ANTROPOLOGIA KOLOKWIUM
1 PODAJ DEFINICJĘ ANTROPOLOGII WG RÓŻNYCH AUTORÓW
wg Polaków
Adam Wrzosek - w latach 1926 - 39 - stwierdził że antropologia jest nauką
zajmującą się przyrodniczym opisem grup ludzkich, rozpatrującą człowieka z punktu widzenia zoologii, historii, rasy i jej fizjologii oraz patologii.
J. Czekanowski (1934) - definiował antropologię jako „naukę badającą człowieka
jako biologiczne podłoże zjawisk społecznych.”
Z. Drozdowski (1973) - antropologia jest nauka badającą człowieka jako biologiczne
podłoże zjawisk społecznych, a także biologiczne skutki tych zjawisk przejawiające się w jego organizmie oraz w ludzkiej populacji.
T. Dzierżykraj - Rogalski i K. Modrzewska - „ Antropologia jest to nauka o
typogenezie człowieka w aspekcie filo - i ontogenezy. Wiedza o zmienności typów antropologicznych, typów proporcji ciała, typów postawy stojącej, typów rozmieszczenia podściółki tłuszczowej itp. - w czasie i na skutek oddziaływania określonych warunków środowiska biogeograficznego i społeczno ekonomicznego - w przestrzeni.”
B. Jasicki, P. Sikora (1962) - „Antropologia jest to nauka o zmienności form
organizmu człowieka jako istoty zoologicznej oraz zmienności form przedstawicieli rodziny Hominiade w rozwoju rodowym i osobniczym, w aspekcie porównawczym z innymi zwierzętami, w zależności od czynników genetycznych i wpływu środowiska zewnętrznego, biogeograficznego i społecznego”
A. Wierciński (1980) - antropologia jest nauka która polega na adekwatnym
opisywaniu i wyjaśnianiu przebiegu procesów ewolucji właściwości biologicznych i kulturowych człowieka.
inni
J. Buffon - terminem antropologia określał naukę zajmującą się historią naturalna
człowieka.
P. Broca - antropologia to nauka zajmująca się badaniem rodzaju ludzkiego jako
całości, z uwzględnieniem jego części i stosunku do pozostałej przyrody.
R. Martin - antropologia jako nauka, która bada człowieka w czasie i przestrzeni.
2. WYMIEŃ DZIAŁY ANTROPOLOGII
Wg. Malinowskiego:
1. antropologia filogenetyczna - zajmuje się rozwojem rodowym - pochodzeniem człowieka jako gatunku.
- paleontologia
- anatomia porównawcza
- fizjologia porównawcza
- psychologia porównawcza naczelnych
- etologia
2. populacyjna - bada zróżnicowanie wewnątrz gatunkowe człowieka. Klasyfikacja rasowa.
3. antropologia ontogenetyczna - bada problemy rozwoju osobniczego człowieka
- przebieg rozwoju i jego prawidłowości
- prawa rządzące rozwojem
- zróżnicowanie zjawisk ontogenetycznych w czasie i przestrzeni
4. antropologia stosowana
- kryminalna
- medyczno - sądowa
- kliniczna
- ergonomiczna
- sportowa
Wg. R. Martin'a
1.antropologia ogólna ( biologiczną) - zajmująca się:
- dziedzicznością ( antropogenetyka)
- wpływem czynników środowiskowych (ekologia człowieka)
- rasogenezą i zróżnicowaniem rasowym ( systematyka zoologiczna ras ludzkich)
2. antropologia systematyczna - bada zmienność cech morfologicznych i fizjologicznych, z uwzględnieniem sfery psychiki i cech patologicznych.
- typologia konstytucjonalna
- zróżnicowanie serologiczne
- zróżnicowanie dermatoglificzne
- zróżnicowanie odontologiczne
- antropomorfologię części miękkich
- antropometrię - metody antropologiczne
3. antropografia - zajmuje się opisem współczesnych i kopalnych form ludzkich, zagadnieniami ewolucji i mikroewolucji człowieka, stosunkiem form ludzkich do innych naczelnych.
