnić przepisy blankietowe np. ,,Inne przypadki nadania obywatelstwa polskiego określa Ustawa…”

-odesłania w tekście prawnym pełnią dwie funkcje :

- służą uzyskiwaniu skrótowości tekstu prawnego(unikając powtórzeń)

np. Ilekroć w ustawie jest mowa o przedsiębiorstwie rozumie się przez to przedsiębiorstwo w znaczeniu określonym w art. 551 Kodeksu cywilnego”,

ART.159 I 160 ZTP ważne

Nadzór nad zgodnością z prawem aktów normatywnych administracji.

Kontrolna wewnątrzadministracyjna

1. rada ministrów 149 ust.2 konstytucji RP)

2. wojewoda :

-art. 91 in.usg,

-79 in. U.s.p.

-art. 82 in. U.s.w.

c)prezes rady ministrów

Kontrola sądowa:

1. trybunał konstytucyjny :

-art. 188

-art. 191 ust.1

-art. 79 konst.rp

b)sądy administracyjne

NSA I WSA

-art.184 konst RP

-art.3paragraf 2 Prawo postępowaniu przed S.A.

-art. 93 u.s.g

-art. 81 u.s.p

-art. 82 lit. C.u.s.w

Kontrola sądowa :

Istotna jest jedynie zgodność z obiektywnie istniejącym porządkiem prawnym

1. trybunał konstytucyjny

Właściciel jest do badania legalności aktów normatywnych centralnych organów państwa z konstytucją ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami wg.3 procedur :

1. Wniosek uprawnionego podmiotu art.191 Konstytucji

2. Rozstrzygnięcie pytania prawne Sądu art.193 konstytucji

3. Rozstrzygnięcie skargi konstytucyjnej art.79 ust.1 konstytucji

2. sądy administracyjne NSA :

Właściwe są do kontroli legalności prawa miejscowego.

Skutki prawne

1. stwierdzenie nieważności aktu prawa miejscowego

-rodzi skutek w postaci wyeliminowania ,,uchwały” z porządku prawnego z mocą ,,ex tunc”

2. orzeczenie o niezgodności aktu prawa miejscowego (art. 160 kpa)

-nie powoduje eliminacji treści aktów prawa miejscowego z porządku prawnego rodzi natomiast skutek w postaci ryzyka odpowiedzialności odszkodowawczej w sytuacji ,gdyby strona poniosła rzeczywistą szkodę wskutek podjęcia uchwały niezgodnej z prawem.

Trybunał Konstytucyjny :

1. Orzeka w przedmiocie konstytucyjności i legalności norm prawnych - ma charakter następczy gdyż dotyczy aktów, norm które już przyjęto i obowiązują w porządku prawnym,

-kontrola Trybunału konstytucyjnego może mieć też charakter prewencyjny- uprzednia kontrola ustaw i umów międzynarodowych przed ich ratyfikacja przez prezydenta

-orzeczenie o nie konstytucyjności prowadzi do uchylenia normy dotychczas obowiązującej

-uchylenie normy nie następuje z momentem wydania orzeczenia lecz z momentem ogłoszenia w organie urzędowym

2. Orzekanie w sprawach skarg konstytucyjnych zbadanie zgodności z prawem aktów normatywnych.

3. Sygnalizowanie luk i uchybień w prawie których usunięcie jest niezbędne do zapewnienia spójności polskiego systemu prawnego.

Sygnalizacja pełni rolę odrębnej a jednocześnie uzupełniającej formy kontroli konstytucyjności.

4. Rozpatrywanie sporów konstytucyjnych pomiędzy centralnym konstytucyjnym organem państwa.

Orzeczenia trybunału konstytucyjnego :

Orzeczenia trybunały konst. Mogą polegać na uznaniu aktu normatywnego jego przepisów za :

1. niekonstytucyjne

2. zgodne z konstytucją

3. takie które są niezgodne z konstytucją

Leges imperfekta - czyli normy niedoskonałe”, normy pozbawione np. sankcji

Metanormy - reguły reguły powszechnie przyjęte w danym systemie, czyli normy mówiące w jaki sposób rozumieć tekst prawny inaczej mówiąc jak przełożyć tekst prawny na język norm.

Perfomatywy - są to wypowiedzi które służą do dokonywania różnego rodzaju czynności i aktów symbolicznych i wywołują skutek który nie istniał przed ich użyciem np. zwroty ,,Mianuję Cię dyrektorem” rozwiązuje związek małżeński, ,,Nadaję Ci imię” , ,,Przyrzekam zrobić to a to”

Interna administracji - to normy (przepisy)prawa wewnętrznego obowiązujące wyłącznie jednostki hierarchiczne podporządkowane danemu organowi administracji (służa jedynie do kierowania działalnością jednostek podporządkowanych)

Legislacja delegowana - to działania procedury i czynności związane przez organy administracji państwowej i samorządowej na podstawie upoważnienia ustawowego.

Legislacja autonomiczna - tą nazwą przyjęto określać wszelkie formy tworzenia ogólnych reguł przez instytucje pozapaństwowej jak samorządy terytorialne, korporacje zawodowe i gospodarcze, stworzyszenia, kościoły wspólnoty religijne czy etniczne. Przybiera formę różnego rodzaju uchwał, statutów, kodeksów etyki zawodowej i często opiera się na upoważnieniu ustawowym.Akty legislacji autonomicznej mogą być źródłem uprawnień obowiązków nakazów zachowania i zakazów określonego postępowania itd. Wyłącznie tych osób któ5re są członkami danych organizacji, korporacji instytucji organizacji. Status akt legislacji autonomicznej(podobny do prawa wewnętrznego)

36

2. PRAKTYKA

- tworzenie prawa zwyczajowego

- tworzenie precedensu

1. STANOWIENIE

• Sensu stricte- jako jednostronne wydanie aktu prawotwórczego

• umowa

Źródła

powsze-

tchnie

obowią-

zujące

Mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne, podległe wydającym te akty

---