Formy wybrzeży:
a)Limanowe - północna częœć Morza Czarnego
b)Lagunowe - zatoka Meksykańska, Wenecja
c)Mierzejowe - Polska i Estonia
d)Dalmatyńskie - Dalmacja i Chorwacja
e)Biasowe - Wybrzeże Irlandii, Hiszpanii, Francji
f)Fiordowe - Grenlandia, Alaska, Wybrzeże Norwegii
g)Szkierowe - Szwecja, Finlandia, Alaska
Płaszczowina - masy skalne sfałdowane i przesunięte poziomo na znaczną odlegloœć, pod wpływem nacisku bocznego wywołanego przez ruchy górotwórcze.
Górotwór - obszar sfałdowany i wypiętrzony w wyniku ruchów górotwórczych ( orogonezy )
Batolity - olbrzymie intruzje o nieznanej powierzchni dolnej ( masyw Karkonowsi, Tatrzański )
Ujœcia lejkowate - ( E - Misisippi ? ), Loara, Tamiza, Ren
Kemy - Himalaje
Wulkany eksplozywne - materiały piroklastyczne i gazy
Wulkany lawowe - lawę
Wulkany stratowulkany - lawę, materiały piroklastyczne i gazy
Kemy - formy akumulacji rzeczno - lądowej o różnych kształtach osadzająca się w szczelinach lądolodu
Drumliny - pagórki z dużym nagromadzeniem. Zbudowane z piasku i żwiru pokryte gliną zwałową
ZLODOWACENIA:
1) Krakowskie ( północno Polskie )( Bielsko Biała, Nowy Sącz, Przemyœl )
2) Œrodkowo Polskie ( Odrzańskie )( Oœwięcim, Opoczno, Lublin, Dubienka )
3) Północno Polskie ( Bałtyckie )( Zielona Góra, Leszno, Pisz, Augustów )
Atol - fala w kształcie kolistym
Lido - wały, które tworzą bariery
Deflacja - wywiewanie materiału
Korazja - szlifowanie i żłobienie
Typy wydm - barchany, wydmy poprzeczne, wydmy paraboliczne, wydmy gwiaŸdziste
Działalnoœć lodowców
Detersja - jest to polerowanie i szlifowanie podłoża materiałem naniesionym przez lodowiec
Detrakcja - jest to wyrywanie bloków skalnych
Egzaracja - mechaniczne zdzieranie skał
Morena - materiał skalny naniesiony przez lodowiec
Formy erozyjne - rysy lodowcowe, mutony, bruzdy lodowcowe, rynny lodowcowe, wygłady lodowcowe, doliny U - kształtne, kotły lodowcowe, doliny zawieszone
Pradoliny:
- Warszawsko - Berlińska
- Toruńsko - Eberdzwalska
- Barucko - Głogowska
- Pomorska
- Wrocławsko - Magdeburska
Sandry - rozległy, bardzo płaski stożek napływowy zbudowany ze żwirów ( Bory Tucholskie, Sandr Kurpiowski, Augustowski )
Skały magmowe
- plutoniczne ( jawnokrystaliczne ) - granit, bazalt, andezyt, tefryn
SKAŁY OSADOWE:
- okruchowe - piasek, pyl, żwir, mół, ił, less, glina
- organogeniczne - kreda, radiolaryt, wapienie, torf, węgiel brunatny i kamienny, antracyt, gaz ziemny, ropa naftowa, wosk ziemny, asfalt
- chemiczny -anhydryt, gips, sól kamienna i potasowa
SKAŁY METAMORFICZNE:
- Gnejs z granitu
- Marmur z dolomitu, kalcytu, wapienia
- Kwarcyt z piaskowca
- Łupki i fyllity ze skał ilastych
- Grafit z węgla osadowego
Rodzaje Ÿródeł
- warstwowe
- uskokowe
- szczelinowe
- wstępujące
- zstępujące
Fiordy -są to wąskie, długie i głębokie zatoki morskie występujące w otoczeniu obszarów górskich
Mady rzeczne - dobre gleby
FORMY KRASU POWIERZCHNIOWEGO I PODZIEMNEGO :
- żłobki - jaskinie
- żebra krasowe - studnie