W krajach anglosaskich
- antropologia fizyczna (biologiczna)
- a. kulturowa
- a. społeczn
3. PODAJ DEFINICJĘ ANTROPOMETRII
Stanowi zespół technik stosowanych w antropologii głównie metrycznych, lec także i opisowych. Wg J. Papillauta, celem antropometrii jest przetłumaczenie rozmiarów i kształtów ciała ludzkiego na liczby i określone stosunki ilościowe.
4. JAKIE SĄ ZADANIA ANTROPOMETRII - ZNACZENIE DLA WF I SPORTU
Wg J. Papillauta, celem antropometrii jest przetłumaczenie rozmiarów i kształtów ciała ludzkiego na liczby i określone stosunki ilościowe.
- nauka o metodach pomiaru i opisu cech somatycznych
- pomiar cechy, wielkości cechy w ruchu
- wykonywanie pomiarów wybranych cech fizjologicznych
5. WYMIEŃ GŁÓWNE DZIAŁY ANTROPOMETRII
Wyróżnia się:
1. kraniometrię, kraniografię i kranioskopię - zbiór metod i technik pomiarów, narysów i opisów czaszki
2. osteometrię, osteografię, osteoskopię - dotyczy kości szkieletu pozaczaszkowego
3. kefalometrię i kefaloskopię - zbiór technik pomiarowych i metod opisowych głowy
4. somatometrię i somatoskopię - -- || -- reszty ciała
5. goniometrię - zbiór technik pomiarowych dotyczących katów czaszki i kości oraz w ujęciu dynamicznym kątów różnych części ciała ludzkiego
6. antropometrie dynamiczną - zbiór technik wykonywania pomiarów ciała ludzkiego znajdującego się w nietypowej pozycji antropometrycznej, lecz w ruchu, z uwzględnieniem zmian naturalnych postawy w czasie pracy czy ćwiczeń fizycznych.
6. STOSUNEK ANTROPOLOGII DO INNYCH NAUK
* W obrębie zoologii silne są jej powiązania z teriologią - nauka o ssakach, szczególne zaś z prymatologią - nauka o naczelnych.
* Liczne problemy anatomii i fizjologii, genetyki, ekologii, embriologii, endykrologii, gerontologii, ewolucjonizmu stają na styku z antropologią, dostarczają jej różnorodnych danych biologicznych, np. praw rządzących systemami biologicznymi na różnych szczeblach ich organizacji.
* geologia, geografia, klimatologia i sozologia dostarczają antropologii danych o środowisku biogeograficznym, które SA niezbędne do wyświetlania wielu relacji zachodzących miedzy otaczającą przyrodą a człowiekiem.
* z nauk humanistycznych szczególnie silne związki łącza antropologie z archeologią i prahistorią. Antropologia pozwala na poznawanie wyglądu morfologicznego ludzi należących do różnych dawniej żyjących grup etnicznych, pozwala także ocenić ich stan biologiczny, zjawiska zdrowotne, długość trwania życia, wymieralność w grupach wieku i gęstość zaludnienia. Tym zajmuje się antropologia historyczna. Podobne problemy łącza antro z etnologią i etnografią.
* z socjologią łączą antropologię relacje, które zachodzą między stanem biologicznym grup ludzkich a czynnikami społecznymi.
* badanie problemów ontogenezy łączy antropologię z pedagogika i psychologią, która pomaga zrozumieć istotę rozw. biologicznego dzieci i młodzieży, a także związków jakie zachodzą miedzy rozwojem biologicznym a umysłowym i społecznym.
* antropologia stanowi dla medycyny „klinikę zdrowego człowieka”, wyjaśnia problemy , normalnej zmienności biologicznej człowieka, istotę związków, jakie zachodzą miedzy biologicznymi właściwościami ludzi a skłonnościami do chorób i patologii. Ważną funkcją tej nauki jest wyświetlenie związków między czynnikami socjalnymi a biologicznymi właściwościami ludzi, tłumaczenie procesów ontogenezy, ustalanie teoretycznych podstaw norm biologicznych i tłumaczenie zjawisk konstytucji.
* medycyna wieku rozwojowego - neonatologia, pediatria, higien szkolna, i geriatria łącza się z antro ontogenetyczną. Liczne powiązania antro z radiologią. Często metody antropometryczne służą im do oceny odległych wyników leczenia czy tez do określania predyspozycji do chorób.
Antropologia daje wymienionym naukom często metody badań, wskazuje na swoje teoretyczne i praktyczne znaczenie. Antro czerpie z nich różnorodne dane teoretyczne, a zwłaszcza materiały do badań.
7.PODAJ DEFINICJĘ ONTOGENEZY
Ontogeneza - proces rozwoju organizmy od momentu zapłodnienia komórki jakowej przez plemnik (poczęcie) do kresu życia (śmierci) osobnika w późnej starości. Cykl zmian jednokierunkowych (nieodwracalnych).
8. PRAWIDŁOWOŚCI ROZWOJU ONTOGENETYCZNEGO
- wszyscy przechodzą przez te same procesy ontogenezy
- czas trwania rozwoju może być różny
- celem zmian jest doskonałość morfologiczna i fizjologiczna
- kształtowanie cech morfo-funkcjonalnych organizmu
- stałe przystosowanie do zmieniających się warunków środowiska
- doskonalenie ustroju prowadzące do jego optymalnej samodzielności i możliwości przedłużania istnienia gatunku.
* rozwój jawny - charakteryzuje się wzrostem wymiarów ciała oraz zmianą jego proporcji
* rozwój utajony - wynika z kolejnych przystosowań biochemicznych i fizjologicznych , na które składają się skomplikowane reakcje chemiczne, metaboliczne, fizjologiczne
9. FAZY ROZWOJU OSOBNICZEGO
- ewolucja - przewaga zmian anabolicznych nad katabolicznymi, procesów budowy nad rozpadem, obejmuje on okres wewnątrzłonowy, dzieciństwo i młodość (go 20-25 r.ż)
- transwolucja - równowaga przemian biochemicznych u człowieka dorosłego ( do ok. 40 - 45 r.ż)
- inwolucja - przewaga zmian katabolicznych nad anabolicznymi, starzenie się organizmu.
10. ASPEKTY ILOŚCIOWE ROZWOJU
- kinetyka rozwoju - jest to poziom, na jakim przebiega rozwój danego osobnika, np. niższy, normalny, wyższy.
- dynamika rozwoju - jest to wielkość przyrostów danej cechy w jednostce czasu, inaczej tempa rozwoju.
- tempo rozwoju - wielkość przyrostu danej cechy w jednostce czasu
- rytm (rytmiczność) rozwoju - to różne tempo rozwoju w poszczególnych okresach ontogenezy
11. ASPEKTY JAKOŚCIOWE ROZWOJU
- wzrastanie - powiększanie rozmiarów ciała (rozrost - , zwiększanie się wymiarów i masy tkanek; rozplem - mnożenie się liczby komórek na drodze podziału komórek i powielania kwasów dezoksyrybonukleinowych.)