- polje - groty
- lejki - kominy
- ponory - pieczary
- mogoty - szata nacieku
Ospa krasowa - liczne, drobne zagłębienia poprzedzielane ostrymi grzebiecikami
Żłobki - wydłużone bruzdy
Polie - największe formy powierzchniowe
Ponory - szczeliny wnikające w głąb ziemi
Uwały - powstają z kilku lejków
Strefa - charakterystyka
Równikowa > 20* małe amplitudy pory wyznaczone przez opady
Równikowa - wybitnie wilgotna - amplituda 2 - 5, opady > 2000 mm
brak pory deszczowej
Podrównikowy wilgotny - opady 1000 - 2000 mm, 1 lub 2 pory deszczowe, temperatura do 10*
Podrównikowy suchy - 500 - 1000 mm, kilkumiesięczna pora deszczowa,. temperatura < 10*
Działalnoœć lodowców ( pojęcia i ich wygląd )
Morena - matariał skalny zlożony z gliny, żwirków, głazów, przenoszony przez lodowiec, osadzający się po jego stopieniu
Atol - rafa w kształcie kolistym,występuje wewnętrznie
Wybrzeża - klif - pl. abrazyjna, akumulacyjna, wał nabrzeżny, nisza abrazyjna - fiordowe, szkierowe, riasowe, limanowe, mierzejowe
Pradolina - forma wklęsła, która została wytworzona przez wody spływające z lodowca
W. fluwioglacjalne - pradoliny, krem, oazy, rynny, podlo. sandrkurpiowski
Sandr - wielki bardzo płaski stożek żwirowo - piaszczysty
Funkcje wątroby:
- wytwarza żółć
- magazynuje węglowodany ( glikogen )
- odtruwa krew
- niszczy substancje szkodliwe dla organizmu
- magazynuje substancje toksyczne
FUNKCJE JELITA GRUBEGO:
- rozkłada błonnik
- wytwarza witaminę B i K
- wchłania wodę i sole mineralne
- formuje masę kału
WĄTROBA:
Emulguje żółć i tłuszcz aby były one dostępne dla enzymów
Enzym: Co trawi:
Ptialina ( gruczoły œlinowe ) węglowodany
Pepsyna białka
Podpuszczka -----
Żółć tłuszcze
Lipaza -----
Trypsyna białka
Amylaza węglowodany
Jama nosowa
Wysłana jest nabłonkiem wydzielającym œluz.Powietrze przechodząc zostaje nawilżone, oprócz tego powietrze przechodząc przez jamę nosową nagrzewa się oraz oczyszcza z pyłku i kurzu.
JAMA USTNA:
Doprowadza powietrze do płuc
GARDŁO:
Stanowi wspólny odcinek układów pokarmowego i oddechowego
KRTAŃ:
Jest narządem mowy.Przechodzące powietrze wprawia struny głosowe w ruch ( drgania ) - w ten sposób powstają dŸwięki
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
TCHAWICA:
- jest przewodem zbudowanym z chrzęstnych perœcieni połączonych ze sobą błonami
- taka budowa zabezpiecza przed zamykaniem się
- wysłana jest nabłonkiem
- dzięki ruchom rzęsek usuwane są wszelkie zanieczyszczenia
OSKRZELA:
-zbudowane są z pierœcieni chrząstek połączonych tkanką łączonąi wysłane urzęsieniem nabłonkiem
- dzielą się na prawe i lewe
PŁUCA:
- mamy dwa płuca: prawe i lewe
- do każdego dochodz oskrzele odchodzące z tchawicy
- oskrzela rozgałęziają się na oskrzeliki, które zakończone są pęcherzykami płucnymi
- pęcherzyki płucne wysłane są cienkim nabłonkiem oddechowym, który otacza gęstą sieć naczyń krwionoœnych włosowatych
- przez œcianki pęcherzyków płucnych przenika tlen i dwutlenek węgla