- różnicowane - polega na różnicowaniu struktury
- dojrzewanie - doskonalenie funkcji układów i dostrajaniu ich w ramach całego ustroju
- postęp - doskonalenie organizmu jako jednolitego systemu
12. PRZEDSTAW PODZIAŁY OKRESÓW ROZWOJOWYCH STOSOWANE W NAUKACH BIOLOGICZNYCH, MEDYCZNYCH, PEDAGOGICZNYCH
Przytoczona poniżej , to jest klasyfikacja podana przez Malinowskiego
I Etap rozwoju wewnątrzłonowego)
1) zygota ( do ok.7-10 dnia ciąży okres jaja płodowego )
2) zarodkowy (embrionalany) od 7-10 dnia do końca 8 tygodnia ciąży)
II Etap rozwoju zewnątrzłonowego obejmuje okresy
1) noworodka -do 28 dnia
2) niemowlęcia - do ukończenia 1 roku życia
3) wczesnodziecięcy (młodszego dzieciństwa)od 1 do 7 roku życia
a) poniemowlęcy do końca 3 roku życia
b) przedszkolny (do końca 6 roku życia)
4) późnodziecięcy (starszego dzieciństwa) od 7 do 14-15 roku życia)
a) wczesnoszkolny - 7-10 lat
b) pokwitania (dojrzewania) 11-15 lat
5) Młodzieńczy od 16 do 20 roku życia
6) dorosły - do około 40 lat
7) dojrzały do około 50 lat
8) starości od oko 50 -60 lat
13. PODAJ DEFINICJĘ WIEKU ROZWOJOWEGO
Stanowi natomiast miarę dojrzałości biologicznej organizmu, wyraża stopień rozwoju osobnika. Ocena wieku rozwojowego osobnika pozwala na stwierdzenie, czy rozwój jego jest w normie dla danego wieku, czy też jest przyspieszony lub opóźniony. Wiek rozwojowy ustala się w latach lub w latach i miesiącach.
14. PODAJ KRYTERIA SŁUŻĄCE DO OCENY WIEKU ROZWOJOWEGO
Wiek rozwojowy określa się poprzez ocenę:
1.Wieku morfologicznego (sylwetki) -
2.Wieku kostnego (szkieletowego) - (stan zaawansowania szkieletu0
3.Wieku zębowego - (poziom zaawansowania rozwoju uzębienia)
4.Wieku drugorzędnych i trzeciorzędowych cech płciowych
5.Wieku fizjologicznego
6. Poziom sprawności fizycznej
15. OMÓW KRYTERIA JAKIE STOSUJEMY PRZY OCENIE WIEKU KOSTNEGO
Wiek szkieletowy
Wiek szkieletowy odzwierciedla stopień zaawansowania w rozwoju układu kostnego. Kości przechodzą określone stadia rozwoju od pojawienia się ich jąder kostnienia aż do osiągnięcia dojrzałości (określonego rozmiaru i kształtu)
Określenie wieku szkieletowego polega na porównaniu zdjęcia rentgenowskiego (ręki, nadgarstka i dystalnych odcinków kości przedramienia) badanego dziecka z odpowiednim wzorcem (standardem) opracowanym dla kolejnych grup wieku i płci
Wiek szkieletowy można również ocenić za pomocą skali punktowej, każde stadium rozwoju kości określa się odpowiednią ilością punktów. Ich suma porównana z przeciętną sumą punktów dla danej grupy płci i wieku pozwala na określenie zaawansowania rozwoju badanego, a tym samym na określenie jego wieku rozwojowego - szkieletowego.
Wiek kostny (szkieletowy) - to ocena dojrzałości szkieletowej na podstawie czasu pojawiania się jąder kostnienia i stopnia zaawansowania rozwoju kośćca, pozwala na dokonanie oceny ogólnego poziomu rozwoju fizycznego
W ocenie dojrzałości kośćca stosuje się metodę jedno- lub wieloodcinkową.
a). koncepcja metody jednoodcinkowej opiera się na założeniu, że proces kostnienia jest zbliżony we wszystkich częściach ciała;
b). w metodzie wieloodcinkowej poziom dojrzałości kostnej ocenia się na podstawie radiogramów kilku odcinków ciała, ale łączy się ono z niebezpieczeństwem napromieniowania dziecka.
Z zachowaniem wszystkich zasad ochrony radiologicznej wykonuje się radiogram ręki i nadgarstka, który porównuje się z odpowiadającym mu wzorcem w atlasie dla danego wieku kalendarzowego i płci. Wiek kostny określa się w latach. Dojrzewanie kośćca jest wyrazem oddziaływania czynników endogennych (genetycznych, hormonalnych) i egzogennych (żywieniowych). Uważa się, że wiek kostny jest ściśle skorelowany z wiekiem rozwojowym i ogólnym dojrzewaniem ustroju.
Istnieją dwie zasadnicze ze grupy metod oceny wieku kostnego:
- jednosegmentowe - oceny dokonujemy na podstawie jednego odcinka ciała, opierając się na założeniu, że zaawansowanie procesu kostnienia jest zbliżone we wszystkich częściach ciała; - wielosegmentowe, w przypadku których oceny dokonuje się na podstawie kilku odcinków ciała, co grozi niestety nadmiernym napromieniowaniem.
Najczęściej stosowane metody jednosegmentowe to: metoda atlasowa (Todda), posługująca się wzorcem rozwoju ręki i oceną całościową obrazu radiologicznego i metoda punktowa (Achesona), polegająca na sumarycznej ocenie poszczególnych kości badanych oddzielnie.
W metodzie atlasowej Todda, określenie wieku szkieletowego polega na porównywaniu zdjęcia rentgenowskiego (ręki, nadgarstka i dystalnych odcinków kości przedramienia) badanego dziecka z odpowiednim wzorcem (standardem) opracowanym dla kolejnych grup wieku i płci (od noworodka do 18 roku życia). W atlasie wyszukujemy obraz radiograficzny najbardziej podobny do stwierdzonego u badanego dziecka. Za wariant odchyleń fizjologicznych przyjmuję się różnicę w pierwszej dekadzie życia w obu kierunkach o jeden standard, w grupach wiekowych starszych - dwa standardy dla obu płci.
Metoda punktowa opracowana przez Achesona polega na punktacji określonych właściwości rozwoju każdej z 20-u badanych kości. Suma tych punktów stanowi podstawę oceny wieku kostnego. Maksymalnie przy pełnym rozwoju kośćca można uzyskać 1000 punktów, na siatkach centylowych wielkość tę podzielono przez 10.
16. PODAJ KRYTERIA WIEKU ZĘBOWEGO
Wiek zębowy
Wiek zębowy badanego dziecka określa się na podstawie liczby wyrżniętych zębów i porównaniu z obowiązującymi normami lub jako wiek, w którym wyrzynają się poszczególne klasy zębów
Zarówno kolejność jak i liczba wyrżniętych zębów są ściśle określone w czasie
Zęby mleczne wyrzynają się przeciętnie w okresie od 6 - 24 miesiąca życia (najpierw w żuchwie, a potem w szczęce górnej) w następującej kolejności:
I1, I2, M1, C1, M2
Zęby stałe natomiast wyrzynają się przeciętnie w okresie od 5 - 15 roku życia. Zęby stałe wyrzynają się najpierw w żuchwie, a potem w szczęce górnej - w następującej kolejności:
ŻUCHWA: M1, I1, I2, C, P1, P2,M2
SZCZĘKA GÓRNA: M1, I1, I2, P1, P2, C, M2
Określenia czasu wyrzynania i liczby zębów dokonuje się na podstawie bezpośredniej obserwacji w jamie ustnej. Za ząb wyrżnięty, uważa się taki, którego jakakolwiek część korony przebiła dziąsło i widoczny jest w jamie ustnej lub przyjmuje się, że połowa korony musi być widoczna ponad dziąsłem
Znacznie dokładniejszą metodą oceny wieku zębowego są metody oparte na rentgenogramach pozwalające śledzić kolejne etapy formowania i wyrzynania zębów
17. PODAJ KRYTERIA STOSOWANE PRZY OCENIE WIEKU PŁCIOWEGO
wiek cech płciowych- podstawą oceny jest aktywność hormonalna. Sekrecyjna aktywność gonad i ich rozrost stanowią pierwszorzędne znamię dojrzewania, wtórnym przejawem jest rozrost narządów płciowych oraz pojawienie się owłosienia, rozwój piersi mutacja głosu, zmiana proporcji ciała itp. wiek rozwojowy ustalamy na podstawie siatek dla odpowiedniej płci oraz środowiska, określamy na jakim etapie rozwoju znajduje się dana cecha, oraz jaki wiek posiada dziecko według przerywanej skośnej linii „przeciętnego rozwoju”
Chłopcy
- jądra
- owłosienie łonowe
- prącie
- ginekomastia
- łamanie się głosu
- przyrost tkanki mięśniowej
- owłosienie pod pachą
- mutacja głosu
- trądzik
Dziewczęta
- piersi
- owłosienie łonowe
- owłosienie pachowe
- średnica brodawki
18. OMÓW ZMIENNOŚĆ Z WIEKIEM OWŁOSIENIA ŁONOWEGO, PACHOWEGO, PIERSI, MOSZNY I PRĄCIA ORAZ JĄDER
Chłopcy
Fazy rozwoju
Faza 1 - przed pokwitaniem (prepubertal)
Jądra - Rozmiar poniżej 4 ml lub dłuższy promień < 2,5 cm
Owłosienie łonowe - Brak widocznego owłosienia zawierającego pigment
Prącie - Brak wzrostu
Faza 2
Jądra - Rozmiar 4 ml lub dłuższy promień 2,5 cm do 3,2 cm; Wiek 11,5 roku (od 9,5 do 13,5 roku życia)
Owłosienie łonowe - Minimalny wzrost, pigmentacja u podstawy prącia; Wiek 12 lat (od 9,9 do 14,0 roku życia)
Prącie - Wczesny, nieznaczny wzrost; Wiek 11,5 roku (od 10,5 do 14,5 roku życia)
Faza 3
Jądra - Rozmiar 12 ml lub dłuższy promień 3,6 cm; Wiek 14 lat (od 11,5 do 16,5 roku życia)
Owłosienie łonowe - Wzrost ciemnych, kręcących się włosów na wzgórku łonowym; Wiek 13,1 roku (od 11,2 do 15,0 roku życia)
Prącie - Zwiększona długość i grubość; Wiek 12,4 roku (od 10,1 do 14,6 roku życia)
Faza 4
Jądra - Długość 4,1 cm do 4,5 cm; Wiek 14 lat (od 11,5 do 16,5 roku życia)
Owłosienie łonowe - Dojrzałe owłosienie ograniczone do miejsca styku ud i krocza; Wiek 13,9 roku (od 12,0 do 15,8 roku życia)
Prącie - Dalszy wzrost długości i grubości;Wiek 13,2 roku (od 11,2 do 15,3 roku życia)
Owłosienie pod pachą (14,0 roku)
Faza 5
Jądra - Długość > 4,5 cm; Wiek 14 lat (od 11,5 do 16,5 roku życia)
Owłosienie łonowe - Poszerzenie dojrzałego owłosienia (15,3 lat); Rozrost owłosienia w kierunku wewnętrznych części ud; Nieznaczny rozrost owłosienia na wyższe partie podbrzusza i brzuch
Prącie - Osiągnięcie pełnego rozmiaru prącia do 16,5 roku życia; Wiek 13,2 roku (od 11,2 do 15,3 roku życia)
Dziewczęta
Skala Tannera.
Fazy rozwoju [edytuj]
Faza 1 - przed pokwitaniem (prepubertal)
Piersi - Nieznaczne uwypuklenie wyłącznie brodawek sutkowych
Owłosienie łonowe - Brak widocznego owłosienia zawierającego pigment
Faza 2
Piersi - Minimalne uwypuklenie, powiększenie otoczki brodawek sutkowych (stadium pączka); Wiek 10,9 roku (od 8,9 do 12,9 roku życia)
Owłosienie łonowe - Nieznaczne, zabarwione owłosienie w okolicach warg sromowych; Wiek 11,2 roku (od 9,0 do 13,4 roku życia)
Przypadki wcześniejszego pokwitania
U rasy białej: faza 2 może pojawić się rok wcześniej
U rasy czarnej: faza 2 może pojawić się dwa lata wcześniej
Faza 3
Piersi - Uwypuklenie konturów piersi, dalsze powiększenie otoczki brodawek sutkowych; Wiek 11,9 roku (od 9,9 do 13,9 roku życia)
Owłosienie łonowe - Dalszy rozrost ciemnych, kręcących się włosów na wzgórku łonowym; Wiek 11,9 roku (od 9,6 do 14,1 roku życia)
Owłosienie pod pachami (13,1 roku)
Faza 4
Piersi - Otoczki brodawek sutkowych tworzą dodatkowe uwypuklenie na ciele piersi; Wiek 12,9 roku (od 10,5 do 15,3 roku życia)
Owłosienie łonowe - Dojrzałe owłosienie ograniczone do miejsca styku ud i krocza; Wiek 12,6 roku (od 10,4 do 14,8 roku życia)
Faza 5
Piersi - Dojrzały kształt piersi; Brodawki sutkowe dopasowują swój kształt do kształtu piersi
Owłosienie łonowe - Całkowicie dojrzałe owłosienie poszerzone na uda; Brak rozrostu owłosienia na wyższe partie podbrzusza i brzuch
19. OMÓW WIEK PROPORCJI WAGOWO WZROSTOWYCH
Wiek morfologiczny inaczej proporcji ciała.
Najbardziej rozpowszechniona metoda przy charakterystyce dojrzałości biologicznej dziecka, oparta głównie na dwu cechach: wysokości (wzroście) i ciężarze ciała
W celu określenia wieku morfologicznego stosuje się porównanie stanu rozwoju cech somatycznych (wysokość ciała, masa ciała, a dla niemowląt - obwód głowy, obwód klatki piersiowej) w stosunku do normy dla danej populacji
Oceny rozwoju są wykonywane za pomocą tablic Pirqueta, graficznej metody oceny wieku rozwojowego i proporcji wagowo-wzrostowych, czy jednocechowych siatek centylowych lub morfogramów dla większej liczby cech.
Stopień zaawansowania rozwoju biologicznego jednostki wynika z zależności między jego wiekiem rozwojowym, a kalendarzowym. Obiektywnie tę zależność określa Wskaźnik Stanu Dojrzałości Biologicznej
Najczęściej w podręcznikach podaje się formuły na obliczanie przeciętnego wieku morfologicznego osobnika na podstawie znajomości „wieku” poszczególnych jego cech morfologicznych:
1.Wiek rozwojowy = wiek wys. ciała + wiek ciężaru ciała + wiek kal./3
2.Wiek rozwojowy = wiek wys. ciała + wiek ciężaru ciała/2
20. PODAJ KRYTERIA STOSOWANE PRZY OCENIE WIEKU SPRAWNOŚĆI FIZYCZNEJ
Siła prawej i lewej ręki - sprawdzamy za pomocą dynamometru - przyrząd do pomoru siły.
21. NORMA ROZWOJOWA JAKO BIOLOGICZNY UKŁAD ODNIESIENIA
NORMA ROZWOJOWA - jest biologicznym układem odniesienia służącym do oceny rozwoju fizycznego całych populacji lub też pojedynczych osobników. Jej zakres wyznacza się metodami statystycznymi i zależy od celu jakiemu norma ma służyć.
Następną pozostającą do wyjaśnienia kwestią jest rodzaj normy. Istnieje kilka rodzajów normy rozwojowej:
1.Normy populacyjne - u nas rozumiane jako regionalne normy rozwoju fizycznego (np. wieś - miasto z uwzględnieniem różnych regionów kraju)
2.Normy grupowe - uwzględniające cechy rodziców
3.Normy docelowe - konstruowane na podstawie wyselekcjonowanej pod względem warunków socjalno-ekonomicznych populacji